Rok szkolny 2021/2021 rozpoczął się dla wszystkich roczników uczniów nauką w trybie stacjonarnym. Zachowane jednak zostały przepisy, zgodnie z którymi dyrektorzy placówek mogli zawiesić zajęcia stacjonarne na czas oznaczony i przejść na naukę zdalną.

Wpływ pandemii na edukację

Najtrudniejsza sytuacja epidemiczna w szkołach była w grudniu i w styczniu. Według danych MEiN przykładowo 10 grudnia (był to jeden z najtrudniejszych dni jeśli chodzi o sytuację epidemiczną w roku szkolnym 2021/2022) w trybie w pełni stacjonarnym pracowało 92,8 proc. przedszkoli i placówek wychowania przedszkolnego, 73,7 proc. szkół podstawowych i 78,9 proc. ponadpodstawowych. Pozostałe pracowały tego dnia zdalnie lub w trybie mieszanym.

Od 20 grudnia do 9 stycznia zawieszone zostały zajęcia stacjonarne w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Po raz drugi zawieszono zajęcia stacjonarne pod koniec stycznia. Od 27 stycznia do 27 lutego 2022 r. zajęcia stacjonarne zawieszono i w ich miejsce wprowadzono naukę zdalną dla uczniów klas V-VIII szkół podstawowych oraz dla uczniów szkół ponadpodstawowych. W związku z poprawą sytuacji epidemicznej starsi uczniowie wrócili do nauki stacjonarnej tydzień wcześniej - 21 lutego.

W maju ze względu na długą naukę zdalną w roku szkolnym 2020/2021 oraz naukę zdalną w tym roku szkolnym egzamin ósmoklasisty i egzamin maturalny, tak jak w ubiegłym roku, przeprowadzone były na podstawie wymagań egzaminacyjnych, a nie wymagań określonych w podstawie programowej. Jednocześnie ze względu na poprawę sytuacji epidemicznej nie odbywały się w reżimie stacjonarnym takim jak przed rokiem.

Setki tysięcy uczniów z Ukrainy

Po ataku Rosji na Ukrainę 24 lutego br. w Polsce i w polskim systemie oświaty pojawili się uczniowie uchodźcy z Ukrainy. Według danych MEiN (stan na 21 czerwca) w polskich szkołach i placówkach oświatowych jest 285 tys. dzieci i uczniów będących obywatelami Ukrainy, które przybyły do Polski po 24 lutego. 41 tys. z nich chodzi do przedszkoli. W polskich szkołach podstawowych jest 128 tys. uczniów uchodźców z Ukrainy, w liceach ogólnokształcących - 12 tys., w technikach - 3,2 tys. w technikach. W oddziałach przygotowawczych jest 38 tys. uczniów z Ukrainy, najwięcej w szkołach podstawowych - 30 tys.

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży, będących obywatelami Ukrainy dopuszczono zwiększenie w roku szkolnym 2021/2022 liczby dzieci w oddziałach w przedszkolu, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych i w oddziałach klas I–III szkół podstawowych. Wprowadzono też możliwość przystąpienia w bieżącym roku szkolnym do egzaminu ósmoklasisty, egzaminu maturalnego i egzaminu zawodowego uczniom będącym obywatelami Ukrainy. Centralna Komisja Egzaminacyjna wprowadziła dodatkowe dostosowania na egzaminach dla uczniów i absolwentów, którzy przybyli do Polski z Ukrainy po 24 lutego 2022 r. Deklaracje o chęci przystąpienia w maju do polskiej matury złożyło 41 absolwentów, obywateli Ukrainy, a deklaracje przystąpienia do egzaminu ósmoklasisty ok. 7,1 tys. uczniów będących obywatelami Ukrainy.

Zmiany w prawie

Z początkiem roku szkolnego 2021/2022 weszły w życie nowelizacje rozporządzeń: w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej oraz w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II stopnia - zmieniony został kanon lektur szkolnych na wszystkich etapach kształcenia. Zmiany polegały głównie na usunięciu kilku pozycji i dodaniu kilkunastu nowych pozycji w wykazie lektur uzupełniających.

W trakcie roku szkolnego minister edukacji i nauki Przemysław Czarnek zapowiedział kolejne zmiany w podstawie programowej.

