Pierwsze pytania w sprawie kwalifikowalności VAT w ramach RFIL trafiły do resortu finansów już w lutym br. Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Wielkopolski poprosiło wtedy o wyjaśnienie m.in., czy środki z RFIL otrzymane przez JST na dofinansowanie realizacji inwestycji mogą stanowić kwotę netto czy brutto wydatków ponoszonych na zadania inwestycyjne w przypadku, gdy jednostkom samorządu terytorialnego będzie przysługiwało prawo do odliczenia (w części lub w całości) podatku VAT naliczonego od podmiotowych wydatków.

SGiPW zapytało też, co w sytuacji jeśli przyznane środki RFIL zostaną przeznaczone na sfinansowanie (w całości lub części) wydatków inwestycyjnych również w zakresie VAT, a następnie okaże się, że danej JST przysługiwało pełne lub częściowe prawo do odliczenia tak sfinansowanego podatku.

Do ministerstwa trafiło też kilka interpelacji w tej sprawie. 

Pomimo wypłaty pierwszej puli środków z RFIL we wrześniu ubiegłego roku, resort dalej nie zajął oficjalnego stanowiska w kwestii kwalifikowalności podatku VAT. Termin odpowiedzi na poselskie interpelacje w tej sprawie był już przekładany trzykrotnie. 

W swojej analizie eksperci Deloitte zwrócili uwagę, że obecnie, przy braku jasnych wytycznych dotyczących sposobu traktowania VAT w ramach udzielonych kwot dofinansowań, pojawiają się wątpliwości, jak właściwie rozliczyć otrzymane środki. 

„Jeżeli Minister Finansów stanie na stanowisku, że należy traktować środki pochodzące z RFIL jako dofinansowanie do kwoty brutto, w przypadku odliczenia VAT naliczonego od wydatków poniesionych na inwestycje, JST może być zobowiązana do zwrotu części dofinansowania przypadającej na kwotę odzyskanego podatku VAT” – podkreślono w opinii.

Jak wskazano w analizie, wynika to z zakazu podwójnego finansowania oraz z zasady, że beneficjent zobowiązany jest do zwrotu zrefundowanego w ramach projektu, odpowiednio w całości lub w części, poniesionego podatku VAT, jeżeli zaistnieją przesłanki umożliwiające odzyskanie tego podatku przez beneficjenta. Zgodnie bowiem z art. 169 Ustawy o finansach publicznych, dotacje udzielone z budżetu państwa pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości podlegają zwrotowi do budżetu państwa wraz z odsetkami.

Zdaniem ekspertów Deloitte w tej sytuacji samorząd może stanąć przed koniecznością kalkulowania kwoty dofinansowania do zwrotu w zależności od rodzaju inwestycji – a co za tym idzie – przysługującego prawa do odliczenia VAT. 

W analizie zwrócono też uwagę, że problematyczne mogą okazać się sytuacje, w których danej JST zostało przyznane dofinansowanie na kilka projektów w wysokości niepokrywającej całości kosztów inwestycji, a środki wpłynęły na rachunek JST jednym przelewem. W tym przypadku pojawi się niepewność, w jaki sposób przyporządkować kwoty do poszczególnych inwestycji oraz jak ustalić, ile z tego przypada na kwotę podatku VAT, a ile na kwotę netto poszczególnych projektów.

Eksperci Deloitte odnieśli się też do sytuacji, gdy samorząd zdecyduje się nie odliczać VAT. 

„Z punktu widzenia ustawy o VAT odliczenie VAT nie jest obowiązkiem podatnika, lecz jego uprawnieniem – tym samym, na gruncie odpowiedzialności wynikającej z ustaw podatkowych lub odpowiedzialności karnej skarbowej, zaniechanie odliczenia nie powinno powodować żadnych negatywnych konsekwencji” – czytamy w analizie.

Eksperci zaznaczyli jednak, że należy przy tym pamiętać, że działalność JST podlega kontroli nie tylko organów podatkowych, ale także m.in. Regionalnych Izb Obrachunkowych (RIO) i Najwyższej Izby Kontroli (NIK). „W kontekście odliczania VAT kluczowe jest kryterium gospodarności, rozumianej jako umiejętność efektywnego, ekonomicznego zarządzania. Zaniechanie odliczania VAT może być uznane za działanie niegospodarne, gdyż jest rezygnacją z dochodzenia kwot pieniężnych, do których dana JST ma prawo” – zaznaczono w analizie. 

Eksperci przypomnieli jednocześnie, że nieskorzystanie z prawa do odzyskania VAT nie wyklucza żądania zwrotu odpowiednich, podlegających odliczeniu kwot przez instytucję finansującą.

mp/