Proces cyfryzacji przyczynia się do powstawania przedsiębiorstw wykorzystujących nowe modele biznesowe, charakteryzujących się dużą elastycznością w zakresie oferowanych produktów i usług oraz nowoczesną formą komunikacji z klientem przy pomocy omni-kanałów marketingowych. Na pytanie jak przebiegają obecnie te procesy odpowiada wykład Prasowej Akademii Pieniądza "Rewolucja cyfrowa a gospodarka".

Temat wykładu determinuje jego strukturę składającą się z czterech części. Oprócz wstępu, część druga opisuje cztery rewolucyjne przemiany rozwoju gospodarczego, jakie dokonały się na przestrzeni ostatnich stu pięćdziesięciu lat w zakresie systemów gospodarczych, struktur społecznych i rozwoju technicznego.

Rewolucyjność przemian polegała na powstawaniu nowych technologii, które wypierały stare i nieefektywne, umożliwiających masową produkcję, automatyzację czy ostatecznie digitalizację z wykorzystanie sztucznej inteligencji. Kolejna, trzecia część poświęcona jest próbie zdefiniowania i rozwoju społeczeństwa informacyjnego, bez którego cyfrowa rewolucja nie miałaby miejsca.

Celem ostatniej części wykładu jest ukazanie mechanizmów tworzenia się cyfrowej gospodarki w oparciu o szerokie  wykorzystanie nowoczesnych zaawansowanych technologii tworzących cyfrową gospodarkę.     

Cechą charakterystyczną współczesnej gospodarki jest jej dynamiczny rozwój zdominowany przez szerokie zastosowanie technologii cyfrowych zmieniających dotychczasowe oblicze rozwoju gospodarczego. Obecny etap rozwoju gospodarczego dokonał się na drodze czterech rewolucji przemysłowych, które przyczyniły się do coraz efektywniejszego wykorzystywania czynników produkcji.

Pierwsza rewolucja przemysłowa dokonała się pod koniec XVIII wieku a punktem przełomowym było szerokie zastosowanie mechanicznego krosna tkackiego, skonstruowanego w 1785 roku, które możliwe było dzięki powstającemu w owych czasach nowemu systemowi produkcji mechanicznej tkanin opartym na wykorzystaniu szeroko rozumianej energii wodnej pod postacią pary. W efekcie wprowadzenia zmian w procesie produkcji znacznie zwiększyła się wydajność pracy, która z kolei doprowadziła do wzrostu gospodarczego i wraz z nim do zapotrzebowania na nowe, nieistniejące do tej pory, zawody i miejsca pracy w nowopowstających fabrykach włókienniczych.

Druga rewolucja przemysłowa rozpoczęła się na początku XX wieku i w głównej mierze oparta była na wykorzystaniu elektryczności w postaci masowej produkcji z wykorzystaniem energii elektrycznej, pierwszej linii produkcyjnej powstałej w 1870 roku oraz zastosowania silnika spalinowego, którego efektywność była znacznie większa od silnika parowego.

Okres drugiej rewolucji przemysłowej charakteryzował się wieloma przełomowymi odkryciami i wynalazkami, wśród których wyróżnić można między innymi urządzenia ułatwiające komunikację w postaci telefonu i telegrafu oraz rozwój transportu oparty na kolei żelaznej.

Uwarunkowania drugiej rewolucji przemysłowej przyczyniły się do rozwoju produkcji na skalę masową, dalszego podziału pracy opartego na specjalizacji pracy, w wyniku czego wzrastało zapotrzebowanie na wykwalifikowanych pracowników w wielu nowych dziedzinach gospodarki. Kolejnym przełomem była trzecia rewolucja przemysłowa, nazywana rewolucją informacyjną, zapoczątkowana w latach siedemdziesiątych XX wieku, do której filarów zalicza się między innymi dynamiczny rozwój technologii komputerowych, informacyjno-komunikacyjnych, sieci komputerowych oraz automatyzację produkcji przemysłowej.

