Wyrosłe wokół kopalń Zabrze było przez dziesięciolecia jednym ze sztandarowych ośrodków przemysłu ciężkiego na Śląsku. Jeszcze kilka lat temu funkcjonowało tu aż osiem zakładów wydobywczych, ale wszystkie wielkie przedsiębiorstwa zostały zamknięte, a miasto stanęło przed poważnymi wyzwaniami infrastrukturalnymi oraz społecznymi. Dzisiaj Zabrze postrzegane jest jako stolica turystyki postindustrialnej i prężnie rozwijający się ośrodek medycyny, innowacyjnej gospodarki, nauki, kultury i sportu.
Najnowszą propozycją dla turystów jest kompleks Sztolnia Królowa Luiza. Na zwiedzających tu czeka ponad 5 km podziemnych tras turystycznych. Jedną z największych atrakcji stanowi trasa wodna, którą pokonuje się na pokładzie łodzi, płynąc 40 metrów pod ulicami Zabrza. To najdłuższy w Polsce podziemny spływ łodziami. Za stworzenie kompleksu turystycznego Sztolnia Królowa Luiza Zabrze otrzymało ustanowione przez Komisję Europejską najwyższe wyróżnienie w obszarze dziedzictwa kulturowego, jakie można otrzymać na Starym Kontynencie, czyli nagrodę „Europa Nostra”. Wcześniej międzynarodowe uznanie zyskała Zabytkowa Kopalnia „Guido”.
Zabrze jest niekwestionowanym centrum medycznym z licznymi i utytułowanymi placówkami służby zdrowia, takimi jak m.in.: Śląskie Centrum Chorób Serca, Centrum Zdrowia Kobiety i Dziecka, Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny czy Szpital Specjalistyczny.
Miasto jest ośrodkiem innowacyjnej gospodarki, a przyjazne warunki dla przedsiębiorczości owocują np. wzrostem zainteresowania prowadzeniem biznesu w zabrzańskiej części Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, gdzie ok. 60 proc. powierzchni zostało wykorzystane na stworzenie ponad 1500 nowych miejsc pracy i inwestycje warte 500 mln zł. Działalność KSSE zwiększa atrakcyjność biznesową miasta i przyczynia się do jego zrównoważonego rozwoju.
Jednym z warunków tego rozwoju jest właściwe gospodarowanie środkami budżetowymi oraz pozyskiwanie funduszy zewnętrznych. Perspektywa na lata 2014-2020 dała możliwość pozyskiwania pieniędzy z Unii Europejskiej, które wzbogacone środkami z Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz budżetu Zabrza pozwalają realizować długo oczekiwane projekty poprawiające jakość życia w mieście, takie jak m.in. kompleksowa przebudowa miejskiej sieci wodociągowej i kanalizacji, przebudowa ul. Piłsudskiego, budowa drogi łączącej strefę ekonomiczną z autostradą A1, uzbrojenie terenów osiedla mieszkaniowego Słoneczna Dolina czy też rewitalizacja osiedla Zandka. Prawdziwym oknem na świat stała się Drogowa Trasa Średnicowa, do budowy której miasto dołożyło z własnej kasy prawie 42 mln zł.
Wartość inwestycji, które zrealizowano w Zabrzu na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, przekracza dwa miliardy złotych. W dużej mierze były one możliwe dzięki skutecznemu sięganiu przez miasto po zewnętrzne dofinansowanie. Z budżetu Unii Europejskiej na lata 2007-2013 trafiło do Zabrza aż 1,1 miliarda złotych.
Zabrze to także prężny ośrodek nauki. Atrakcyjne kierunki studiów oferuje Politechnika Śląska, która w Zabrzu ma dwa wydziały – pierwszy, i jak dotąd jedyny w Polsce, Wydział Inżynierii Biomedycznej oraz Wydział Organizacji i Zarządzania. Rozpoznawalnym symbolem Zabrza i Śląska na medycznej mapie Polski jest Śląski Uniwersytet Medyczny. Na mającym swoją siedzibę w Zabrzu Wydziale Nauk Medycznych kształci się ponad 2000 specjalistów. Najnowszą propozycją w akademickiej ofercie Zabrza jest uruchomiony przez Wyższą Szkołę Techniczną Wydział Nauk Medycznych. W mieście funkcjonują ośrodki badawczo-rozwojowe, a także instytuty Polskiej Akademii Nauk czy Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla.
Bogata i różnorodna oferta kulturalna to kolejny znak rozpoznawczy Zabrza – miasta proponującego wydarzenia i atrakcje o randze międzynarodowej takie jak np.: Międzynarodowy Festiwal im. Krzysztofa Pendereckiego, Międzynarodowy Festiwal Tańca czy Międzynarodowy Festiwal Rysowania. Siedzibę mają tu znamienite instytucje kultury – Dom Muzyki i Tańca, Filharmonia Zabrzańska czy Teatr Nowy. Bogatą ofertę kulturalną miasta dopełniają Muzeum Miejskie, Miejski Ośrodek Kultury, dwa nowoczesne kinowe multipleksy oraz najstarsze na Śląsku kino Roma.
Atutem miasta jest z pewnością także sport, który wnosi znaczący wkład w rozwój regionu. Obok rozpoznawalnych w kraju, Europie i świecie ikon futbolu, lekkoatletyki czy boksu Zabrze szczyci się działalnością kilkudziesięciu klubów, stowarzyszeń i organizacji sportowych z legendarnym klubem piłkarskim „Górnik Zabrze” na czele, który został jedynym w Polsce finalistą Europejskich Rozgrywek Piłkarskich.
Materialny wymiar wsparcia sportu to kilkadziesiąt obiektów, które oddano w Zabrzu do użytku w trakcie minionej dekady. Od paru lat zawodnikom i kibicom drużyny służy jedna z największych inwestycji w historii zabrzańskiego samorządu - Arena Zabrze. To nowoczesny, w pełni funkcjonalny stadion piłkarski, jedyny tego typu obiekt na Śląsku o całkowitej pojemności 24 563 miejsc.
