Poseł Kazimierz Plocke (KO) zwrócił uwagę, że zadania starosty jako organu architektoniczno-budowlanego I instancji nie są traktowane jednolicie na poziomie województw. W efekcie, jak stwierdził, występują znaczne różnice w poziomie ich finansowania w poszczególnych województwach.

Poseł poprosił w związku z tym o wyjaśnienie, czy wykonywane przez starostów zadania z zakresu administracji architektoniczno-budowlanej, wynikające z art. 82 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1333, ze zm.), do których należy m.in. wydawanie pozwoleń na budowę, są powierzonymi zadaniami z zakresu administracji rządowej.

W odpowiedzi wiceminister infrastruktury Piotr Uściński przypomniał, że zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 920, z późn. zm.), powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym w zakresie m.in. administracji architektoniczno-budowlanej. Zaznaczył jednak, że ustawa ta nie przesądza, że zadania wskazane w ww. art. 4 ust. 1 są wyłącznie zadaniami własnymi powiatu. 

Uściński wyjaśnił, że podstawowym kryterium rozstrzygającym czy jakaś kompetencja powiatu wskazana w ww. art. 4 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym należy do zadań własnych czy zleconych jest ustalenie, czy są one wykonywane odpowiednio w celu zaspokojenia potrzeb wspólnoty samorządowej.

W tym miejscu wiceminister zwrócił uwagę, że z art. 9a ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 2021 r. poz. 1893), dział budownictwo, planowanie i zagospodarowanie przestrzenne oraz mieszkalnictwo obejmuje także sprawy nadzoru architektoniczno-budowlanego.

„Z powyższego można wywnioskować więc, że zarówno zadania wykonywane przez organy administracji architektoniczno-budowlanej jak i przez nadzór budowlany należą do zadań administracji rządowej, a nie administracji samorządowej” - dodał.

Jego zdaniem potwierdzeniem wykonywania przez starostę w tym zakresie zadań zleconych może być również to, że organem odwoławczym od decyzji o pozwoleniu na budowę wydawanej przez starostę jest wojewoda, a nie samorządowe kolegium odwoławcze. 

Uściński przywołał też wyrok NSA z 1 marca 2013 r., (sygn. akt: II OW 179/12), w którym wskazano, że jeśli organem wyższego stopnia dla starosty jest organ administracji rządowej, co wynika z odrębnych przepisów, to należy uznać starostę za organ administracji rządowej, w znaczeniu funkcjonalnym. Podobny pogląd wyraził NSA w orzeczeniu z dnia 22 lipca 2011 r., (sygn. akt II OW 84/11) stwierdzając, że jeśli starosta działa jako organ jednostki samorządu terytorialnego to organem wyższego stopnia dla niego jest, zgodnie z art. 17 pkt 1 k.p.a., samorządowe kolegium odwoławcze, chyba że ustawy szczególne stanowią inaczej.

Jeśli starosta wykonuje zadania z zakresu administracji rządowej to organem wyższego stopnia jest również organ administracji rządowej. 

Dodatkowo Uściński zauważył, że zgodnie z art. 82 ust. 2 ustawy Prawo budowlane starosta jest organem administracji architektoniczno-budowlanej pierwszej instancji, ale nie we wszystkich sprawach. Z art. 82 ust. 3 i 4 ustawy – Prawo budowlane wynika bowiem, że dla wymienionych tam spraw organem pierwszej instancji jest wojewoda, a więc organ administracji rządowej. „Wydaje się, ze ustawodawca nie powierzyłby wojewodzie do realizacji w pierwszej instancji zadań należących do samorządu terytorialnego. Tym samym realizowanie choćby części zadań administracji architektoniczno-budowlanej w pierwszej instancji przez organ administracji rządowej może wskazywać, że zadania administracji architektoniczno-budowlanej są zadaniami zleconymi z zakresu administracji rządowej” – wskazał wiceminister.

mp/