W połowie września Sejm uchwalił nowelizację ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Chodzi o przepisy, których  założeniem jest wsparcie samorządów po wprowadzeniu zmian podatkowych przewidzianych programem Polski Ład. Związek Gmin Wiejskich RP w piśmie do Senatu apeluje o wprowadzenie do ustawy „dwóch najistotniejszych” zmian.

Po pierwsze w opinii Związku należy podwyższyć wyjściową kwotę referencyjną na rok 2022, o której mowa w art. 19 pkt. 1 w zakresie  dotyczącym kwoty dochodów JST z tytułu udziału w PIT do kwoty 63 mld zł. Od przyjętej wysokości kwoty referencyjnej zależy, o ile zwiększona będzie subwencja rozwojowa.

„Obecna kwota referencyjna części dochodów z PIT (59 530 mln zł), przyjęta w ustawie, została określona na podstawie projektowanych dochodów z PIT w Wieloletnich Prognozach Finansowych samorządów na rok 2022 wg stanu na 05.05.2021 r. Bazą dla prognoz dochodów z PIT na rok 2021 dla Ministerstwa Finansów oraz danych makroekonomicznych był rok 2020 – rok skutków pandemii w wyniku „lockdown-ów”, które to dane były również podstawą dla prognoz dochodów JST w zakresie udziałów w PIT w okresach wieloletnich” – podkreśla Krzysztof Iwaniuk, przewodniczący ZGWRP w liście do Senatorów.

Tymczasem już wiadomo, że realne wykonanie dochodów z PIT było lepsze, więc zdaniem Związku kwota referencyjna powinna to uwzględniać, żeby samorządy nie były stratne. 

„Z jednej strony szacowany na rok 2021 wzrost PKB w cenach bieżących (uwzględniający inflację) może przekroczyć 10 proc., a z drugiej strony przyrost dochodów z PIT wyniósł ponad 16,8 proc. w okresie styczeń - lipiec 2021 w stosunku do analogicznego okresu roku 2020. Zatem zasadny jest postulat zwiększenia części kwoty referencyjnej z tytułu dochodów samorządów z PIT o minimum 10 proc. (do kwoty 63 mld zł) w stosunku do prognoz Ministerstwa Finansów na rok 2021” – wylicza ZGWRP.

Po drugie Związek chce zmiany sposobu rozdysponowania subwencji rozwojowej. W myśl nowelizacji część rozwojowa subwencji rozwojowej będzie się składała z kwoty podstawowej, premii aktywizującej i premii inwestycyjnej. ZGWRP postuluje zwiększenie kwoty podstawowej do 80 proc. i jednoczesne wykreślenie z ustawy premii aktywizacyjnej.

„Pomimo nazwy „rozwojowa” części subwencji ogólnej, jest ona faktycznie rekompensowaniem w okresach wieloletnich dużych ubytków w dochodach w PIT z tytułu projektowanych zmian w podatkach dochodowych od 2022 roku. Dlatego nie jest zasadne wyłącznie znacznej części gmin z dostępu do 40 proc. kwoty subwencji rozwojowej tylko dlatego, że w poprzednich okresach budżetowych gmin nie było stać na realizacje inwestycji ponad przeciętną” – argumentuje Krzysztof Iwaniuk. 

Związek proponuje też zmianę kryteriów podziału premii inwestycyjnej, tak by kwota była dzielona proporcjonalnie do długości dróg utwardzonych z uwzględnieniem ich standardu (obecnie proporcjonalnie do udziału wydatków majątkowych gminy, w przeliczeniu na jednego mieszkańca w wydatkach majątkowych wszystkich uprawnionych gmin w przeliczeniu na jednego mieszkańca w kraju).

„Proponowane zmiany z jednej strony gwarantują racjonalny udział wszystkich samorządów w podziale subwencji rozwojowej, a kryteria podziału premii inwestycyjnej uwzględniają, pomimo ujęcia tylko wskaźnika drogowego, skalę potrzeb inwestycyjnych wynikających z rozległości infrastruktury zarówno transportowej, sieciowej czy nawet placówek oświatowych” – wskazuje przewodniczący ZGWRP. „Niniejsza zmiana spowoduje, że żaden samorząd nie będzie pomijany w podziale części subwencji rozwojowej” - podkreśla.

aba/