W środę, 10 czerwca br. Unia Metropolii Polskich przyjęła stanowisko w sprawie wprowadzenia Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP). Miasta przypomniały w nim, że rolą ROP-u powinno być osiągnięcie celów nadrzędnych, wynikających z założeń Gospodarki Obiegu Zamkniętego (GOZ), tj. m.in. minimalizacja ilości produkowanych odpadów (opakowań i produktów o krótkim cyklu użytkowania) oraz zwiększenie produkcji opakowań wielokrotnego użytku (tzw. ekoprojektowanie).

Dlatego, w ocenie UMP, w pierwszym etapie ROP powinien skoncentrować się na opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Według samorządowców, zasadniczym celem powinna być partycypacja producentów opakowań i wprowadzających opakowania w kosztach m.in. zbierania, transportu i zagospodarowania odpadów. „Co ważne partycypacja ta powinna być znacząca i proporcjonalna, tj. uzależniona od ilości wprowadzanych na rynek produktów i opakowań – innymi słowy zanieczyszczający płaci. Środki te finalnie trafić powinny do gminnych systemów gospodarowania odpadami komunalnymi oraz współfinansować pozostałe koszty recyclingu, które dzisiaj w całości ponosi mieszkaniec. System ten może być łączony z systemem kaucyjnym i innymi rozwiązaniami ograniczającymi powstawanie odpadów” – czytamy w stanowisku.

Miasta zrzeszone w UMP zwracają także uwagę, że wprowadzeniu ROP-u towarzyszyć powinno przede wszystkim osiągnięcie celu nadrzędnego, jakim jest dążenie do idei GOZ. „Należy zatem szukać rozwiązań nakładających większe niż do tej pory obowiązki na producentów produktów w opakowaniach bez możliwości ich unikania, skutkujące dążeniem do zmiany filozofii wykorzystywania opakowań w cyklu produkcyjnym oraz dystrybucji pozyskanych z opłaty produktowej środków, w możliwie krótkim łańcuchu pośredników” – zaznaczono w stanowisku.

Dwuskładnikowa opłata

W ocenie miast UMP jednym z elementów dobrze funkcjonującego ROP powinna być opłata składająca się z dwóch elementów. Pierwszym elementem powinna być stała opłata od wprowadzenia opakowania na rynek, która powinna pokrywać koszty zbierania i odzysku odpadów. Kolejnym elementem powinna być opłata zmienna, zróżnicowana i uzależniona m.in. od rodzaju wprowadzanego opakowania (szkło jako bardziej ekologiczne obłożone byłoby niższą opłatą niż np. tworzywo sztuczne), stopnia wykorzystania recyklatu do produkcji opakowania w którym wprowadzony został na rynek produkt. Przychód z tej opłaty powinien być przeznaczony na pokrycie kosztów recyklingu (w tym dofinansowanie instalacji recyklingu).

Zalety rozwiązania i efekt końcowy

- producentowi zależeć będzie na obniżeniu ilości wykorzystywanych opakowań przy sprzedaży produktu lub na projektowaniu opakowań wielokrotnego użytku/nadającego się do recyklingu – efekt: obniżenie ilości odpadów w obiegu;
- dzięki dofinansowaniu budowy oraz dofinansowaniu produktów z recyklingu powstaną instalacje przetwarzające surowce – efekt: powstanie rynek zbytu, znajdą się odbiorcy dla surowców zbieranych przez mieszkańców, rozwiąże się problem nadpodaży surowca, obniżeniu ulegną koszty zagospodarowania odpadów w instalacjach przyjmujących odpady od gmin;
- wpływy z opłat produktowych bezpośrednio zasilą gminne systemy – efekt: realne ograniczenie kosztów systemów GOK;
- stały, wyższy koszt wprowadzenia opakowania na rynek – efekt: prawidłowa reakcja rynku producentów da możliwość dokonywania zdrowych wyborów konsumenckich (na rynku pojawią się produkty opakowane m.in. w mniejszą ilość opakowań);
- utrzymanie kontroli nad strumieniem odpadów – efekt: szansa na osiągnięcie wymaganych poziomów recyklingu, mniejsze ryzyko uiszczania kar za ich nieosiągnięcie.


mp/