Projekt rozporządzenia ministra edukacji i nauki w sprawie uzyskiwania stopni awansu zawodowego przez nauczycieli to konsekwencja czerwcowej nowelizacji ustawy Karta nauczyciela, wprowadzającej m.in. zmiany w awansie zawodowym nauczycieli. Nowelizacja trafiła do Senatu.

Zgodnie z nią liczba stopni awansu zawodowego zostanie zmniejszona. Zlikwidowane zostaną dwa stopnie awansu: nauczyciel stażysta i nauczyciel kontraktowy. Po ich likwidacji w systemie – zamiast czterech stopni awansu zawodowego będą: nauczyciel początkujący (niemający stopnia awansu zawodowego) i – tak jak obecnie – nauczyciel mianowany i nauczyciel dyplomowany. Formalnie pierwszym stopniem awansu stanie się stopień nauczyciela mianowanego, o który młody nauczyciel będzie mógł się starać po 4 latach pracy. W tym okresie przez 3 lata i 9 miesięcy młody nauczyciel będzie odbywał nie staż, ale „przygotowanie do zawodu”.

Projektowane rozporządzenie określa m.in. sposób odbywania tego przygotowania.

Dyrektor szkoły lub innej placówki oświatowej, w której pracuje nauczyciel przygotowujący się do zawodu, będzie miał obowiązek zapewnić mu wsparcie, m.in. przydzielając mu mentora spośród nauczycieli mianowanych i dyplomowanych.

Nauczyciel rozpoczynający pracę w zawodzie będzie obowiązany zapoznać się z organizacją, zadaniami i zasadami funkcjonowania szkoły lub placówki oświatowej, w której pracuje, prowadzić powierzone mu zajęcia i uczestniczyć w pracach związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych i innych statutowych zadań szkoły, wynikających z potrzeb szkoły i środowiska lokalnego, a także uczestniczyć jako obserwator w zajęciach prowadzonych przez mentora lub innego nauczyciela.

Ponadto nauczyciel ten powinien w tym okresie doskonalić swoje umiejętności w związku z wykonywanymi obowiązkami, w szczególności w zakresie kształcenia uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym uczniów szczególnie uzdolnionych, przeprowadzić tzw. zajęcia otwarte w drugim i w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu.

Zajęcia otwarte w drugim roku będzie prowadził w obecności dyrektora szkoły, mentora i dorady metodycznego albo nauczyciela-konsultanta, przedstawiciela organu sprawującego nadzór pedagogiczny lub nauczyciela dyplomowanego, który naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć, zatrudnionego w tej samej lub innej szkole. Zajęcia otwarte w ostatnim roku przygotowania będzie prowadził w obecności komisji powołanej przez dyrektora szkoły, która po przeprowadzonych zajęciach będzie wydawała opinię w tym zakresie: pozytywną albo negatywną.

Każdy z członków komisji będzie oceniał przeprowadzone przez nauczyciela zajęcia pod kątem wskazanych w projekcie rozporządzenia kryteriów, tj. poprawności merytorycznej, poprawności zastosowanych metod i form pracy, indywidualizacji nauczania, realizacji celów lekcji, a także umiejętności nauczyciela, w szczególności elastycznego reagowania na zmieniającą się sytuację na zajęciach, kultury osobistej, komunikacji werbalnej i pozawerbalnej między uczniem a nauczycielem. Łącznie za wszystkie kryteria będzie mógł przyznać maksymalnie 10 punktów. Komisja wyda pozytywną opinię, jeżeli średnia arytmetyczna punktów przyznanych przez członków komisji wyniesie co najmniej 5.

W razie otrzymania negatywnej opinii nauczyciel będzie miał prawo złożyć wniosek do dyrektora szkoły o ponowne przeprowadzenie zajęć. Jeżeli go nie złoży albo po przeprowadzeniu zajęć ponownie uzyska negatywną opinię komisji, będzie obowiązany odbyć dodatkowe przygotowanie do zawodu nauczyciela w wymiarze roku i 9 miesięcy.

Opisano też zasady ubiegania się przez nauczyciela przygotowującego się do zawodu o awans na stopień nauczyciela mianowanego i zasady ubiegania się przez nauczyciela mianowanego o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego. Określono m.in. zakres dokumentów, jakie należy złożyć, by stanąć przed komisją egzaminacyjną (w awansie na stopień nauczyciela mianowanego) i przed komisją kwalifikacyjną (na stopień nauczyciela dyplomowanego).

Jednym z warunków otrzymania stopnia nauczyciela mianowanego jest zdanie egzaminu przed komisją egzaminacyjną. Sprawdzane będzie spełnianie przez nauczyciela wymagań dotyczących wiedzy i umiejętności niezbędnych do efektywnego realizowania obowiązków.

Są to następujące wymagania: znajomość przepisów prawa dotyczących organizacji, zadań i zasad funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał przygotowanie do zawodu nauczyciela; umiejętność prowadzenia zajęć w sposób zapewniający właściwą realizację statutowych zadań szkoły, w szczególności realizację podstawy programowej; umiejętność rozpoznawania potrzeb uczniów oraz indywidualizowania nauczania; umiejętność stosowania w pracy wiedzy z zakresu psychologii, pedagogiki i dydaktyki; znajomość środowiska uczniów i umiejętność uwzględniania w swojej pracy problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych; umiejętność korzystania w pracy zwłaszcza w trakcie prowadzonych zajęć z narzędzi multimedialnych i informatycznych.

