Raport "Założenia reformy podmiotów leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne", stanowiący podstawę do nowych przepisów reformujących szpitalnictwo, jest wynikiem prac zespołu powołanego przez ministra zdrowia 23 grudnia 2020 roku.

Koncentruje się on na czterech obszarach funkcjonowania szpitali publicznych wymagających zmian: strukturze właścicielskiej, restrukturyzacji szpitali, jakości zarządzania szpitalami i reorganizacji systemu szpitalnictwa.

"Wszystkie ewentualne zmiany były analizowane w kontekście tego, że dobrze działający system leczenia szpitalnego jest czymś korzystnym i pozytywnym dla pacjentów, którzy w systemie ochrony zdrowia są najważniejsi" – podkreślił resort zdrowia.

Zespół ekspertów wypracował trzy warianty przedstawione w raporcie: ograniczenia liczby podmiotów nadzorujących szpitale (I),  wzmocnienia nadzoru nad szpitalami przez administrację rządową (II) i wariant związany z utworzeniem Agencji Rozwoju Szpitali i dokonywaniem ewaluacji tych placówek (III).

"Po przeanalizowaniu szans i wyzwań związanych z każdym z nich, jak również po zapoznaniu się z argumentacją przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, zespół zarekomendował wariant III" – przekazało MZ.

Niedzielski: nie będzie centralizacji szpitali powiatowych

Wybrany wariant przewiduje wprowadzenie kategoryzacji szpitali. Będzie ją przeprowadzać Agencja Rozwoju Szpitali (ARS). Będzie ona dokonywała oceny szpitali, biorąc pod uwagę ich sytuację ekonomiczno-finansową, ale również działalność operacyjną (np. strukturę i stopień realizacji świadczeń opieki zdrowotnej), zgodność realizowanych świadczeń z tzw. mapami potrzeb zdrowotnych i jakość udzielanych świadczeń.

W wyniku dokonanej oceny ARS będzie przyznawała szpitalowi odpowiednią kategorię. Kryteria, na których podstawie szpitale otrzymają poszczególne kategorie (A, B, C, D) są w trakcie opracowywania.

Kategoria A ma być przyznawana szpitalowi w dobrej sytuacji finansowej, dopasowanemu profilem do potrzeb regionalnych, co będzie oznaczało, że szpital nie kwalifikuje się do restrukturyzacji. Może być także priorytetowo traktowany w przyznawaniu funduszy na działania rozwojowe. Planowane jest także wdrożenie rozwiązań mających na celu dodatkowe premiowanie, np. w postaci zwiększenia wartości kontraktu, co ma stanowić dodatkową motywację do aspirowania do tej kategorii.

Kategorię B otrzyma szpital wymagający wdrożenia działań naprawczych i optymalizacyjnych, co oznacza, że szpital ma przygotować program optymalizacyjny podlegający zatwierdzeniu przez ARS.

Kategoria C ma być przyznawana szpitalowi wymagającemu wdrożenia programu restrukturyzacyjnego. A zatem szpital będzie musiał przygotować program restrukturyzacyjny podlegający zaopiniowaniu przez NFZ i zatwierdzeniu przez ARS. Ma zatrudnić też doradcę restrukturyzacyjnego delegowanego przez ARS, który będzie nadzorował proces restrukturyzacji.

Kategoria D ma być przyznawana szpitalowi wymagającemu wdrożenia programu restrukturyzacyjnego i przejęcia zarządzania przez ARS. To będzie oznaczało czasowe przejęcie nadzoru i zarządzania przez ARS, przygotowywanie i wdrażanie programu restrukturyzacyjny podlegającego zaopiniowaniu przez NFZ.

