Komisja Skarbników Unii Metropolii Polskich przyjęła stanowisko ws. pilnych działań ratujących finanse samorządowe.

Samorządowcy zwrócili w nim uwagę na „bezprecedensową skalę” ubytku dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego z PIT. Jak wskazują, zgodnie z rządowymi szacunkami w ocenach skutków regulacji projektów nowelizacji ustawy o PIT, w latach 2020-2031 ubytek dochodów wyniesie łącznie przeszło 208 mld zł; od 2023 r. - ponad 27 mld zł rocznie (w cenach stałych). 

Skarbnicy wskazali przy tym, że ubytkowi dochodów towarzyszy „niepełna i źle ukierunkowana rekompensata, która nie spełnia swojej zasadniczej funkcji - pełnej kompensacji trwałych ubytków dochodów JST, a także nie jest dzielona proporcjonalnie do utraty dochodów (118,5 mld zł łącznie w latach 2021-2031)”. Zdaniem skarbników kwota referencyjna na rok 2022 ustalona w ustawie o dochodach JST jest zaniżona o 14 mld zł.

W stanowisku podkreślono też, że w 2023 r. samorządy otrzymają dochody na poziomie zbliżonym do dochodów uzyskanych w 2018 r., mierząc się jednocześnie z nieodnotowaną od ponad 25 lat wysoką inflacją. 

Skarbnicy na ratunek finansom JST

Receptą na te problemy ma być pakiet ustaw przygotowanych przez Komisję Skarbników UMP, którego celem jest odbudowa dochodów własnych JST oraz zmniejszenie nadmiernych obciążeń związanych z wpłatami do budżetu państwa na „janosikowe”. 

Wśród zaproponowanych rozwiązań jest m.in. zwiększenie udziałów samorządów w PIT (dla gmin wzrost do 57,12%, dla powiatów 15,25%, województw 2,38%) oraz objęcie tym udziałem całości dochodów budżetu państwa z podatku dochodowego od osób fizycznych w szczególności udziału w podatku płaconego ryczałtem od roku 2023.

Skarbnicy chcą też zmniejszenia poziomu wpłat do budżetu państwa na część równoważącą subwencji ogólnej wszystkich JST w części gminnej:
a) obniżenie poziomu wpłaty w I przedziale z 20% do 10% nadwyżki wskaźnika G ponad I kryterium wpłaty
b) obniżenie poziomu wpłaty w II przedziale z 25% do 15% nadwyżki wskaźnika G ponad II kryterium wpłaty
c) zwiększenia kryterium wpłaty w II przedziale z 200% wskaźnika Gg na 230%.
d) obniżenie poziomu wpłaty w III przedziale z 35% do 20% nadwyżki wskaźnika G ponad III kryterium wpłaty

Jednocześnie samorządowcy proponują wprowadzenie współczynników ludnościowych dla dużych miast do sposobu ustalania wpłat na „janosikowe” w części gminnej:
− 1,10 – dla JST o liczbie ludności od 200 tys. do 499 tys. osób,
− 1,15 – dla JST o liczbie ludności od 500 tys. do 999 tys. osób,
− 1,20 – dla JST o liczbie ludności większej od 1 miliona osób.

Zdaniem skarbników należy też zmienić mechanizm ustalania wysokości subwencji oświatowej. Ich zdaniem powinna być ona ustalana na poziomie co najmniej 3% PKB w roku, na który ustalana jest subwencja, ale nie mniej niż wydatki bieżące JST przeznaczane na wynagrodzenia wraz z pochodnymi i dotacjami.

Dodatkowo według nich w kryteriach podziału środków z subwencji oświatowej pomiędzy poszczególne JST powinien być brany pod uwagę czynnik uwzględniający wysokość wynagrodzeń w gospodarce na danym terytorium. 

mp/