Powszechne zastosowanie technologii komputerowych w takich dziedzinach jak nauka, technika sprzyjało ich wykorzystaniu w gospodarce, co w efekcie doprowadziło do całkowitej zmiany współczesnej gospodarki w porównaniu do okresów sprzed drugiej i pierwszej rewolucji przemysłowej. 

O czwartej rewolucji przemysłowej mówi się, że jej początek przypada na początek pierwszej dekady XXI . Nie ma konsensusu odnośnie do jednolitej nazwy zachodzącego procesu przemian społeczno-gospodarczych.

Spotkać można między innymi takie określenia, jak: przemysł 4.0 (ang. Industry 4.0), inteligentne przedsiębiorstwo (ang. smart factory), internet rzeczy i usług (ang. Internet of Things/Services) czy też internet wszystkiego (ang. Internet of Everything).

Po erach mechanizacji, elektryfikacji i automatyzacji nastąpiła cyfryzacja i digitalizacja. Stało się to możliwe dzięki rozwojowi internetu, informatycznych systemów komunikowania, mobilnej robotyki oraz automatyki.

Czwarta rewolucja przemysłowa, nazywana również rewolucją cyfrową, cechuje się stopniowym zanikaniem bariery na linii ludzie-maszyny oraz „inteligentnymi” fabrykami z zautomatyzowanymi  systemami produkcji. Okres czwartej rewolucji przemysłowej charakteryzuje się rozwojem zarówno nowych technologii, do których zalicza się między innymi chmurę obliczeniową, sztuczną inteligencję, internet rzeczy czy Big Data, jak i „inteligentnych” maszyn i urządzeń komunikujących się ze sobą i wykonujących czynności bez udziału człowieka.

Cechą charakterystyczną czwartej rewolucji przemysłowej jest szybkość i jakość przekazywanej informacji, których podstawą są zaawansowane technologie informacyjno-komunikacyjne , tzw. ICT (z ang. information and communication technologies) . Dokonany przełom w zakresie szeroko rozumianej komunikacji nazywany jest również rewolucją informacyjną, która przyczyniła się do powstania nowego rodzaju społeczeństwa nie posiadającego obecnie jednolitej nazwy, chociaż w literaturze przedmiotu spotkać można wiele określeń, jak na przykład społeczeństwo: postindustrialne, ponowoczesne, postekonomiczne, technologiczne czy sieciowe. Najbardziej jednak powszechny w użyciu wydaje się być termin „społeczeństwo informacyjne”.

Rewolucja informacyjna ma wpływ na kształtowanie się struktury nowego społeczeństwa, do którego cech charakterystycznych zalicza się między innymi: 

• przejście od produkcji dóbr do rozwoju sfery usługowej, 

• wzrastająca rola specjalistów i techników w strukturze zatrudnienia,

• wzrastająca rola wiedzy teoretycznej oraz wzorców znajdowanych w dużych zbiorach danych jako źródła innowacji i formułowania polityki, 

Reasumując, rewolucje przemysłowe: pierwsza, druga i trzecia, niosły za sobą szerokie przemiany gospodarcze, społeczne i techniczne wyrażające się między innymi w powstaniu masowej produkcji, przemysłu fabrycznego i w efekcie tworzenia się cywilizacji przemysłowej. Rewolucyjny charakter przemian polegał na wprowadzaniu nowoczesnych technologii wypierających stare i nieefektywne, zamianie nakładów pracy fizycznej na rzecz mechanizacji, co umożliwiło zastąpienie produkcji jednostkowej, rzemieślniczej, masową produkcją dóbr i usług.

