NIK przeprowadziła kontrolę działania samorządów na rzecz ograniczenia zabudowy terenów zagrożonych powodzią. Kontrolą objęto 16 jednostek samorządu terytorialnego, które według Izby nie podejmowały wystarczających działań, aby skutecznie ograniczać zabudowę terenów zagrożonych powodzią. Jak wskazała Izba, samorządy w dokumentach planistycznych nie uwzględniały lub uwzględniały jedynie częściowo obszary szczególnego zagrożenia powodzią.

„W skrajnych przypadkach dokumenty planistyczne w ogóle nie były przedmiotem tego rodzaju uzgodnień, pomimo obowiązku wynikającego z przepisów Prawa wodnego” – wskazano w raporcie pokontrolnym. 

W raporcie pokontrolnym zwrócono też uwagę, że wydawanie decyzji o warunkach zabudowy, ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz pozwoleniu na budowę, w odniesieniu do terenów zagrożonych powodzią, nie było poprzedzane analizą kosztów jakie samorząd będzie musiał ponieść z tytułu inwestycji w infrastrukturę chroniącą mieszkańców przed podtopieniami i powodziami, jak również potencjalnymi stratami powstałymi na skutek tych zjawisk.

Izba negatywnie oceniła działania większości skontrolowanych samorządów, które nie uzgadniały z Wodami Polskimi projektów decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Według NIK brak tych uzgodnień stanowi naruszenie przepisów art. 166 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 5, 7 oraz 8 Prawa wodnego.

„Uwzględniając fakt, że Wody Polskie i ich jednostki są organami wyspecjalizowanymi i uprawnionymi do oceny, jaki wpływ z punktu widzenia ochrony terenów przed powodzią będzie miała realizacja danej inwestycji, nieuwzględnianie ich decyzji lub pomijanie tego organu w procesie uzgadniania warunków zabudowy i zagospodarowania takich obszarów spowodowało, że beneficjenci tego procesu decyzyjnego nie otrzymywali rzetelnych informacji o zagrożeniach związanych z zagospodarowaniem i zabudową obszarów szczególnego zagrożenia powodzią” – zaznaczono w raporcie. 

W siedmiu z jedenastu skontrolowanych gmin NIK negatywnie oceniła, niesporządzenie bądź nierzetelne sporządzenie oraz nieprzekazanie lub przekazanie z opóźnieniem wykazu wygasłych z mocy prawa decyzji o warunkach zabudowy do Powiatowych Inspektoratów Nadzoru Budowlanego i administracji architektoniczno-budowlanej.

Izba zwróciła też uwagę, że brak jest przepisów precyzujących treść planów operacyjnych ochrony przed powodzią, co skutkuje niejednolitymi planami oraz różnym sposobem ich wykorzystania przez poszczególne samorządy. 

„Nie wszystkie gminy stworzyły plan operacyjny zapobiegania powodzi, natomiast te z nich, które go sporządziły, dokonały tego niejednolicie i w niektórych przypadkach nierzetelnie” – wskazała Izba.

NIK zauważyła też, że w skontrolowanych gminach obszary zagrożone powodzią nie były w pełni objęte planami zagospodarowania przestrzennego. W większości z nich pokrycie planami wynosiło poniżej 50 proc., a kształtowanie zagospodarowania terenów odbywało się głównie na podstawie indywidualnie wydawanych decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, które nie zapewniały racjonalnego gospodarowania przestrzenią. 

Zdaniem Izby konieczne jest podjęcie działań służących uzupełnieniu ustawy Prawo wodne o procedurę postępowania w odniesieniu do decyzji o warunkach zabudowy wydanych na terenach objętych mapami ryzyka i zagrożenia powodziowego powstałymi w wyniku kolejnych aktualizacji. NIK zaleca też rozważenie wprowadzenia w ustawie o planowaniu przestrzennym, uproszczonej procedury aktualizacji miejscowych planów umożliwiającej naniesienie zasięgu obszarów szczególnego zagrożenia powodzią, bez konieczności wdrożenia ustawowej procedury zmiany dokumentu planistycznego.

mr/