KR wzywa do budowania policentrycznej Europy dla efektywnego rozwoju wszystkich europejskich regionów.

Podczas piątkowego posiedzenia sesji plenarnej Europejski Komitet Regionów (KR) apelował o wzmocnienie podejścia terytorialnego i zachęcał ponownie do utworzenia nowej oficjalnej Rady ds. Polityki Spójności. Miałoby to prowadzić do bardziej zintegrowanego podejścia do różnych polityk.

Jak przekonywał Marek Woźniak, sprawozdawca KR-u nt. "ulepszonego wdrażania agendy terytorialnej UE 2020", takie podejście możliwe jest jedynie dzięki wielopoziomowemu zarządzaniu oraz spójnemu planowaniu strategicznemu, które w efekcie przyczyni się do zmniejszenia dysproporcji w rozwoju poszczególnych regionów, bez osłabiania ogólnego wzrostu gospodarczego w Europie.

Marek Woźniak przypominał, że podejście terytorialne (place-based) zawarte w agendzie terytorialnej jest jedynym właściwym modelem polityki, dzięki któremu Unia może sprostać oczekiwaniom jej obywateli. Takie podejście uwzględnia w procesie decyzyjnym dotyczącym danego terytorium wielu różnych aktorów, którzy współpracują w ramach wielopoziomowego zarządzania, co z kolei jest niezbędne dla zwiększenia skuteczności polityki spójności i policentrycznego rozwoju. Rozwój ten w ramach agendy terytorialnej powinien być monitorowany poprzez ustanowienie porównywalnych i wiarygodnych wskaźników, biorących pod uwagę nie tylko PKB.

Policentryczny, zrównoważony rozwój powinien być oparty na efektywnej sieci partnerstw między miastami, obszarami wiejskimi i miejskimi, a także na tworzenia regionów funkcjonalnych uwzględniających subregionalną specyfikę zarówno wewnątrz krajów, jak i na poziomie transgranicznym.

Według opinii KR-u małej i średniej wielkości obszary miejskie mają szczególną rolę w radzeniu sobie z wyzwaniami demograficznymi m.in. wyludnieniem, starzeniem się społeczeństwa i dużym rozproszeniem ludności oraz we wspieraniu rozwoju obszarów metropolitalnych poprzez uczestnictwo we wspólnej sieci policentrycznej.

Jednym z narzędzi wspierania spójności terytorialnej jest inwestowanie w usługi i infrastrukturę transportową. KR apeluje do Komisji o kontynuowanie i intensyfikację wysiłków na rzecz ukończenia sieci bazowej TEN-T, w szczególności usuwanie wąskich gardeł i ułatwianie połączeń transgranicznych, a także wzmocnienia zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w platformy ds. korytarzy.

Podkreśla także, że w wytycznych dla rozwoju transeuropejskiej sieci transportowej ustanawia się cel dysponowania rzeczywistą siecią multimodalną na szczeblu UE, obejmującą połączenia kolejowe, poprzez utworzenie nowej i poprawę istniejącej infrastruktury, o czym przypomniał również opiniodawca Grek Spyros Spyridon na czwartkowym posiedzeniu sesji plenarnej.

Wymiar terytorialny powinien być uwzględniany w różnych dziedzinach polityki, na wszystkich szczeblach rządów i gwarantować realizację strategii „Europa 2020”. Jak wskazuje Marek Woźniak, wymiar terytorialny unijnej polityki występuje np. w sektorach transportu, energii oraz ochrony środowiska.

Instrumenty na rzecz podejścia terytorialnego zostały również wprowadzone ostatnio w polityce spójności i rolnej. „Rozwój takich instrumentów jak ZIT (zintegrowane inwestycje terytorialne) i CLLD (rozwój lokalny kierowany przez społeczność) może stać się kluczowym narzędziem harmonijnego rozwoju miast, wsi oraz obszarów miejskich i wiejskich dzięki wzmacnianiu zdolności tworzenia powiązań z otaczającymi obszarami podmiejskimi i wiejskimi” - zaznacza Woźniak.

Wciąż istnieją jednak przeszkody regulacyjne zawarte w unijnych przepisach, które szkodzą rozwojowi instrumentów w praktyce, dlatego nowy pakiet legislacyjny polityki spójności będzie musiał pogodzić ze sobą zasady warunkowości i pomocniczości, zwracając większą uwagę na tę ostatnią.

System zarządzania, implementacji i monitorowania instrumentów powinien być maksymalnie uproszczony oraz skoordynowany.

W tym celu KR ponownie zaleca powołanie Rady ds. Polityki Spójności, składającej się z ministrów ds. rozwoju regionalnego na szczeblu sprawowania rządów właściwym w danym państwie członkowskim oraz przedstawiciela Komitetu Regionów jako koordynatora współpracy.

Europejski Komitet Regionów jest zgromadzeniem przedstawicieli samorządów regionalnych i lokalnych UE ze wszystkich 28 państw członkowskich. Został utworzony w 1994 r. w następstwie podpisania traktatu z Maastricht, a jego misją jest włączenie samorządów regionalnych i lokalnych w proces decyzyjny UE oraz informowanie ich o strategiach politycznych UE.

Parlament Europejski, Rada i Komisja Europejska zasięgają opinii Komitetu w odniesieniu do dziedzin polityki mających wpływ na regiony i miasta.

Aby zasiadać w Komitecie Regionów, każdy z jego 350 członków i 350 zastępców członków musi posiadać mandat wyborczy lub być politycznie odpowiedzialny przed wybranym zgromadzeniem w swoim regionie lub mieście. Szczegółowe informacje na temat delegacji krajowych można znaleźć tutaj.

Z Brukseli Julia Rokicka
Komitet Regionów