Jedna z pomorskich gmin zwróciła się do Izby z pytaniem w sprawie dopuszczalności podjęcia przez organ stanowiący gminy jeszcze w 2023 roku uchwały o udzieleniu na przyszły rok, w trybie art. 81 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowalne. Chodziło o środki pozyskane z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków.

W odpowiedzi RIO przypomniała, że podjęcie przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uchwały o udzieleniu dotacji, o której mowa w art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, jest jednym z etapów procedury składającej się na Rządowy Program Odbudowy Zabytków, który to etap jest realizowany w początkowej fazie tej procedury, tj. po uzyskaniu wstępnej promesy i jest warunkiem możliwości przystąpienia do kolejnego etapu, którym jest ogłoszenie postępowania zakupowego.

W ocenie Izby podjęcie uchwały, o której mowa w art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami, w roku poprzedzającym udzielenie dotacji nie pozostaje w sprzeczności z tym przepisem.

Brak jest również podstaw do przyjęcia, że takie działania rady gminy pozostają niezgodne z art. 251 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, wprowadzającym zasadę roczności dotacji, który to przepis odnosi się do ram czasowych zakreślonych do wykorzystania udzielonej dotacji, a nie procedury udzielenia dotacji.

„Z wyżej powołanych względów przyjąć należy, że podjęcie przez organ stanowiący gminy w roku bieżącym (2023) uchwały o udzieleniu dotacji na rok przyszły (2024), w trybie art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, jest prawnie dopuszczalne” – czytamy w opinii RIO.

Zgodnie z § 6 Załącznika do uchwały Rady Ministrów, określającego szczegółowe zasady i tryb udzielania dofinansowania z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków, na podstawie ostatecznej listy zadań inwestycyjnych objętych dofinansowaniem z Programu, BGK udziela wnioskodawcom wstępnych promes udzielania dofinansowania (ust. 1). 

Wstępna promesa, w myśl ust. 2 § 6 Załącznika do Uchwały, stanowi dla wnioskodawcy podstawę do przyznania dotacji zabytkowej (udzielanej na podstawie przepisu art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opieki nad zabytkami).  

Z kolei postępowanie zakupowe mające na celu wyłonienie wykonawców zadania inwestycyjnego, powinno zostać ogłoszone przez beneficjenta dotacji zabytkowej, nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia udostępnienia przez BGK wstępnej promesy. 

Wnioskodawca albo beneficjent dotacji zabytkowej, ogłasza postępowanie zakupowe na całą inwestycję objętą dofinansowaniem (§ 7 ust. 4 Załącznika do Uchwały). Po rozstrzygnięciu przez wnioskodawcę albo beneficjenta dotacji zabytkowej postępowania zakupowego skutkującego wyborem wykonawcy, wnioskodawca składa do BGK wniosek o udzielenie promesy (§ 8 ust. 1 Załącznika do Uchwały). Promesa stanowi dla wnioskodawcy podstawę do zawarcia umowy o udzielenie dotacji beneficjentowi. 

Wypłata dofinansowania z Programu następuje po spełnieniu warunków wynikających z promesy i Regulaminu, o którym mowa w § 13 (§ 11 ust. 1 Załącznika do Uchwały). 

Natomiast zgodnie z regulaminem naboru wniosków o dofinansowanie z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków – jeżeli wniosek o dofinansowanie dotyczył dotacji zabytkowej, warunkiem ogłoszenia postępowania zakupowego jest podjęcie przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uchwały o przyznaniu dotacji zabytkowej, zgodnie z art. 81 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.

Rządowy Program Odbudowy Zabytków kierowany jest bezpośrednio do jednostek samorządu terytorialnego, a za ich pośrednictwem również do innych podmiotów zobowiązanych do opieki nad zabytkami. Środki będzie można przeznaczyć na prace konserwatorskie, restauratorskie oraz roboty budowlane związane z ochroną zabytków i opieką nad zabytkami. Warunkiem uzyskania wsparcia jest zgłoszenie do programu obiektów posiadających wpis do ewidencji lub rejestru zabytków, które należą do samorządu lub jednostki jemu podległej. Operatorem programu jest Bank Gospodarstwa Krajowego, który przyjmuje wnioski i prowadzi rozliczenia dofinansowania.

W pierwszym naborze wniosków dofinansowanie przyznano na ponad 4800 projektów, które przywracają zabytkom dawny blask. Łączna kwota wsparcia wyniosła 2,51 mld zł. Drugi nabór zakończył się 16 sierpnia br.  

mp/