Kępno: Krótka historia politycznej przynależności miasta

Prezentujemy cykl artykułów prasowych pod wspólnym tytułem „Kępno dawniej i dziś”. Jest to jednocześnie nazwa programu realizowanego przez kępiński samorząd w latach 2011- 2012.

Rok 2011 jest z wielu względów rokiem szczególnym dla naszego miasta, a najważniejszą przyczyną powstania tegoż programu jest pewne wydarzenie sprzed 350 lat. Otóż właśnie wtedy, to jest w roku 1661, doszło do lokacji Kępna na prawie magdeburskim, czyli do założenia naszego miasta.

Krótka historia politycznej przynależności Kępna

Jak każde miasto, tak i Kępno ma swoje losy nie tylko lokalne, związane z bezpośrednimi dziejami miasta, ale i rozumiane szerzej, w sensie przynależności do określonego terytorium, mikro i makroregionu oraz organizmu państwowego. Moją opowieść mógłbym zacząć w bardzo odległych czasach, ale skoro skupiamy się na dziejach miasta, bo przecież o 350 lecie praw miejskich tu idzie, to darujemy sobie prahistorię i sięgniemy do średniowiecza.

W okresie wczesnego średniowiecza Kępno z całą pewnością należy do Śląska i ta przynależność kończy się wraz z buntem braci przeciwko Władysławowi, najstarszemu z synów Bolesława Krzywoustego. Władysław traci nie tylko pozycję seniora, czyli zwierzchnika pozostałych książąt, lecz i swoją dzielnicę /Śląsk właśnie/ i zyskuje w zamian za to przydomek Wygnańca.

Trzeba przyznać, że kiepski to zysk, lecz Kępno właśnie w tym czasie, czyli ok. roku 1146 staje się częścią Wielkopolski. Co prawda peryferyjne położenie Kępna w stosunku do Poznania i Gniezna będzie mieć swoje konsekwencje, jak zawsze w takim wypadku, lecz z dumą możemy powiedzieć, że tu właśnie zaczyna się Wielkopolska /złośliwcy twierdzą, że się kończy/. Oba te twierdzenia są prawdziwe i zależą jedynie od punktu widzenia. Koronnym zaś dowodem na śląską proweniencję Kępna jest jego przynależność do diecezji wrocławskiej aż do roku 1821. O przynależności do Wielkopolski świadczy też dokument z roku 1173 w którym Mieszko III Stary darowuje Słupię pod Kępnem klasztorowi lubiąskiemu.

Jak to zwykle z miejscowościami przygranicznymi bywa, tak i w wypadku Kępna przechodzi ono z rąk do rąk i tak w latach 1234-1261 staje się domeną Henryka Brodatego, a potem jego syna Henryka Pobożnego, by już w 1244 roku powrócić do dzielnicy wielkopolskiej i pod rządy Przemysła II. Kolejni władcy Polski, Władysław Łokietek i jego syn Kazimierz Wielki utrzymali w swoich rękach ziemię wieluńską a więc i Kępno. Jednak w 1370 roku Ludwik Węgierski darował ziemię wieluńską Władysławowi księciu opolskiemu. Opolczyk utrzymał lenno w swoich rękach aż do końca lat dziewięćdziesiątych XIV stulecia. Wtedy to Władysław Jagiełło znając sympatię księcia dla krzyżaków i szykując się do wojny z zakonem postanowił odebrać Władysławowi Oplczykowi jego dziedzinę i uczynił to siłą, oblegając zamek w Bolesławcu. Kępno zaś zostało przyłączone do utworzonego starostwa grodowego w Ostrzeszowie.

Ten stan rzeczy trwał aż do końca pierwszej Rzeczpospolitej, a właściwie do drugiego rozbioru tj. roku 1793, kiedy to Kępno dostało się pod panowanie Prus. Zajęte tereny nazwano zresztą Prusami Południowymi, a nasze miasto znalazło się w departamencie kaliskim. Przyszło wtedy kępnianom zakosztować autorytarnych rządów nic więc dziwnego, że w roku 1806 ucieszyli się gdy jeden z miejscowych ziemian, Piotr Żeromski zajął miasto na czele 100 powstańców i przywrócił w nim polskie rządy. Stało się to na wieść o wkroczeniu do Wielkopolski wojsk francuskich. Kępno stało się częścią Księstwa Warszawskiego, by dzielić jego losy aż do kęski Napoleona w wyprawie rosyjskiej.

Kongres Wiedeński w przerwach między kolejnymi walcami /nie bez kozery nazwano go ”tańczącym kongresem”/ zdecydował o losach Europy, Polski a co za tym idzie i Kępna. Staliśmy się na długie lata poddanymi pruskimi, z wszystkimi tego konsekwencjami. Nie miejsce tu aby je opisywać, robiono to już po wielekroć. W każdym razie wspomnę jedynie, iż w tym okresie Kępno stało się siedzibą powiatu i że należeliśmy do Rejencji Poznańskiej.

Wielka wojna 1914 roku wstrząsnęła „starym światem”, a ten nowy , który wyłonił się po jej zakończeniu był jedynie krótkim, bo dwudziestoletnim antraktem przed kolejną europejska i światową rzezią. W tym czasie kępnianie cieszyli się państwowością polską, choć ową radość przyćmił nieco kryzys ekonomiczny, i troska i niepokój o następny dzień.

Lecz jako się rzekło nastąpiły kolejne ciemne lata czasu pogardy, a w ich następstwie staliśmy się „najweselszym barakiem w obozie”, mowa rzecz jasna o PRL. Trwało to wszystko małe pięćdziesiąt lat, aż nadszedł pamiętny rok 1989 i odzyskanie prawdziwej niepodległości. W międzyczasie byliśmy w województwie kaliskim i w wyniku reformy administracyjnej straciliśmy powiat. Dzień dzisiejszy jaki jest każdy widzi i nie mnie o nim pisać.

Zaczekajcie Państwo na stosowny artykuł w cyklu „Kępno dziś”. Mnie jedynie wypada podsumowując powiedzieć, iż przez te wszystkie lata w mieszkańcach wytworzyła się silna więź narodowa i regionalna, która oby trwała nadal.

Jerzy Wojciechowski



zam.kkż/