Na początku listopada zapowiedział, że od 1 września 2022 r. w szkołach ponadpodstawowych pojawi się nowy obowiązkowy dla wszystkich uczniów przedmiot „Historia i teraźniejszość”. Będzie on nauczany w I i II klasie w miejsce przedmiotu Wiedza o społeczeństwie nauczanego w zakresie podstawowym. W marcu minister edukacji podpisał trzy rozporządzenia dotyczące nowego przedmiotu, w tym nowelizację podstawy programowej dla szkół ponadpodstawowych i rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania.

W maju do konsultacji publicznych skierowane zostały dwa kolejne projekty nowelizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego w szkołach podstawowych i w szkołach ponadpodstawowych. Tym razem zawierające propozycje wprowadzenia nowych treści nauczania w przedmiocie edukacja dla bezpieczeństwa, m.in. edukacji obronnej, w tym szkolenia strzeleckiego.

W roku szkolnym uchwalono kilka nowelizacji ustaw dotyczących edukacji.

W styczniu Sejm uchwalił nowelizację ustawy Prawo oświatowe wzmacniającą rolę kuratorów oświaty oraz zmieniającą zasady funkcjonowania organizacji pozarządowych w szkołach i placówkach oświatowych, której projekt przygotowało Ministerstwo Edukacji i Nauki. Była ona krytykowana przez opozycję, związki zawodowe zrzeszające nauczycieli, samorządy i organizacje pozarządowe. W marcu prezydent Andrzej Duda zawetował ją.

Pod koniec marca Sejm znowelizował ustawę Karta Nauczyciela, której projekt przygotowali posłowie PiS, zgodnie z którą od 1 maja 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. tzw. średnie wynagrodzenie nauczycieli zostało zwiększone o 4,4 proc. Na ten cel subwencja została zwiększona o 1 mld 671 mln zł. Zgodnie na samorządy nałożono obowiązek wypłacenia podwyżek w maju, a najpóźniej do końca czerwca z wyrównaniem za maj.

W kwietniu Sejm uchwalił nowelizacją o systemie oświaty wprowadzającą zmiany w zasadach przeprowadzania egzaminu ósmoklasisty i maturze. Zgodnie nowelizacją także w roku szkolnym 2022/2023 i 2023/2024 zostaną one przeprowadzony na podstawie wymagań egzaminacyjnych. Zdecydowano też o bezterminowym odstąpieniu od wprowadzenia na egzaminie ósmoklasisty czwartego przedmiotu – egzaminu z przedmiotu do wyboru. Nowelizacja wprowadza też standardy zatrudnienia w szkołach i przedszkolach specjalistów: pedagogów, pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów lub terapeutów pedagogicznych. Przepisy wejdą w życie z dniem 1 września 2022 r.

W czwartek, przeddzień zakończenia roku szkolnego 2021/2022 Sejm uchwalił nowelizację ustawy Karta Nauczyciela, wprowadzającą zmiany w awansie zawodowym nauczycieli. Zgodnie z nią, liczba stopni awansu zawodowego zostanie zmniejszona, a nauczyciele w pierwszych latach pracy będą zarabiać więcej. Nowelizacja trafi teraz do Senatu.

W listopadzie ub.r. Związek Nauczycielstwa Polskiego złożył w Sejmie obywatelski projekt nowelizacji ustawy Karta Nauczyciela, który zakłada powiązanie zarobków nauczycieli z przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce. ZNP zebrało pod nim ponad 250 tys. podpisów obywateli popierających ten pomysł. W lutym przeprowadzono pierwsze czytanie obywatelskiego projektu. Następnie skierowany został on do dalszych prac w sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży.

Całą jesień 2021 r. toczyły się rozmowy między Ministerstwem Edukacji i Nauki a związkami zawodowymi zrzeszającymi nauczycieli w ramach zespołu do spraw statusu zawodowego nauczycieli. Resort zaproponował m.in. zwiększenie 18-godzinnego pensum o 4 godziny, wprowadzenie 8 godzin dostępności nauczyciela w szkole, przy jednoczesnej podwyżce wynagrodzeń. Wszystkie trzy związki zawodowe zrzeszające nauczycieli: ZNP, Krajowa Sekcja Oświaty i Wychowania NSZZ „Solidarność” oraz Wolny Związek Zawodowy Forum-Oświata odrzuciły propozycje MEiN.

dsr/ mam/