Rządowy projekt ma na celu zwiększenie ochrony obywateli przed nadużyciami wynikającymi z kradzieży danych. Ma on pomóc ograniczyć wyłudzanie pieniędzy poprzez poprzez zaciąganie zobowiązań finansowych na inną osobę, m.in. umów kredytów i pożyczek czy sprzedaży nieruchomości bez wiedzy i zgody właściciela i zjawiska tzw. SIM swappingu, czyli wyrobienia duplikatu karty SIM, która może być potem użyta do autoryzowania transakcji wykonanych przez złodzieja w instytucji finansowej.

W tym celu proponuje się utworzenie powszechnego, bezpłatnego rejestru zastrzeżeń numeru PESEL. Każdy obywatel mógłby zastrzec swój numer elektronicznie - za pomocą usługi dostępnej na Gov.pl lub osobiście w siedzibie organu dowolnej gminy albo za pomocą aplikacji mobilnej mObywatel. Projektodawcy planują dodatkowo, by zastrzeżenie było możliwe w placówce Poczty Polskiej lub banku krajowym.

W przypadku osoby ubezwłasnowolnionej zastrzeżenie PESEL-u możliwe byłoby przez kuratora lub opiekuna wyłącznie w siedzibie organu dowolnej gminy.

W przypadku unieważnienia dowodu osobistego w następstwie zgłoszenia przez posiadacza dokumentu organowi dowolnej gminy podejrzenia nieuprawnionego wykorzystania jego danych oraz utraty dowodu osobistego - zastrzeżenie zostanie odnotowane automatycznie po zarejestrowaniu unieważnienia dowodu osobistego z powyższych powodów. Taka sama sytuacja nastąpi po odnotowaniu w rejestrze PESEL zgonu osoby. Uprawnieniem do zastrzeżenia będą dysponować również cudzoziemcy posiadający nadany numer PESEL.

Organ gminy wyda wnioskodawcy potwierdzenie zastrzeżenia lub cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL. Bezpośrednio po złożeniu wniosku i pozytywnej weryfikacji tożsamości gmina odnotuje też zastrzeżenie lub cofnięcie zastrzeżenia w rejestrze zastrzeżeń.

Czynności realizowane przez gminy w zakresie zastrzegania PESEL zostaną uwzględnione wśród zadań zleconych objętych dotacją.

Koszt prowadzonych przez gminę czynności oszacowano na podstawie informacji z rejestru PESEL o liczbie żyjących osób pełnoletnich, którą ustalono wg stanu z dnia 12 maja 2022 r. na 34 910 130.

Następnie od tej liczby odjęta została liczba osób posiadają Profil Zaufany, tj. 15 060 257 (stan na 29.07.2022 r.) i otrzymano liczbę 19 849 873 osób posiadających numer PESEL, ale nie dysponujących profilem zaufanym.

Z informacji opublikowanych przez Biuro Informacji Kredytowej wynika, iż ze zbliżonego do planowanego rozwiązania oferowanego przez spółkę korzysta wg stanu na koniec czerwca 2022 r. 1 500 000 osób. Wg stanu na listopad 2020 r. liczba ta wynosiła około milion osób. W ciągu półtora roku liczba użytkowników zwiększyła się o 500 tys. osób, czyli średnio 27 778 miesięcznie (co stanowi w przybliżeniu 333 336 osób rocznie).

"Liczba ta stanowi 1,68  proc. wszystkich osób nieposiadających Profilu Zaufanego, które mogą być potencjalnie zainteresowane zgłoszeniem zastrzeżenia lub cofnięcia zastrzeżenia numeru PESEL w siedzibie organu gminy. Z uwagi na coroczny i znaczny wzrost liczby osób posiadających Profil Zaufanym (ponad 4,5 mln PZ w 2021 i przeszło 1,5 mln PZ w 2022 r.) należy zauważyć, że liczba osób zgłaszających zastrzeżenie osobiście będzie sukcesywnie malała" - ocenia w uzasadnieniu projektu rząd.

Spadek ten oszacowano na 30 tys. osób rocznie uwzględniając, że część zdarzeń będzie miała miejsce z wykorzystaniem banku lub operatora wyznaczonego.

Przy obliczaniu czasochłonności rejestracji zastrzeżenia posiłkowano się dodatkowo realizacją zadania zleconego z zakresu administracji rządowej w postaci zgłoszenia wymeldowania, które charakteryzuje się podobną liczbą czynności niezbędnych do prawidłowej rejestracji danych w rejestrze państwowym. Czas na wykonanie czynności został ustalony na 0,29 roboczogodziny.

"Koszty stanowią zatem iloczyn aktualnej stawki za jedną roboczogodzinę tj. 37,35 zł i liczbie czynności szacowanej na 83334 zgłoszeń (1/4 z 333 336 ponieważ uregulowania ustawowe wejdą w życie we wrześniu 2023 r.) czyli 902 507,22 zł (łącznie w 2023 r. 0,9 mln. zł). W kolejnych latach po uwzględnieniu wskaźnika inflacji oraz zmniejszonej ilości zgłoszeń wysokość dotacji na realizację tego zadania zleconego będzie sukcesywnie malała" - wskazują projektodawcy.

Na tej podstawie rząd oszacował, że w latach 2023–2032 maksymalny limit wydatków wojewodów z części 85 na finansowanie organów gmin realizujących zadanie zastrzeżenia numeru PESEL wyniesie 19,31 mln zł. Z tego w roku 2023 ma to być – 0,9 mln zł; w 2024 – 3,44 mln zł; w 2025 – 3,05 mln zł; w 2026 – 2,7 mln zł; w 2027 – 2,37 mln zł; w 2028 – 2,04 mln zł; w 2029 – 1,7 mln zł; w 2030 – 1,37 mln zł; w 2031 – 1,04 mln zł; w 2032 – 0,7 mln zł.

js/