Posłanki Iwona Maria Kozłowska i Anna Wojciechowska (KO) zwróciły się do resortu finansów z interpelacją w sprawie zmian w Rządowym Funduszu Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych, które ułatwiłyby samorządom realizację inwestycji oraz zapobiegłyby problemom związanym z obciążeniami finansowymi i administracyjnymi.  

Parlamentarzystki zauważyły, że w ubiegłym roku nastąpiło rozstrzygnięcie kilku edycji programu, co doprowadziło do kumulacji przetargów ogłaszanych przez samorządy powodując wzrost cen przetargowych oraz do braku potencjalnych wykonawców.

„W przypadku braku dostatecznego marginesu finansowego, jednostki samorządowe mogą być zmuszone do rezygnacji z realizacji inwestycji” – ostrzegły parlamentarzystki.

Ich zdaniem rozwiązaniem byłoby wprowadzenie do programu kilku modyfikacji, w tym m.in. wydłużenie ważności promes udzielonych przez BGK do minimum 12, a nawet 18 miesięcy, a także zmiana częstotliwości wypłat dofinansowania przez BGK na minimum raz na kwartał dla inwestycji, których realizacja nie przekracza 12 miesięcy. Zdaniem parlamentarzystek należałoby też zrezygnować z zasady "jedna promesa – jeden przetarg". 

Promesa na 9 miesięcy wystarczy

Odnosząc się do możliwości przedłużenia promes w ramach rządowego Programu Inwestycji Strategicznych wiceminister finansów Hanna Majszczyk przypomniała, że termin ten został już raz wydłużony uchwałą Rady Ministrów z dnia 26 kwietnia 2022 r. (nr 87/2022) z 6 miesięcy na 9 miesięcy. 

Wiceszefowa MF dodała, że z doświadczeń dziewięciu edycji programu wynika, że termin ten jest wystarczający dla większości beneficjentów Programu, których inwestycje zostały już zakończone lub są w trakcie realizacji. 

„Zmiana zasad poszczególnych edycji w trakcie ich trwania naruszyłoby zasadę równego traktowania podmiotów biorących udział w Programie” – podkreśliła Majszczyk. 

Odnosząc się do propozycji zmian w zasadach wypłaty dofinansowania z Programu Inwestycji Strategicznych na rzecz beneficjentów Majszczyk podkreśliła, że „nie można utożsamiać harmonogramu wypłaty środków z promesy ze sposobem wypłaty wynagrodzenia wykonawcy inwestycji korzystającej z dofinansowania”. 

Jak wyjaśniła, obowiązek samofinansowania się wykonawcy inwestycji do czasu wypłaty środków z promesy (zatem w kwotach ponad udział własny beneficjenta) istniał w Programie jeszcze w 2022 r., jednak został on zniesiony w związku z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1265, z późn. zm.). Wiceszefowa MF zaznaczyła, że przepis wskazuje i dopuszcza wprost określone w nim mechanizmy finansowania wyprzedzającego wykonawców inwestycji przez jednostki samorządu terytorialnego (w stosunku do wypłaty środków z promesy). 

Przetargi można dzielić na części

Odnosząc się do propozycji zniesienia zasady "jedna promesa - jeden przetarg" Majszczyk oceniła, że umożliwienie ogłaszania postępowań zakupowych w inny sposób niż określony obecnie powodowałoby konieczność zmiany całej struktury Programu, z uwagi na sposób przyznawania dofinansowania na podstawie promes. 

Jak przypomniała, obecnie udostępniona wstępna promesa stanowi podstawę do ogłoszenia postępowania zakupowego na realizację inwestycji objętej dofinansowaniem. "Po wyłonieniu wykonawcy wnioskodawca składa wniosek o udzielenie promesy, która stanowi swego rodzaju obietnicę wypłaty dofinansowania, a w związku z tym jest podstawą do zawarcia przez wnioskodawcę umowy na realizację inwestycji z wybranym w wyniku postępowania zakupowego wykonawcą. Promesa jest w tym przypadku również potwierdzeniem spełnienia przez wnioskodawcę warunków wymienionych w treści wstępnej promesy" - przypomniała wiceminister. 

Jednocześnie Majszczyk wskazała, że przepisy uchwały RM oraz regulaminu każdej edycji Programu dopuszczają możliwość podziału każdego postępowania na części, a w przypadku niewyłonienia wykonawców na każdą z części nie implikują konieczności unieważnienia całego postępowania zakupowego. 

„Istnieje możliwość powtórzenia postępowania w całości lub w części w okresie ważności wstępnej promesy. Udzielenie promesy, która stanowi podstawę do zawarcia umowy, jest co do zasady jednorazowe, z uwagi na brak możliwości określenia w inny sposób kwoty dofinansowania odpowiadającej wynagrodzeniu wykonawcy lub wykonawców za realizację inwestycji, która została objęta dofinansowaniem” – wyjaśniła wiceszefowa MF.

Program Inwestycji Strategicznych to bezzwrotne dofinansowania inwestycji publicznych realizowanych przez gminy, powiaty, miasta i województwa w całej Polsce. Dofinansowanie z programu udzielane jest na wniosek składany do Prezesa Rady Ministrów za pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego. Wnioski o dofinansowanie składane są poprzez specjalną aplikację BGK. Do tej pory rozstrzygnięto dziewięć edycji programu.

Dotychczas podjęto decyzję o uruchomieniu łącznie dziewięciu edycji Programu. W wyniku rozstrzygnięcia wszystkich edycji, dofinansowaniem z Programu objęto łącznie ponad 19,5 tys. inwestycji na terenie całego kraju, na ogólną kwotę dofinansowania w wysokości 99,2 mld zł.

mp/