Wiceszefowa MKiŚ udzieliła 26 lutego obszernych wyjaśnień na temat skutków i kosztów wejścia w życie systemu kaucyjnego oraz opóźnień we wdrażaniu systemu ROP. 

W odpowiedzi na pytanie o możliwe przesunięcie wdrożenia systemu kaucyjnego, po wcześniejszym wdrożeniu efektywnego systemu ROP Sowińska przypomniała, że Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy przesuwający terminu uruchomienia systemu kaucyjnego na 1 października 2025 r. Wiceminister wskazała, że  jest to kompromisowe rozwiązanie wychodzące naprzeciw apelom podmiotów zaangażowanych w tworzenie systemu kaucyjnego: organizacji branżowych, przedstawicieli handlu jak i przez przyszłych operatorów systemu kaucyjnego. 

Dlatego, jak podkreśliła Sowińska, „nie jest planowane dalsze odsuwanie wejścia w życie terminu uruchomienia systemu kaucyjnego i uzależnianie jego uruchomienia od postępu prac nad systemem ROP dla opakowań”.

MKiŚ ujawniło model ROP, który zostanie wdrożony w Polsce. Samorządy zadowolone

Wiceszefowa MKiŚ poinformowała też, że w przygotowaniu znajduje się ocena skutków regulacji projektu ustawy oraz sam projekt ustawy dotyczący rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP). Jak zapewniła, wpis projektu do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów jest planowany jeszcze w I kwartale 2025 r.

Jednocześnie wiceszefowa MKiŚ podkreśliła, że nie ma podstaw nakładania na Polskę kar w związku z opóźnieniem wdrożenia systemu ROP ponieważ „funkcjonują u nas systemy ROP”. Sowińska przyznała jednak, że nie wszystkie spośród istniejących rozwiązań w zakresie ROP funkcjonują w sposób optymalny. 

„Obecny system mający zastosowanie do produktów w opakowaniach nie motywuje producentów do ekoprojektowania, gminy mają trudności z realizacją celów w zakresie recyklingu i składowania, a na rynku obserwuje się wiele nieprawidłowości, w szczególności w zakresie wystawiania dokumentów potwierdzających wykonanie recyklingu, dlatego też Ministerstwo Klimatu i Środowiska dostrzegło potrzebę zmiany funkcjonujących przepisów dotyczących ROP dla opakowań” – wyjaśniła wiceminister.  

Na pytanie, czy ministerstwo dysponuje analizami, które stwierdzają, że wprowadzenie systemu kaucyjnego bez systemu ROP jest celowe i że efekty środowiskowe tego systemu będą adekwatne do ponoszonych kosztów Sowińska odpowiedziała, że resort „nie jest w posiadaniu takich analiz ani opracowań”.

Wiceszefowa MKiŚ poinformowała również, że ministerstwo nie dysponuje analizami wskazującymi o ile wzrosną koszty systemu gminnego po wdrożeniu systemu kaucyjnego bez ROP i jakie będą tego konsekwencje dla obywateli.

Sowińska zaznaczyła jednak, że wprowadzenie systemu kaucyjnego wpłynie na zwiększenie poziomów selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych (odpady opakowaniowe uznaje się za zebrane selektywnie, jeżeli były zbierane w celu recyklingu oddzielnie od innych odpadów) i recyklingu odpadów. 

„Według aktualnych danych dotyczących gospodarowania odpadami komunalnymi w 2022 r. 1/5 gmin nie osiągnęła wymaganego poziomu recyklingu odpadów komunalnych. Należy mieć na uwadze, że w kolejnych latach następuje znaczny wzrost wymaganego do osiągnięcia poziomu recyklingu: 55% w 2025 r. System kaucyjny jest zobowiązaniem do realizacji unijnego poziomu selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych. Cele dla butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów wynoszą 77% w 2025 r. i 90% w 2030 r. Bez wprowadzenia systemu zwrotu opakowań i zaangażowania społeczeństwa, osiągnięcie powyższych poziomów nie będzie możliwe” – wyjaśniła wiceminister. 

Jej zdaniem, z uwagi na wysoką skuteczność selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych w krajach europejskich sięgającą ok. 90 proc., wdrożenie systemu kaucyjnego wpłynie pozytywnie na możliwość osiągania przez gminy wymaganych poziomów recyklingu, a tym samym unikania ewentualnych kar finansowych za niezrealizowane cele.

Samorządy oraz branża odpadowa od wielu miesięcy postulują za przyspieszeniem prac nad przepisami dotyczącymi ROP. Ich zdaniem dla optymalnego funkcjonowania systemu odpadowego przepisy o ROP powinny wejść w życie przed ustawą o systemie kaucyjnym. 

mp/