Ministerstwo sprawiedliwości przekazało do konsultacji projekt rozporządzenia w sprawie wysokości kwoty bazowej na 2023 r., na podstawie której naliczana jest wysokość dotacji na organizację nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z rozporządzeniem wysokość kwoty bazowej ma być ustalona na 6 134 zł.

Zdaniem ZPP środki zaproponowane przez ministerstwo nie są wystarczające, ponieważ nie uwzględniają rzeczywistego poziomu inflacji oraz skali wzrostu wynagrodzeń.

Samorządowcy wskazują, że w 2016 roku kwota bazowa wynosiła 5150 zł i jej wzrost do 6134 zł nie uwzględnia dotychczasowej inflacji, ani prognoz na 2023 rok.

„Od stycznia 2016 do kwietnia 2022 r. roku wartość inflacji wyniosła 28,45%. Rok 2022 jeszcze się nie skończył, a jak wskazuje sam projektodawca na rok 2023 prognozuje się inflację na poziomie 7,8%. Przy utrzymaniu trendu inflacyjnego z pierwszych czterech miesięcy 2022 r. w kolejnych miesiącach tego roku, wartość inflacji w okresie od stycznia 2016 r. do grudnia 2022 r. wyniesie 43,5%, kwota bazowa powinna wynieść nie mniej niż 7390 zł” – czytamy w opinii do projektu. 

ZPP uważa, że wysokość kwoty bazowej powinna również uwzględniać skalę wzrostu wynagrodzeń oraz oczekiwania płacowe osób udzielających profesjonalnej pomocy prawnej. „Już obecnie można zaobserwować spadek zainteresowania świadczenia pomocy prawnej w punktach nieodpłatnego poradnictwa prawnego przez adwokatów i radców prawnych, albo kierowanie przez te osoby do punktów aplikantów” – podkreślają samorządowcy.

Ministerstwo Sprawiedliwości konsultuje zmiany w systemie nieodpłatnej pomocy prawnej

Zdaniem ZPP wskaźnikiem przy ustalaniu kwoty bazowej powinien być przede wszystkim wzrost przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia zważywszy na fakt, że ponad 90 proc. dotacji przeznaczona jest na pokrycie koszów wynagrodzeń osób bezpośrednio zaangażowanych w świadczenie usług nieodpłatnego poradnictwa i nieodpłatnej pomocy prawnej.

Zgodnie z przytoczonymi przez ZPP danymi z GUS przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w styczniu 2016 r. wynosiło 4515 zł, w kwietniu 2022 r. - 6626 zł. Zatem w 2016 r. kwota bazowa wynosiła 114,06 proc. kwoty przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, natomiast w kwietniu 2022 r. wskaźnik ten wynosi 92,57 proc.

 „Gdyby przyjąć tę relację to wysokość kwoty bazowej w 2023 r. winna wynosić 7560 zł”- argumentują samorządowcy. 

Przypominają też, że podczas uchwalania ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej przyjmowano, że wysokość wynagrodzenia osoby udzielającej taką pomoc powinna wynosić 2/3 wynagrodzenia zasadniczego prokuratora prokuratury rejonowej w pierwszej stawce wynagrodzenia zasadniczego.

„Przyjmując ten wskaźnik na prawidłowy kwota bazowa winna być ustalona na poziomie 7522,84 zł” – wskazują samorządowcy

ZPP zauważa też, że finansowanie zadań zleconych, a takim jest organizacja nieodpłatnej pomocy prawnej, „winno być w całości pokryte ze środków pochodzących z budżetu państwa, a koszty realizacji takiego zadania, nie mogą być w żadnym stopniu przerzucone na jednostki samorządu terytorialnego”.

Liczbę punktów nieodpłatnej pomocy prawnej ustala się w oparciu o liczbę mieszkańców powiatu, przyjętą według stanu na dzień 31 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy o dwa lata. Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego liczba mieszkańców powiatów na dzień 31 grudnia 2021 roku wynosiła 38 080 411, co oznacza, że w roku 2023 niezbędne będzie utworzenie 1506 punktów, czyli o jedenaście mniej niż w roku bieżącym. 

Najwięcej punktów zostanie zlikwidowanych w województwie lubelskim - po jednym punkcie stracą miasta Lublin i Zamość oraz powiaty: krasnostawski i lubartowski. Trzy punkty będą zlikwidowane w województwie śląskim: w Katowicach, Bytomiu i Jastrzębiu-Zdroju. Po jednym punkcie stracą powiaty w województwach: dolnośląskim – powiat zgorzelecki, podkarpackim – powiat jasielski, podlaskim – Łomża, świętokrzyskim – powiat starachowicki. 

mr/