Powyższe wymagania odpowiadają dotychczasowym, które musiał spełnić nauczyciel ubiegający się o stopień nauczyciela kontraktowego.

O stopień nauczyciela dyplomowanego będzie można się ubiegać po przepracowaniu 5 lat i 9 miesięcy, licząc od dnia nadania stopnia nauczyciela mianowanego.

W przypadku ubiegania się o uzyskanie stopnia nauczyciela dyplomowanego jednym z warunków, jakie należy spełnić, będzie uzyskanie akceptacji komisji kwalifikacyjnej, która na podstawie dokonanej analizy dorobku zawodowego nauczyciela i przeprowadzonej rozmowy sprawdza spełnienie przez niego wymagań dotyczących realizowania zadań lub podejmowanych działań na rzecz oświaty i ich efektów.

Są to następujące wymagania: doskonalenie warsztatu pracy, w tym w zakresie stosowania technologii informacyjnej i komunikacyjnej, oraz pogłębianie wiedzy i umiejętności w celu podnoszenia jakości pracy szkoły; umiejętność dzielenia się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, w tym przez prowadzenie zajęć otwartych lub prowadzenie zajęć w ramach wewnątrzszkolnego doskonalenia zawodowego albo innych zajęć dla nauczycieli; umiejętność wykorzystywania w pracy metod aktywizujących ucznia oraz narzędzi multimedialnych i informatycznych sprzyjających procesowi uczenia się.

Na liście wymagań jest też realizacja co najmniej jednego z następujących zadań: 1) wykonywanie zadań mentora (do 31 sierpnia 2027 r. również zadań opiekuna stażu), opiekuna praktyk pedagogicznych, społecznego kuratora sądowego, egzaminatora okręgowej komisji egzaminacyjnej, rzeczoznawcy do spraw podręczników, konsultanta Centrum Edukacji Artystycznej, wolontariusza wykonującego świadczenia na rzecz stowarzyszenia lub innej organizacji, których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły, instruktora harcerstwa lub innych zadań służących podniesieniu jakości pracy szkoły lub wykonywanych na rzecz dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi lub zagrożonych wykluczeniem społecznym; 2) opracowanie i wdrożenie innowacji lub działań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych związanych z oświatą, w tym podejmowanie działań w ramach realizowanego w szkole eksperymentu pedagogicznego; 3) opracowanie podręcznika lub autorskiej pracy z zakresu oświaty lub rozwoju dziecka opublikowanej w czasopiśmie branżowym lub w formie innej zwartej publikacji; 4) prowadzenie cyklicznych zajęć szkoleniowych dla nauczycieli lub rodziców uczniów, o ile nie należą one do obowiązków nauczyciela; 5) przeprowadzanie i analizowanie badań naukowych z zakresu oświaty, w szczególności związanych ze specyfiką i potrzebami szkoły, oraz wykorzystywanie wyników tych badań do podnoszenia jakości pracy szkoły.

W projekcie rozporządzenia uregulowano również przebieg egzaminu przed komisją(przy ubieganiu się o awans na stopień nauczyciela mianowanego) i rozmowy komisji kwalifikacyjnej z nauczycielem (przy ubieganiu się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego).

Po przeprowadzonej ocenie formalnej wniosku komisja egzaminacyjna dla nauczyciela zapozna się z opinią na temat lekcji przeprowadzonej przez nauczyciela w ostatnim roku odbywania przygotowania do zawodu oraz oceną pracy nauczyciela, a następnie przeprowadzi egzamin, podczas którego nauczyciel będzie odpowiadał na pytania komisji dotyczące wymagań z zakresu wiedzy i umiejętności określonych w rozporządzeniu oraz będzie musiał wykazać się umiejętnością rozwiązania wskazanego przez komisję problemu związanego z wykonywaną pracą.

W przypadku nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela dyplomowanego komisja kwalifikacyjna zapozna się z oceną pracy nauczyciela, opisem i analizą sposobu realizacji wymagań dotyczących realizowanych przez nauczyciela zadań lub podejmowanych działań na rzecz oświaty oraz ich efektów i przeprowadzi rozmowę, podczas której nauczyciel zaprezentuje swój dorobek zawodowy oraz odpowie na pytania komisji.

Każdy z członków komisji egzaminacyjnej i komisji kwalifikacyjnej będzie oceniał spełnienie przez nauczyciela wymagań, przyznając łącznie za wszystkie wymagania maksymalnie 10 punktów. Na podstawie liczby punktów przyznanych przez członków komisji będzie obliczana średnia arytmetyczna. Nauczyciel zda egzamin, jeżeli średnia punktów wyniesie co najmniej 7.

Rozporządzenie ma wejść w życie 1 września 2022 r., tj. wraz z wejściem w życie nowelizacji Karty nauczyciela w zakresie zmian w awansie zawodowym.

Projekt jest dostępny pod TYM ADRESEM.

dsr/ mam/