W ostatniej rewolucji – cyfrowej – fundamentem przemian był przełom w technologii opartej w rozwoju mikroelektroniki, który doprowadził do upowszechnienia dostępności technologii informacyjnych we wszystkich sferach ludzkiej działalności, umożliwiając tym samym dalsze zwiększenie produktywności czynników produkcji. Potwierdzeniem mogą być np. analizy McKinsey Global Institute (MGI),  wskazujące, że wraz z zastosowaniem środków i narzędzi charakterystycznych dla każdej kolejnej rewolucji przemysłowej, wzrost globalnej produktywności czynników przyspieszał. W okresie pierwszej rewolucji przemysłowej globalna produktywność, dzięki rozwojowi technologii opartych na maszynach parowych, wzrastała rocznie średnio o 0,3%.

Natomiast według prognoz MGI wzrost globalnej produktywności w latach 2015–2065 będzie kształtował się na przeciętnym poziomie 0,8–1,4% rocznie jako efekt czwartej rewolucji przemysłowej oznaczającej wykorzystanie automatyzacji, digitalizacji i sztucznej inteligencji .

Pojęcie „społeczeństwo informacyjne” pojawiło się w latach sześćdziesiątych XX wieku w Japonii i służyło opisaniu tworzenia się nowego typu społeczeństwa opartego na rozwoju sektorów informacyjnych. Odnosiło się to do funkcjonowania zarówno japońskiej gospodarki, jak i społeczeństwa w nowych warunkach, gdzie dominującym sektorem wytwarzania PKB stał się sektor informacyjny.

W literaturze przedmiotu można spotkać się z wieloma definicjami opisującymi pojęcie społeczeństwa informacyjnego, których w większości iunctim jest znaczenie informacji. Przykładem może być definicja, którą prezentują Goban-Klas i Sienkiewicz, opisująca „społeczeństwo informacyjne jako społeczeństwo, które nie tylko posiada rozwinięte środki przetwarzania informacji i komunikowania, lecz środki te są podstawą tworzenia dochodu narodowego i dostarczają źródła utrzymania większości społeczeństwa” . Z kolei według Casey’a „społeczeństwo informacyjne to społeczeństwo, w którym informacja jest kluczowym elementem społeczno-ekonomicznej działalności i zmian”.

Według Krzysztofka i Szczepańskiego w społeczeństwie informacyjnym „informacja jest intensywnie wykorzystywana w życiu ekonomicznym, społecznym, kulturalnym i politycznym; to społeczeństwo, które posiada bogate środki komunikacji i przetwarzania informacji, będące podstawą tworzenia większości dochodu narodowego oraz zapewniające źródło utrzymania większości ludzi” . Podobnie opisuje społeczeństwo informacyjne Juszczyk, według którego jest to społeczeństwo, które charakteryzuje układ stosunków opartych na gospodarce informacyjnej (ang. information economy), gdzie ponad 50% dochodu narodowego brutto powstaje w obrębie szeroko rozumianego sektora informacyjnego.

Rozwój społeczeństwa informacyjnego stał się możliwy dzięki trzeciej rewolucji przemysłowej, która dokonała się w drugiej połowie XX wieku. Termin „społeczeństwo informacyjne” ma ogólnoświatowy zasięg, jednakże strategia jego budowy oraz motywacje elit rządzących i samego społeczeństwa jest różna w zależności od regionu świata.
 

W Unii Europejskiej budowa społeczeństwa informacyjnego realizowana jest w wyniku wspólnego planowania strategicznego, którego celem jest między innymi wyrównywanie szans rozwojowych poszczególnych krajów członkowskich w oparciu o programy sektorowe i wspólne inwestycje służące budowaniu gospodarki konkurencyjnej w odniesieniu do innych światowych gospodarek, jak na przykład USA czy Japonii. W Stanach Zjednoczonych główną osią budowy i rozwoju społeczeństwa informacyjnego jest wolna konkurencja, a efekty synergii mają zapewnić ustalone i egzekwowane przez państwo rozwiązania prawne i administracyjne w zakresie wolnego rynku. Przeciwne podejście, w odniesieniu do Stanów Zjednoczonych, reprezentuje Japonia, gdzie relatywnie duży udział środków zaangażowanych w budowanie społeczeństwa informacyjnego pochodzi od państwa, wspierającego inwestycje w nowe technologie oraz badania naukowe. 
   

