Projekt nowelizacji Kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw zmierzający do stworzenia podstaw dla pracodawcy do wprowadzenia i przeprowadzania – gdy jest to niezbędne dla ochrony określonych dóbr – prewencyjnej kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu został opracowany przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej.

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu, aktualnie obowiązujące przepisy nie dają pracodawcom podstawy prawnej do prowadzenia samodzielnych, prewencyjnych kontroli trzeźwości pracowników. Stan trzeźwości pracowników można sprawdzać tylko w sytuacji, gdy łącznie są spełnione dwa warunki: badanie odbywa się na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub pracownika, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że spożywał alkohol w czasie pracy lub stawił się do niej w stanie po użyciu alkoholu, zaś samo badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (policja), a zabiegu pobrania krwi dokonuje osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje zawodowe.

Jak czytamy w uzasadnieniu projektu nowelizacji, „przepis ten w obecnym brzmieniu nie zawiera wyraźnej normy prawnej dającej podstawę do przeprowadzania samodzielnych, prewencyjnych kontroli trzeźwości pracowników”.

Projektowana regulacja ma na celu również rozwiązanie problemu wynikającego z braku podstaw prawnych do przeprowadzania badań pracowników na obecność narkotyków w ich organizmach. W chwili obecnej w polskim porządku prawnym nie ma bowiem przepisów, które określałyby procedurę takiego badania, ani na żądanie pracodawcy, ani samego pracownika.

W uzasadnieniu podkreślono, że brak możliwości weryfikacji stanu psychofizycznego pracownika – w odniesieniu do pewnych grup pracowników – może zagrażać zdrowiu i życiu zarówno samego pracownika znajdującego się pod wpływem takich substancji czy środków, jak i jego współpracowników oraz osób trzecich, a w niektórych przypadkach także grozić szkodami w mieniu.

Dodatkowo  zwrócono uwagę,  że „do danych osobowych dotyczących zdrowia należy zaliczyć wszystkie dane o stanie zdrowia osoby, a więc również informacje o stanie fizjologicznym osoby. Tym samym, w obecnym stanie prawnym pracodawca może przetwarzać informację o obecności alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu w organizmie pracownika, jedynie za zgodą wyrażoną z inicjatywy tego pracownika”.

W związku z tym w projekcie przewidziano określenie podstaw prawnych umożliwiających pracodawcy wprowadzenie – gdy jest to niezbędne dla ochrony określonych dóbr – kontroli trzeźwości pracowników lub kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu w ich organizmach, a także określeniu zasad przeprowadzania takich kontroli. W sytuacji, gdy pracodawca stwierdzi, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu/narkotyków lub spożywał alkohol/narkotyki w czasie pracy, będzie miał obowiązek niedopuszczenia go do wykonywania pracy. To samo dotyczyć ma sytuacji, gdy kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika lub prewencyjna kontrola na obecność środka działającego podobnie do alkoholu, wykaże obecność takiego środka w organizmie pracownika.

Zgodnie z nowelą pracodawca będzie miał obowiązek uregulowania procedury przeprowadzania badania oraz określenia grupy lub grup pracowników, których mogą one dotyczyć. Elementy te będą musiały zostać zapisane w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie będzie objęty układem zbiorowym pracy lub nie będzie miał obowiązku ustalenia regulaminu pracy. Zgodnie z projektem pracodawca będzie miał obowiązek informowania pracowników o wprowadzeniu kontroli trzeźwości nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.

Projektowana ustawa określa ponadto zasady przetwarzania przez pracodawcę informacji o dacie, godzinie oraz minucie przeprowadzonego badania oraz jego wyniku wskazującego na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości lub stan po użyciu środka działającego podobnie do alkoholu.

„Projektowane przepisy Kodeksu pracy w zakresie kontroli trzeźwości pracowników oraz kontroli na obecność środków działających podobnie do alkoholu będą odpowiednio stosowane również do pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy oraz przez osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą” – czytamy w uzasadnieniu projektu.

mam/