Wnioskodawca projektu, poseł Jarosław Rzepa, powiedział PAP, że projekt ten zostanie najprawdopodobniej w piątek złożony w Sejmie.

Zasadniczą i najważniejszą zmianą proponowaną w projekcie autorstwa PSL jest zapewnienie sądowej kontroli zasadności przeprowadzenia zmiany przebiegu granicy pomiędzy gminami z punktu widzenia konstytucyjnych i ustawowych przesłanek kształtowania zasadniczego podziału terytorialnego kraju.

„W projekcie ustawy zakłada się wprowadzenie do ustawy o samorządzie gminnym dwuetapowego postępowania administracyjnego poprzedzającego właściwą procedurę terytorialną przeprowadzaną przed Radą Ministrów, którego wyniki i przebieg podlegać będą kontroli sądów administracyjnych. Rozwiązanie to zabezpieczy realizację zasady praworządności przy kształtowaniu ustroju terytorialnego kraju, która obecnie nie jest należycie gwarantowana” – podkreślają autorzy projektu.

Projekt wprowadza też szereg gwarancji proceduralnych umożliwiających udział w postępowaniu przed wojewodą wszystkich zainteresowanych jednostek samorządu terytorialnego – zarówno na etapie weryfikacji formalnej, jak i na etapie weryfikacji merytorycznej wniosku.

W ocenie wnioskodawców „wprowadzenie gwarancji proceduralnych eliminuje istotną wadę obowiązującego modelu prawnego przeprowadzania zmian terytorialnych, jaką jest jego jednostronność”.

PSL w projekcie proponuje także wprowadzenie zasady, zgodnie z którą wniosek o przeprowadzenie zmiany granic gmin dotyczący tożsamego w całości lub w znacznej części terytorium nie może być złożony częściej niż raz na 5 lat, z zastrzeżeniem, że niedochowanie tego wymogu skutkuje pozostawieniem wniosku bez rozpoznania.

„Wprowadzenie zawartego w projekcie ustawy rozwiązania prawnego pozwoli na zlikwidowanie nierzadko obecnie spotykanego w praktyce zjawiska wielokrotnego inicjowania zmian terytorialnych w odniesieniu do tożsamych obszarów w krótkich odstępach czasu (w tym także rokrocznie), co tym samym urealni i zwiększy rangę podejmowanego przez Radę Ministrów rozstrzygnięcia w przedmiocie odmowy uwzględnienia wniosku” – napisano w projekcie.

Kolejnym jego założeniem jest brak ingerencji w przesłanki merytoryczne dokonywania zmian terytorialnych z uwagi na skrajnie rozbieżne stanowiska różnych środowisk samorządowych, co do zasadności ich zaostrzenia lub uelastycznienia.

„W projekcie proponuje się wprowadzenie zasady, zgodnie z którą jeżeli dochody podatkowe gminy wskutek zmiany jej granic ulegną obniżeniu o co najmniej 10 punktów procentowych, zmiana granic gmin nie może być przeprowadzona. W konsekwencji również bezprzedmiotowe jest w takiej sytuacji inicjowanie referendum lokalnego w sprawie ustalenia granic gminy” – podkreślili wnioskodawcy.

W projekcie ludowcy zaproponowali też „wprowadzenie mechanizmów zwiększających rangę wniosku inicjującego procedurę dokonania zmiany granic gmin”. „Potrzeba wzmocnienia rangi wniosku inicjującego procedurę terytorialną wynika ze specyfiki tejże procedury i z obserwacji dotychczasowej praktyki” – zaznaczyli w projekcie.

Posłowie PSL proponują też wprowadzenie mechanizmów wzmacniających rangę udziału społeczności lokalnych w procedurze dokonywania zmian granic gmin poprzez wprowadzenie obowiązkowego referendum lokalnego oraz wprowadzenie zasad i trybu przekazywania mienia komunalnego w związku ze zmianą granic gmin celem zapewnienia jasności przepisów ustawowych w zakresie rozliczeń majątkowych gmin po zmianach terytorialnych, zagwarantowania należytego pułapu ochrony własności komunalnej, a także dla realizacji podstawowych zasad sprawiedliwości społecznej.

ero/ mam/