Jak już wspomniano, w literaturze przedmiotu o społeczeństwie informacyjnym wykorzystującym zdobycze techniki cyfrowej pisano już od lat sześćdziesiątych XX wieku. Termin „społeczeństwo informacyjne” pochodzi z języka japońskiego (jap. jahoka shakai), który oznaczał społeczeństwo komunikujące się za pomocą komputera (ang. the computer-mediated communication society). Użyty został po raz pierwszy w 1963 roku przez Japończyka Tadao Umesao w artykule traktującym o teorii ewolucji społeczeństwa opartego na informacji.

Propagatorami idei społeczeństwa informacyjnego był między innymi futurolog Kenichu Koyama, który w swojej pracy pt. Introduction to Information Theory opublikowanej w 1968 roku zawarł jej istotę polegającą na tym, że niematerialna informacja ma większą wartość niż dobra materialne  oraz Yoneji Masuda, który opracował w 1972 roku kompleksowy plan przemian społecznych w oparciu o rozwój sektora informacji i telekomunikacji.

Plan Masudy zdobył wielu zwolenników mających na uwadze rozwój i przyszłość japońskiej gospodarki. Japonia rozpoczęła prace mające na celu budowę społeczeństwa informacyjnego głównie poprzez inwestycje w branże elektroniczne. W wyniku prac powstały takie programy, jak Technopolis  czy Teletopia, mająca na celu budowę miast, w których wprowadzono by multimedialną infrastrukturę komunikacyjną. Rozpoczęto budowę miasta Tsukuba mającego stać się centrum badawczym Japonii, w którym usytuowanych zostało ponad czterdzieści instytutów badawczych.

Szerokie zainteresowanie społeczeństwa japońskiego wzrostem gospodarczym dało mandat sferom rządzącym na realizację strategii, której nadrzędnym celem było zbudowanie w Japonii pierwszego społeczeństwa informacyjnego na świecie. Zaangażowanie władz państwa, prywatnych przedsiębiorstw oraz całego społeczeństwa przyniosło zamierzony efekt w postaci państwa wysoko rozwiniętego gospodarczo dzięki wdrożeniu zasad i celów funkcjonowania społeczeństwa informacyjnego .

W Europie pierwsze wzmianki na temat społeczeństwa informacyjnego pojawiły się za sprawą raportu opracowanego w 1978 roku przez francuskich socjologów S. Nora i A. Minc’a na temat koncepcji budowy społeczeństwa informacyjnego opartego na doświadczeniu zdobytym podczas pobytu w Japonii . Raport ten został przedstawiony prezydentowi Francji, co przyczyniło się do podjęcia prac w latach osiemdziesiątych XX wieku we Wspólnocie Europejskiej nad problematyką społeczeństwa informacyjnego.

Rezultatem prac było wdrożenie m.in. projektów badawczych w zakresie technologii komunikacyjno-informacyjnych i ocena ich wpływu na gospodarkę, społeczeństwo oraz politykę . Jednakże powszechne zainteresowanie problematyką społeczeństwa informacyjnego w zjednoczonej Europie wywołał dopiero raport Bangemanna przedstawiony w 1994 roku na forum europejskim . Mottem raportu były następujące słowa autora: „Kraje, które pierwsze wejdą w erę społeczeństwa informacyjnego, zbiorą największe żniwo. Natomiast te kraje, które będą zwlekać lub podejmą działania połowiczne, mogą w czasie krótszym od dziesięciolecia stanąć w obliczu załamania się inwestycji i kryzysu na rynku pracy” .

