Tymczasowe porozumienie osiągnięte w ubiegłym tygodniu uaktualni zasady określające opłaty, jakie państwa członkowskie UE mogą nakładać na ciężarówki, ale także autobusy, furgonetki i samochody osobowe korzystające z dróg transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T). Celem nowych przepisów jest przejście z systemu opłat za korzystanie z dróg opartego na czasie na system oparty na odległości lub na rzeczywistym przebiegu kilometrów, aby lepiej odzwierciedlać zasady "zanieczyszczający płaci" i "użytkownik płaci".

Ponadto, aby zachęcić do szerszego korzystania z pojazdów bardziej przyjaznych dla środowiska, zgodnie z nowymi przepisami kraje UE będą musiały ustalić różne stawki opłat drogowych w oparciu o emisje CO2 dla samochodów ciężarowych i autobusów, gdy tylko zostaną ustalone dodatkowe zasady dotyczące klas emisji dwutlenku węgla dla pojazdów. Prawdopodobnie nastąpi to w 2023 r.

Od winiet do opłat drogowych

Europosłowie zapewnili, że państwa członkowskie będą stopniowo wycofywać „winiety” (opłaty drogowe zależne od czasu) w sieci bazowej TEN-T od 2029 roku dla pojazdów ciężkich (ciężarówki i autobusy), a zamiast tego zaczną stosować opłaty drogowe (opłaty zależne od odległości). Jednak państwa członkowskie nadal będą mogły zachować winiety dla określonych części tej sieci, jeśli będą w stanie udowodnić, że nowy sposób pobierania opłat oznaczałby nieproporcjonalne koszty w stosunku do oczekiwanych przychodów.

W celu zapewnienia równego traktowania i uczciwej konkurencji, nowe przepisy mają zostać rozszerzone nie tylko na autobusy, ale także na lżejsze pojazdy, takie jak vany, minibusy i samochody osobowe. Kraje UE, które zdecydują się pobierać opłaty od tych pojazdów, będą mogły korzystać z systemów opłat drogowych lub winiet. Aby zapewnić sprawiedliwe traktowanie okazjonalnych użytkowników i kierowców z innych krajów UE, w umowie tymczasowej wprowadzono również krótsze okresy ważności (jeden dzień, tydzień lub 10 dni) oraz limity cenowe „winiet”, które można nałożyć na samochody osobowe.

Pięć lat od wejścia w życie tych przepisów Komisja oceni praktykę pobierania opłat od pojazdów lekkich, aby zdecydować, czy samochody dostawcze używane do celów handlowych powinny podlegać tym samym modelom opłat co ciężarówki i czy powinny istnieć bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące opłaty drogowe dla samochodów prywatnych.

Większa przejrzystość

Eurodeputowani zapewnili, że trzy lata po wejściu w życie uzgodnionych zasad państwa członkowskie będą publicznie informować o opłatach drogowych i opłatach od użytkowników pobieranych na ich terytorium, w tym o wykorzystaniu tych dochodów. Dla posłów do PE ważne jest, aby upewnić się, że dochody generowane z tych opłat przyczyniają się do zrównoważonego transportu, infrastruktury i mobilności.

Zdaniem włoskiego europosła sprawozdawcy Giuseppe Ferrandino (S&D) nowe zasady stanowią kamień milowy w realizacji ambitnej polityki dekarbonizacji. 

„Państwa członkowskie, przy pełnym poszanowaniu ich autonomii, będą teraz dysponować narzędziami, których potrzebują, aby być aktywnymi graczami w rozwiązywaniu wielkich wyzwań środowiskowych, przed którymi stoimy. Zlikwidowanie winiet ujednolici system, który obecnie jest nadmiernie rozdrobniony. Wyślemy światu transportu wyraźny sygnał zachęcający do korzystania z bardziej ekologicznych pojazdów. Bardzo się cieszę, że udało mi się doprowadzić do wprowadzenia jednodniowej winiety dla wszystkich pojazdów będących w ruchu, co pozwoli podróżującym tranzytem płacić uczciwą cenę za przejazd. Jest to również pozytywna zmiana dla turystyki: gwarantuje ona, że podróżni nie będą karani” - powiedział poseł sprawozdawca Giuseppe Ferrandino.

Nieformalne porozumienie w sprawie przepisów o eurowinietach musi jeszcze zostać zatwierdzone przez Komitet Stałych Przedstawicieli Rady oraz Komisję Transportu i Turystyki Parlamentu, a następnie przez Radę i Parlament jako całość.

mp/