Dyrektor biura Związku Miast Polskich Andrzej Porawski – w imieniu wszystkich organizacji samorządowych uczestniczących w spotkaniu z okazji Dnia Samorządu Terytorialnego – przekazał na ręce senatora Zygmunta Frankiewicza raport zawierający wspólną ocenę bieżącej sytuacji jednostek samorządu terytorialnego i postulaty zmian legislacyjnych.

Jednym z postulatów zawartych w dokumencie jest udział JST w części zryczałtowanej PIT, o czym od pewnego czasu Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego rozmawia z Ministerstwem Finansów. 

Specjalny zespół prześledzi finanse JST

Senator Frankiewicz zadeklarował, że Senat RP skieruje do Sejmu inicjatywę ustawodawczą w tym zakresie.

Autorzy raportu proponują także między innymi rezygnację z ograniczenia liczby kadencji wójta, burmistrza i prezydenta miasta.

„Obecne zapisy są podwójnym ograniczeniem praw konstytucyjnych – zarówno czynnego prawa wyborczego, bo to obywatele powinni decydować, jak długo ktoś będzie sprawował funkcję publiczną, jak i biernego prawa wyborczego, które określa konstytucja” – powiedział dyrektor Porawski, cytowany w senackim komunikacie.

„Chcemy również pilnego uchwalenia ustawy o zielonej transformacji miast, co jest kamieniem milowym w KPO” – informował przedstawiciel ZMP.

Ponadto Związek Powiatów i Związek Województw przedstawiły wspólny projekt zmian w zakresie wyceny świadczeń zdrowotnych. Związek Powiatów w porozumieniu z Ogólnopolskim Związkiem Pracodawców Szpitali Powiatowych zaprezentował koncepcję modernizacji szpitalnictwa, uwzględniającą rolę szpitali powiatowych jako lokalnych centrów zdrowia.

Organizacje samorządowe postulowały też zwiększenie subwencji oświatowej do poziomu 3 proc. PKB, większy udział samorządów w CIT, udział w podatku VAT, wprowadzenie subwencji ekologicznej dla obszarów objętych ochroną przyrody i przywrócenie zasady rekompensowania ubytków w dochodach JST.

Dyrektor biura ZMP przekonywał, że – ze względu na spadek dochodów własnych, wyższe wydatki związane m.in. z inflacją i niewystarczającą subwencję ogólną – w systemie organizacji finansów JST konieczne są zarówno natychmiastowe działania doraźne, jak i zmiany systemowe.

Szczegółowa analiza problemów i propozycje rozwiązań w 8 obszarach tematycznych – zmiany w przepisach, finanse publiczne, oświata, środowisko i klimat, polityka społeczna, ochrona zdrowia, transport i drogi oraz sprawy ustrojowe – zawarte są w prezentacji „Diagnozy i recepty na główne problemy samorządu terytorialnego 2023”. Dokument zamieszczamy w załączniku pod tekstem.

O tym, że „Senat zawsze będzie stał po stronie samorządów, bo nie ma wolności bez samorządności” – przekonywał samorządowców Marszałek Senatu RP prof. Tomasz Grodzki w nagranym na tę okazję przesłaniu.

Dziękował samorządowcom za pracę na rzecz lokalnych społeczności. Restytucję samorządu gminnego ocenił jako jedną z najważniejszych i najlepiej przeprowadzonych reform polskiej transformacji, przypominając, że prace nad ustawą samorządową zaczęły się w Senacie, odrodzonym w 1989 r.

Marszałek ostrzegał przed nasilającą się w Polsce tendencją do centralizacji władzy. "Zapewniam, że Senat Rzeczypospolitej nie pozwoli na umniejszanie znaczenia gmin i jest gotów pracować na rzecz rozwiązań umacniających podmiotowość małych ojczyzn” – podsumował prof. Grodzki.

Przed zagrożeniami związanymi z recentralizacją państwa przestrzegał także moderujący dyskusję senator Zygmunt Frankiewicz – przewodniczący Senackiego Zespołu Samorządowego oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej.

„W ustawach wprowadza się zapisy, które są ingerencją administracji rządowej w realizację przez samorząd zadań własnych. To bardzo groźne zjawisko” – mówił Frankiewicz, cytowany w senackim komunikacie ze spotkania.

O zwrócenie większej uwagi rządzących na politykę zrównoważonego rozwoju apelował przewodniczący Związku Gmin Wiejskich RP Krzysztof Iwaniuk, podkreślając, że na obszarach wiejskich – stanowiących 96 proc. powierzchni kraju – i w małych miasteczkach mieszka połowa populacji Polski.

Prezes Unii Miasteczek Polskich Grzegorz Cichy postulował z kolei finansowanie oświaty z budżetu państwa, w szczególności w zakresie wynagrodzeń nauczycieli.

„Miasta powiatowe mają największy problem z finansowaniem edukacji. Często utrzymywane są klasy liczące zaledwie kilkoro uczniów, bo kurator nie zgadza się na likwidację szkoły. Rozporządzenie MEiN powinno określać nie tylko maksymalną, lecz także minimalną liczbę uczniów w klasie” – przekonywał.

Prezydent Andrzej Duda odznaczył zasłużonych samorządowców (lista)

Sobotnie spotkanie w Senacie odbyło się z okazji Dnia samorządu Terytorialnego. Dzień wcześniej, w piątek 26 maja odbyło się wspólne posiedzenie Senackiego Zespołu Samorządowego i Zarządu Związku Miast Polskich. Parlamentarzyści i samorządowcy dyskutowali wówczas m.in. o pilnej potrzebie uregulowania kwestii dochodów jednostek samorządu terytorialnego, a także o samodzielności energetycznej gmin. 

js/