Prawa radnego do diety nie należy wiązać wyłącznie z uczestnictwem w sesji rady gminy lub posiedzeniach komisji rady gminy, gdyż takie powiązanie nie wynika ani z ustawy o samorządzie gminnym, ani z Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego – wskazała Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi. Według Izby, nawet jeśli radny nie uczestniczy w żadnej w sesji lub komisji zachowuje prawo do diety w obniżonej wysokości.
Istnieje obowiązek publikowania tego rodzaju uchwały w wojewódzkim dzienniku urzędowym – wskazał wiceszef MSWiA Tomasz Szymański odnosząc się do interpelacji dotyczącej uchwał w sprawie przyznawania diet radnym. Zaznaczył też, że resort nie planuje zmiany przepisów w tym zakresie.
Jeżeli radny w czasie swojej nieobecności podczas prac rady lub jej organów, nie wykonuje innych czynności związanych z pełnieniem mandatu, to nie powinien otrzymać z tego tytułu diety, chociażby ta nieobecność była usprawiedliwiona okolicznościami – wskazał wojewoda lubuski w rozstrzygnięciu stwierdzającym nieważność części uchwały rady gminy.
Wprowadzenie obowiązku publikacji sprawozdania z działalności radnego po zakończeniu każdego roku oraz obowiązek pełnienia dyżurów zaproponowano w petycji skierowanej do Sejmu. Komisja do Spraw Petycji zwróciła się do MSWiA w sprawie zmiany przepisów w tym zakresie.
Z początkiem nowej kadencji w wojewódzkich dziennikach urzędowych pojawiło się dużo rozstrzygnięć dotyczących uchwał gmin w sprawie diet i zwrotu kosztów podróży radnych. Organy nadzoru przypominają w nich, że diety nie są świadczeniem ryczałtowym; zwolnienie lekarskie nie jest podstawą do wypłaty diety.
Można rozważyć np. powiązanie prawa do diety z wymogiem odbycia szkolenia w zakresie podstaw prawa samorządowego, zakończonego egzaminem – zaproponowała Fundacja Batorego w opracowaniu „Samorząd bardziej obywatelski”. Chodzi o wzmocnienie kompetencji i roli radnych w lokalnych samorządach.