Raport Bangemanna wskazywał na działania mające przyspieszyć budowę społeczeństwa informacyjnego, do których należały m.in.:

• zawierzenie mechanizmom rynkowym jako mocy napędowej przenoszącej nas w wiek informacji, 

• wspieranie przedsiębiorczości oraz innowacyjności w zakresie budowy nowych sektorów gospodarki,

• unifikację przepisów w krajach UE, której celem ma być stworzenie wspólnego, ogólnoeuropejskiego rynku usług informacji,

• przyspieszenie tempa procesów liberalizacji sektora teleinformatyki poprzez:

o wzajemne połączenie sieci i kompatybilne działanie usług i aplikacji,

o rozwijanie świadomości społecznej o problematykę ICT - sektor małych i średnich przedsiębiorstw, administracja publiczna oraz młodzież,

o działania Unii Europejskiej mające na celu wprowadzenie wspólnej i uzgodnionej ramowej struktury regulującej prawa własności intelektualnej, prywatności i bezpieczeństwa informacji.

Wytyczne raportu stały się podstawą do opracowywania unijnych programów rozwoju mających na celu budowę społeczeństwa informacyjnego obejmujących m.in.:

• Piąty Program Ramowy na lata 1998-2002 pod nazwą Przyjazne Społeczeństwo Informacyjne (ang. User Friendly Information Society),

• ogłoszenie w 1999 roku inicjatywy eEurope – Społeczeństwo Informacyjne dla Wszystkich (ang. an Information Society for all),

• przyjęcie pakietu Zintegrowanych Wytycznych na rzecz wzrostu i zatrudnienia na lata 2005–2008 

• implementacja planu e-Europe 2005 obejmującego możliwości wykorzystania sieci telekomunikacyjnych przez sektor publiczny (e-public), intensywnej rozbudowie sieci teleinformatycznych w celu zmniejszenia wykluczenia cyfrowego (e-inclusion) oraz propagowaniu szeroko rozumianych e-usług ,

• przyjęcie strategii sektorowej i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia ,

• implementację w 2010 roku Europejskiej Agendy Cyfrowej obejmującej działania o charakterze legislacyjnym i pozalegislacyjnym na rzecz budowy społeczeństwa informacyjnego w celu przeciwdziałania zachodzącym procesom obejmującym takie zagadnienia, jak: starzejące się społeczeństwa, wykluczenie cyfrowe, zmiany klimatyczne, rozwój sektora B+R czy utratę konkurencyjności przez gospodarkę europejską na globalnym rynku.

Komisja Europejska, dostrzegając potencjał w rozwoju gospodarki dzielenia się  (ang. sharing economy) w zakresie wzrostu gospodarczego, wzmocnienia innowacyjności oraz konkurencyjności ogłosiła w czerwcu 2016 roku Europejski program na rzecz gospodarki dzielenia się . Gospodarka współdzielenia stwarza szanse na stworzenie nowych możliwości zarówno dla konsumentów, jak i dla przedsiębiorców umożliwiając stały dostęp do platform pośredniczących pomiędzy podmiotami dysponującymi określonym zasobem, a klientami chcącymi z nich skorzystać. 

Według optymistycznych przewidywań firmy analitycznej International Data Corporation (IDC) cyfrowa gospodarka będzie generowała co najmniej 50% światowego PKB już w 2021 roku. Kiedy cyfryzacja i wdrażanie nowych technologii umożliwią lepsze profilowanie ofert, przedsiębiorstwa będą bowiem w stanie szybciej podejmować decyzje o wprowadzaniu nowych produktów czy usług na rynek, będą też sprawniej komunikowały się z biznesowymi partnerami i klientami wykorzystując w tym celu wiele kanałów komunikacji . Cyfryzacja gospodarki, rozumiana jako proces konwergencji rzeczywistego i wirtualnego świata, staje się siłą sprawczą implementacji innowacyjnych rozwiązań oraz zmian w gospodarce. Postęp technologiczny w zakresie dziedzinie cyfryzacji umożliwia rejestrowanie danych o coraz większych wolumenach, szybsze ich przesyłanie oraz coraz bardziej zaawansowane przetwarzanie. Do kluczowych technologii (ang. enabling technologies) niezbędnych dla zafunkcjonowania gospodarki opartej o dane zalicza się m.in.:

• 5G rozumiane jako nowa generacja technologii mobilnych, która ma na celu zapewnienie większej pojemności sieci bezprzewodowych, większej niezawodności i wydajności, a także wyjątkowo szybkich prędkości przesyłu danych, umożliwiających rozwój innowacyjnych usług w różnych obszarach przemysłowych. Jest to nowy standard sieci komórkowej, na który składają się trzy podstawowe filary:

o rozszerzony mobilny szerokopasmowy dostęp do internetu (ang. enhanced Mobile Broadband – eMBB) oznacza bardzo szybkie przekazywanie danych i masowe przetwarzanie informacji w czasie niemal rzeczywistym. Przedsiębiorstwa będą w stanie analizować ogromne ilości danych z dowolnego miejsca na globie, a dla użytkowników telefonów przestanie istnieć problem pamięci w telefonie, gdyż wszystkie dane będą zapisywane na bieżąco w chmurze,

o masowa komunikacja pomiędzy maszynami (ang. massive Machine Type Communications mMTC) umożliwi podłączenie się blisko 100-krotnie większej liczby urządzeń niż obecnie przy jednocześnie większej prędkości sięgającej jednego Gb/s i minimalnych opóźnieniach. Technologia 5G umożliwi budowanie tzw. inteligentnych miast (ang. Smart Cities), co zapewni duże oszczędności w ich zarządzaniu, dzięki inteligentnym systemom energetycznym (ang. Smart Grid) oraz Inteligentnym Systemom Transportu (ang: Intelligent Transportation Systems – ITS),

o ultraniezawodna transmisja o niskich opóźnieniach (ang. Ultra-Reliable Low Latency Communications – URLLC) technologia umożlwiająca połączenia w czasie rzeczywistym, dzięki minimalnym opóźnieniom na poziomie jednej milisekundy. Umożliwi to rozwój autonomicznych samochodów, które muszą otrzymywać i reagować na sygnały od otoczenia bez opóźnień, a zamontowane na drogach czujniki zapewnią maksymalne bezpieczeństwo. Wykorzystanie ultraniezawodnej transmisji o niskich opóźnieniach umożliwi również automatyzację przemysłu poprzez bardziej wydajne i niezawodne systemy produkcyjne, medycyny w postaci wykonywania operacji bez obecności chirurga oraz zwiększenie bezpieczeństwa dzięki możliwości natychmiastowego reagowania straży pożarnej czy policji, bez potrzeby ręcznego powiadamiania o zagrożeniach,

• internet rzeczy (ang. Internet of Things – IoT) to koncepcja, według której jednoznacznie identyfikowalne przedmioty, jak np.: urządzenia gospodarstwa domowego, artykuły oświetleniowe i grzewcze komunikują się bezprzewodowo z komputerami, gromadząc dane za pomocą wszechobecnych sensorów. Mogą one następnie przetwarzać i wymieniać dane za pośrednictwem sieci komputerowej. Według przewidywań International Data Corporation (IDC) wartość rynku internetu rzeczy wzrośnie z 1.9 bilionów USD w 2013 r. do 7.1 bilionów w roku 2020 ,

• internet wszechrzeczy (ang. Internet of Everything – IoE) oznaczający sieć przedmiotów, danych, procesów i ludzi podłączonych do internetu za pośrednictwem urządzeń, takich jak: komputery, smartfony, tablety czy oprogramowanie, które umożliwiają stałą łączność, a także różnego rodzaju czujników i sensorów zarówno w przypadku gospodarstw domowych, jak i przemysłu. Według szacunków firmy Cisco  w 2020 roku na świecie będzie ponad 50 mld podłączonych do sieci urządzeń , 