Celem reformy szpitalnictwa ma być m.in. poprawa efektywności ekonomicznej szpitali poprzez dokonanie ich obiektywnej ewaluacji i przypisanie do odpowiedniej kategorii i utworzenie Agencji Rozwoju Szpitali. Oprócz tego reforma na zoptymalizować jakość leczenia i poziom bezpieczeństwa pacjenta poprzez wdrożenie systemowych rozwiązań dotyczących jakości i efektów leczenia (koncentracja leczenia specjalistycznego) oraz zwiększyć dostępność udzielanych świadczeń.

Nowe przepisy mają także poprawić jakość zarządzania szpitalami. "W przedstawionym raporcie zaproponowano również rozwiązania mające wpłynąć na poprawę jakości zarządzania szpitalami, jak również zagwarantować stałe podnoszenie kwalifikacji zarządzającej nimi kadry menedżerskiej. Zespół rekomendował utworzenie korpusu menedżerskiego. Korpus menedżerski zakładałby certyfikację przez ARS osób, które mogłyby zarządzać szpitalami publicznymi" – przekazało Ministerstwo Zdrowia.

Celem reformy mają być także zmiany w systemie podstawowego szpitalnego zabezpieczenia świadczeń opieki zdrowotnej (tzw. sieć szpitali), zmiana finansowania, wdrożenie skutecznych mechanizmów poprawiających rentowność szpitali i ich stabilność finansową, brak dublowania oferowanych świadczeń i eliminacja konieczności utrzymywania w części szpitali wykwalifikowanego personelu medycznego, efektywniejsze wykorzystanie dostępnych zasobów kadrowych i nowoczesnej infrastruktury medycznej oraz wzmocnienie kadry zarządzającej.

Według raportu w Polsce na koniec 2020 roku funkcjonowało 575 szpitali publicznych. Najwięcej z nich prowadzą powiaty (44 proc.) i samorządy województw (31 proc.). Szpitale prowadzone przez miasta na prawach powiatu stanowiły 8 proc. ogółu, a szpitale gminne – ie 2 proc. Pozostałe placówki są prowadzone przez uczelnie medyczne i resorty.

Zwrócono uwagę na "generalną tendencję pogarszania się sytuacji finansowej szpitali publicznych z każdym kolejnym rokiem". Przytoczono dane, z których wynika, że zobowiązania ogółem szpitali publicznych w latach 2017-2020 systematycznie wzrosły - z 14 148 mln zł do 18 889 mln zł. Zobowiązania wymagalne wzrosły z 1 617 mln zł do 2 148 mln zł. Najwięcej zobowiązań ogółem miały szpitale wojewódzkie, następnie szpitale powiatowe, uczelni medycznych i prowadzone przez miasta na prawach powiatu.

"Największy udział w generowaniu zobowiązań zarówno ogółem, jak i wymagalnych szpitali publicznych miały jednostki utworzone i nadzorowane przez powiaty i miasta na prawach powiatu – łącznie około 35 proc. całości zobowiązań" – przekazano.

W raporcie wskazano, że pogarszająca się sytuacja finansowa nie jest jedynym czynnikiem utrudniającym prawidłowe funkcjonowanie szpitali. Utrudnia je w znacznym stopniu tzw. wielowładztwo, czyli pełnienie wobec szpitali funkcji podmiotów nadzorujących przez wiele różnych jednostek, głównie samorządu terytorialnego. 

"Zauważalną i niekorzystną dla funkcjonowania szpitali jest także nieuzasadniona konkurencja pomiędzy tymi jednostkami o pacjentów, personel medyczny oraz zasoby materialne" – zaznaczono. Według ekspertów wpływa to negatywnie na szpitale, które prowadzą działalność konkurencyjną zamiast uzupełniać się wzajemnie, co zapewniłoby pacjentowi kompleksowość oferowanej opieki zdrowotnej. Dodano, że "nadmiarowe koszty działalności szpitali generuje także utrzymywanie nieefektywnie wykorzystywanej bazy, jak również nieuzasadnione faktycznymi potrzebami utrzymywanie przez część szpitali podwyższonej gotowości".

ipa/ woj/