Zaprezentowany we wtorek w Sejmie dokument „Polityka cyfryzacji. Raport otwarcia” został przygotowany przez ekspertów z: Forum Prawo do Rozwoju, Instytutu Spraw Cyfrowych, Instytutu Spraw Obywatelskich, Law4Tech, nst.agency, Związku Inicjatyw Biznesowych, Centrum Tożsamość Dialog Bezpieczeństwo oraz z HealthCare Poland.

Raport zawiera 20 rekomendacji dla rządu dotyczących polityki cyfryzacji państwa. Jedna z nich dotyczy programu „Laptop dla ucznia”, który zdaniem autorów dokumentu powinien zostać niezwłocznie zakończony, kolejna wprowadzenia zakazu używania smartfonów w szkołach.

„Urządzenia elektroniczne w rękach dzieci i młodzieży potrafią zaszkodzić. Liczne badania wskazują na szkodliwy wpływ smartfonów na zdrowie, wyniki w nauce i sukcesy w życiu dzieci. Państwo nie powinno zwiększać ani ułatwiać ekspozycji na świat cyfrowy poprzez dystrybucję laptopów czy smartfonów w szkołach podstawowych. Program +Laptop dla ucznia+ powinien zostać niezwłocznie zakończony. Instytut Spraw Obywatelskich rekomenduje ponadto wprowadzenie odgórnego zakazu używania przez dzieci telefonów komórkowych w szkołach. Od 1 stycznia 2024 roku taki zakaz wejdzie w życie w Holandii. Rozwiązania ogólnokrajowe w tym zakresie obowiązują już w szkołach Francji, Włoch, Grecji, Portugalii i Chin. Czas na Polskę” – czytamy w raporcie.

Autorzy dokumentu postulują też „włączenie samorządów w dominium usług cyfrowych państwa”, czyli udostępnianie infrastruktury cyfrowej państwa jednostkom samorządu terytorialnego.

„Powszechną zasadą powinno być wyposażenie samorządów w gotowe rozwiązania cyfrowe do automatycznej implementacji przy realizacji zadań zleconych” – czytamy w raporcie.

Eksperci zwracają również uwagę, że wątpliwa jest zasadność utrzymywania dwóch konkurencyjnych platform cyfrowych e-administracji – czyli systemów ePUAP oraz obywatel.gov.pl.

„Katalog usług w portalu obywatel.gov.pl liczy 185 usług (z czego 51 online), a katalog ePUAP aż 1882 sprawy. (…) wiele spośród ujętych w katalogu spraw dotyczy administracji samorządowej. Niestety poziom ich cyfryzacji jest bardzo zróżnicowany, a mógłby istotnie zyskać na upowszechnieniu standardów rządowych” – czytamy w raporcie.

Za błąd wymagający pilnego naprawienia eksperci uznali brak strategicznego planowania cyfrowego na poziomie państwa.

„Istniejące plany rozproszone są pomiędzy różne instytucje i resorty, co skutkuje nadmiarem systemów i rejestrów. Istniejące sposoby planowania są niewystarczające i często nie mają wpływu na późniejsze realne działania programistyczne. (…) Kompleksowy, elastyczny i skuteczny system zarządzania cyfryzacją w administracji publicznej powinien uwzględniać wdrożenia e-usług publicznych, zarządzać długiem technologicznym, wspierać innowacje i synchronizować prace legislacyjne z pracami programistycznymi. Wprowadzenie jednolitego systemu zarządzania dokumentacją dla całego rządu powinien stanowić standard minimum” - czytamy.

Wśród pozostałych rekomendacji znalazł się postulat usprawnienia aplikacji mObywatel, która powinna dawać możliwość autoryzacji każdej transakcji oraz cyfrowego podpisu każdej umowy zawieranej przez obywateli oraz cyfryzacja rejestrów państwowych.

„Cyfryzacja Ksiąg Wieczystych i Krajowego Rejestru Sądowego zwiększy bezpieczeństwo obrotu w polskiej jurysdykcji prawnej oraz obniży koszty transakcyjne związane z zawieraniem i egzekwowaniem umów” - czytamy.

Eksperci apelują również o zwiększenie odporności na ataki, przeciążenia sieci i awarie, a także zapewnienie najwyższego poziomu ochrony prywatności krajowego System eFaktur. Podkreślają, że „KSeF stanie się elementem infrastruktury krytycznej, którego awaria może sparaliżować obrót gospodarczy w kraju”.

Kolejny postulat raportu dotyczy usprawnienie Publicznej Usługi Rejestrowanego Doręczenia Elektronicznego (PURDE).

„Usługa powinna zostać przejęta, utrzymywana i świadczona bezpłatnie przez administrację publiczną na zasadach podobnych do innych e-usług, w tym do dotychczasowej skrzynki podawczej ePUAP, co pozwoli na lepszą integrację z aplikacją mObywatel oraz innymi e-usługami, tworząc koherentne środowisko dostępu do e-administracji. Zwiększy to dostępność i wygodę użytkowania, a także obniży koszty operacyjne” – czytamy w dokumencie.

Zdaniem autorów raportu należy też ujednolicić formy uwierzytelnienia, a wszystkie formy alternatywne wobec profilu zaufanego (np. przychód z ubiegłego roku przy wysyłaniu deklaracji podatkowych, czy trzy różne identyfikatory i hasła w EKRK, EKRS i PRS) – powinny ulec likwidacji.

mam/