• aplikacje i usługi oparte na chmurze obliczeniowej (ang. cloud computing) reprezentują  model przetwarzania danych oparty na użytkowaniu usług dostarczonych przez usługodawcę, którym może być wewnętrzny dział lub zewnętrzna organizacja. Użytkownik płaci jedynie za określoną usługę w postaci np. korzystania z arkusza kalkulacyjnego i nie musi kupować sprzętu ani oprogramowania. Jak wynika z danych IDC do 2021 r. globalne wydatki przedsiębiorstw na usługi chmury obliczeniowej na świecie wyniosą ponad 530 mld USD. Ponad 90% przedsiębiorstw będzie korzystać z wielu usług i platform w chmurze. Wdrażanie rozwiązań chmurowych nie jest już tylko kwestią oszczędności czy uzyskiwanej dzięki nim elastyczności - stają się one ważnym źródłem innowacji ,

• analityka dużych zbiorów danych (ang. Big Data Analytics – BDA) oraz duże dane działające jako usługa (ang. Big-Data-as-a-Service – BDaaS) to zbiory informacji o dużej objętości i różnorodności, które wymagają nowych form przetwarzania w celu wspomagania podejmowania decyzji, odkrywania nowych zjawisk oraz optymalizacji procesów. Według prognoz IDC, do 2020 roku 90% dużych przedsiębiorstw będzie generować zyski z rozwiązań opartych o dane w modelu „dane jako usługa”, 

• sztuczna inteligencja (ang. artificial intelligence – AI) obejmuje wiele dziedzin w postaci „uczącej się” architektury systemów obliczeniowych (ang. cognitive computing – algorytmy poznawcze) i uczenia maszynowego, w których algorytmy same uczą się wykonywać zadania, rozszerzonej inteligencji (ang. augmented intelligence – współpraca między człowiekiem i maszyną), jak również robotyki opartej na sztucznej inteligencji. Głównym celem badań w zakresie sztucznej inteligencji jest automatyzacja inteligentnych zachowań, do których należą m.in.: rozumowanie, gromadzenie informacji, planowanie, uczenie się, komunikacja, manipulowanie, sygnalizowanie, a nawet tworzenie, marzenie i postrzeganie . Według prognoz IDC, do 2021 roku aż 75% aplikacji biznesowych będzie budowanych w oparciu o sztuczną inteligencję .

W literaturze przedmiotu pod pojęciem czwartej rewolucji przemysłowej (ang. fourth industrial revolution) rozumie się proces zmian zachodzących we współczesnym systemie społeczno-gospodarczym na świecie, którego głównymi filarami są :

• powszechna cyfryzacja i zapewnienie stałego porozumiewania się:

o osób między sobą, człowiek – człowiek (ang. people-to-people – P2P), 

o osób z urządzeniami, człowiek – maszyna (ang. people-to-machine – P2M), 

o urządzeń między sobą: zautomatyzowana wymiana danych pomiędzy urządzeniami końcowymi (ang. machine-to-machine – M2M), 

• wdrażanie innowacji przełomowych (ang. disruptive innovations) umożliwiających skokowe zwiększanie sprawności i efektywności funkcjonowania systemu społeczno-gospodarczego,

• stosowanie maszyn zdolnych do autonomicznych zachowań w oparciu o wykorzystanie algorytmów sztucznej inteligencji (ang. artificial intelligence).

Zwiększenie efektywności funkcjonowania systemu gospodarczo-społecznego w wyniku implementacji powyższych czynników doprowadziło do stworzenia nowych zjawisk obejmujących m.in. powstanie nowego rynku usług społecznościowych poprzez upowszechnianie się cyfryzacji i sposobów komunikowania czy też spadek cen surowców oraz dóbr konsumpcyjnych. Zmiany odnoszą się również do rosnącego znaczenia rynków wirtualnych, wymuszających zmiany na uczestnikach dotychczasowych, tradycyjnych rynków w zakresie konsumpcji, produkcji oraz usług. 
 

