Decyzja w sprawie granic obu gmin wywołała duże emocje wśród ich mieszkańców, gdyż dotyczyła obrębu, na którym działa Elektrownia Bełchatów. Oznaczała w związku z tym znaczne zmniejszenie dochodów Kleszczowa, będącego najbogatszą gminą w kraju, i odpowiednio wzrost wpływów Bełchatowa. Według wyliczeń z 2021 r. dochód na mieszkańca w Kleszczowie miał spaść z 29,8 tys. zł do 17,7 tys. zł, natomiast w Bełchatowie wzrosnąć z 2,2 tys. zł do 8 tys. zł.

Projekt rozporządzenia w tej sprawie rząd przyjął w trybie obiegowym. Premier nie skorzystał ze swojej kompetencji i nie zarządził ponownego rozpatrzenia projektu przez rząd i podpisał zmianę. 28 grudnia 2021 r. rozporządzenie opublikowano w Dzienniku Ustaw, a 1 stycznia 2022 r. weszło w życie.

We wniosku do Trybunału radni Kleszczowa zakwestionowali wydanie przez Radę Ministrów rozporządzenia w sprawie ustalenia granic gmin bez przeprowadzenia konsultacji społecznych, w trakcie trwania procedury referendum w sprawie ustalenia granic gmin, której rozporządzenie dotyczy. 

Ponadto we wniosku do Trybunału radni wskazali, że postępowanie inicjujące wydanie rozporządzenia zostało wszczęte na podstawie wniosku złożonego przez podmiot nieuprawniony - wojewodę, któremu ustawa o samorządzie gminnym przypisuje w procedurze ustalania granic gmin rolę bezstronnego organu opiniującego i organu nadzoru.

Samorządowcy zwrócili też uwagę na nadmiernie szybkie tempo prac prawodawczych zaprzeczające ich zdaniem konstytucyjnemu standardowi rzetelnej procedury prawodawczej, a także zakwestionowali brak przedstawienia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego projektu rozporządzenia w sprawie ustalenia granic gmin do zaopiniowania.

W ocenie rady gminy Kleszczów naruszono także standardy odpowiedniego vacatio legis w sytuacji gdy regulowana materia wymagała zapewnienia stosownego okresu dostosowawczego do wprowadzanych zmian terytorialnych.

Z wnioskiem o zmianę granic Kleszczowa na rzecz gm. Bełchatów wystąpił w 2021 roku wojewoda łódzki Tobiasz Bocheński. Podkreślał wówczas, że zmiana granic gm. Kleszczów dotyczy obrębu Wola Grzymalina, na którego terenie mieszka 10 osób i znajduje się Elektrownia Bełchatów.

Jako podstawowy motyw podjęcia tej decyzji wojewoda podał ustalenia, jakie zapadły w roku 2019 pomiędzy gminami powiatu bełchatowskiego - wśród nich był także Kleszczów - które były zawierane ustnie w obecności przedstawicieli rządu. Rada Ministrów nie zdecydowała się wówczas na zmianę granic Kleszczowa względem Bełchatowa, ponieważ gmina Kleszczów zobowiązała się do stworzenia mechanizmu dzielenia się dochodami z innymi gminami, które również są poszkodowane przez fakt istnienia kopalni i elektrowni.

"Niestety, te zobowiązania w takim stopniu, w jakim zostały zawarte, nie zostały wypełnione i nie można powiedzieć, iż od roku 2019 nastąpił sprawiedliwy podział tych środków" - zaznaczał wówczas Bocheński.

W uzasadnieniu decyzji wojewoda podał, że gmina Bełchatów ponosi wszystkie koszty funkcjonowania kopalni i elektrowni, podobnie jak gmina Kleszczów, przy czym liczba mieszkańców gminy Bełchatów jest dwukrotnie wyższa w stosunku do gminy Kleszczów.

W sprawie zmiany granic gmin w Bełchatowie jesienią 2021 r. przeprowadzono konsultacje społeczne, w których wzięło udział 51,95 proc. mieszkańców uprawnionych do głosowania. Blisko 99 proc. z nich opowiedziało się za zmianą granic.

W połowie stycznia 2022 r. mieszkańcy Kleszczowa wypowiedzieli się w referendum przeciwko zmianie granic swojej gminy. Na 4772 uprawnionych mieszkańców, udział w głosowaniu wzięło 2658. Spośród nich 2599 opowiedziało się za wyrażeniem przez radę gminy uchwały ws. negatywnej opinii co do zmiany granic; za opinią pozytywną opowiedziały się 32 osoby; głosów nieważnych było 27.

mp/