Reforma systemowa samorządów

„Kolejne zmiany, które będą wprowadzane do samorządu terytorialnego muszą iść w kierunku wzmocnienia czynnika profesjonalnego. Burmistrzowie, radni są politykami lokalnymi, są wybierani, dlatego że zdobywają zaufanie. Tam gdzie decyduje zaufanie niekoniecznie czynnik profesjonalny jest decydujący. Natomiast jest niemożliwe dobre funkcjonowanie jakiejkolwiek jednostki publicznej, jeśli w odpowiedni sposób nie jest skorelowany element zaufania do polityków i profesjonalizm otoczenia” – powiedział Jerzy Stępień podczas panelu otwierającego kongres.

Dodał, że konieczny jest przegląd przepisów dotyczących samorządu terytorialnego, ponieważ podczas wdrażania reformy samorządowej, na etapie procesu legislacyjnego zostały popełnione pewne błędy.

„Silny samorząd jest polską racją stanu. Żeby samorząd mógł dobrze wykonywać swoje zadania musi mieć na to środki” – powiedział prof. dr hab. Zygmunt Frankiewicz, przewodniczący senackiej komisji samorządu. 

Zaznaczył, że planowane przepisy dotyczące zmiany w finansowaniu JST zagwarantują stabilne i przewidywalne dochody, a samorząd nie będzie sprowadzany do roli klienta ubiegającego się o środki na konkretne zadania. „Ważne jest jak będą działały zasady, a nie jednorazowe epizodyczne rozwiązania” – dodał.

Bezpośrednie wybory wójtów do zmiany

O odejściu od wyborów bezpośrednich wójtów, burmistrzów i prezydentów miast mówił prezes zarządu FRDL dr Cezary Trutkowski.

„Wprowadzenie bezpośrednich wyborów wójta burmistrza prezydenta jest błędem systemowym” – powiedział dr Trutkowski.

Dodał, że istnieje również potrzeba stworzenia odpowiednich mechanizmów, które zachęcą społeczności lokalne do większej aktywności i działań na rzecz swoich wspólnot.

„Jest niestety zanik aktywności lokalnej. Ludzie są aktywni, jak potrzebują załatwić jakąś sprawę, potem przestają się interesować. Jeśli nic z tym nie zrobimy będziemy mieć problem w skali całego kraju” – mówił dr Trutkowski.

„Faktycznie ten wybór bezpośredni władzy jednoosobowej jest niewłaściwy w samorządach. To potrafi psuć” – powiedziała sekretarz miasta Wieluń Magdalena Majkowska. „Jest to bardzo niebezpieczne. Samorząd to nie jest władza, to jest wspólnota mieszkańców” – podsumowała. 

Majkowska zaznaczyła, że lepszym rozwiązaniem jest kolegialność samorządowej władzy wykonawczej, jaka występuje w powiatach czy urzędach marszałkowskich.

Wirtualne urzędy

Sekretarz Wejherowa dr Bogusław Suwara mówił o wyzwaniach związanych z cyfryzacją usług publicznych i kierunkach rozwoju urzędów, które będą musiały zmierzyć się z oczekiwaniami nowego pokolenia mieszkańców, którzy wola swoje sprawy załatwiać zdalnie. Zaznaczył, że oprócz elektronicznego obiegu dokumentów czy innych rozwiązań cyfrowych do samorządów trafią też rozwiązania oparte o sztuczna inteligencję. 

„Mówimy o tym czy w przyszłości to będzie budynek i urzędnicy, a może to będzie urząd wirtualny” – powiedział Suwara.

Dodał, że za nowoczesnymi technologiami muszą nadążać przepisy prawa. Natomiast samorządy będą musiały odpowiadać zarówno na potrzeby młodego pokolenia, które oczekuje usług cyfrowych jak i na potrzeby pokolenia odchodzącego z rynku pracy, dla których urząd również musi być przyjazny.

Debata o najważniejszych wyzwaniach w samorządzie terytorialnym odbyła się w ramach ósmej edycji Krajowego Kongresu Forów Sekretarzy. Organizatorem przedsięwzięcia była Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej.

mr/