Rewolucja cyfrowa w różnym stopniu oddziałuje na poszczególne sektory gospodarki.  Według Bradleya wśród obecnie istniejących sektorów największe zamiany mogą nastąpić przede wszystkim w sektorach opartych na masowym przetwarzaniu danych (ang. data-driven industries) obejmujących m.in.: nowe technologie w zakresie produktów i usług, telekomunikację, usługi finansowe oraz handel detaliczny.

Cechą charakterystyczną tych sektorów jest wykorzystywanie internetu wszechrzeczy (ang. Internet of Everything) łączącego podmioty i przedmioty usług, ich dane i procesy mające na celu cyfrową wymiany wartości. Natomiast do sektorów relatywnie mniej podatnych na cyfrową transformację zalicza się sektory: farmaceutyczny, energetyczny, ropy naftowej i gazu ziemnego oraz ciepłowniczy. Jednakże mając na uwadze dalszy rozwój, sektory te zapewne także będą inwestować w nowe technologie umożliwiające cyfryzację działalności biznesowej, zmianę modelu biznesowego oraz metod i sposobów konkurowania na rynku.

W dobie czwartej rewolucji przemysłowej następuje odejście od tradycyjnych systemów wytwórczych, opartych na zwiększaniu efektywności działalności przedsiębiorstwa poprzez obniżanie kosztów czy podwyższanie wydajności pracy, na rzecz systemów cyber-fizycznych, których głównym celem jest zapewnienie ciągłej optymalizacji funkcjonowania przedsiębiorstwa za pomocą gromadzenia i przetwarzania szczegółowych informacji w czasie rzeczywistym. Zmiany w gospodarce opierać się będą w głównej mierze na budowaniu „inteligentnych” fabryk (ang. smart factories) umożliwiających zindywidualizowaną produkcję dostosowaną do potrzeb i wymagań konsumentów przy zachowaniu korzyści skali. Dzięki wykorzystaniu platformy systemów cyber-fizycznych możliwa stanie się jakościowa zmiana procesów produkcyjnych, zaopatrzenia i zbytu, jak również zarządzanie łańcuchem wartości oraz cyklem życia produktu. 

Proces cyfryzacji przyczynia się do powstawania przedsiębiorstw wykorzystujących nowe modele biznesowe, charakteryzujących się dużą elastycznością w zakresie oferowanych produktów i usług oraz nowoczesną formą komunikacji z klientem przy pomocy omni-kanałów marketingowych. 

Przedsiębiorstwa realizujące cyfrowe modele biznesowe nie koncentrują się tylko na swoim podstawowym rodzaju działalności. Przykładem może być firma Google Inc., która, oprócz swej podstawowej działalności, inwestuje w sektory zaawansowane technologicznie, takie jak np.: robotyka, automatyczne linie produkcyjne, bezzałogowe statki powietrzne, autonomiczne pojazdy elektryczne,  a także w badania naukowe, m.in. nad zaawansowaną sztuczną inteligencją (Google DeepMind). 

Kolejnym przykładem „wywrotowego” modelu biznesowego jest aplikacja Uber pośrednicząca pomiędzy kierowcami a potencjalnymi pasażerami poszukującymi transportu. Z jednej strony, zastosowanie tej aplikacji pozwala zrejestrowanym użytkownikom odnalezienie w czasie rzeczywistym oferującego interesującą ich usługę kierowcę, zamówić kurs i zapłacić kwotę należną za przejazd bezgotówkowo. Z drugiej strony, kierowcom platforma Uber zastępuje telefoniczną centralę zamawiania taksówek i pozwala w dotrzeć do klientów, przy czym nie wymaga od nich posiadania licencji taksówkarskiej. W rezultacie tradycyjny model sieci taksówek nie wytrzymuje konkurencji cenowej z użytkownikami platformy Uber.