Regionalne Izby Obrachunkowe od kilku miesięcy wyjaśniają samorządom stosowanie przepisów ustawy o ochotniczych strażach pożarnych. Chodzi m.in. o przepisy dotyczące wypłaty ekwiwalentów dla strażaków OSP. Zdaniem Izb, wypłata ekwiwalentów przysługuje strażakom OSP dopiero po ukończeniu przez nich szkolenia podstawowego i powinno być naliczane za każdą rozpoczętą godzinę akcji, ćwiczeń lub szkolenia. 

W ocenie RIO w Katowicach ekwiwalent pieniężny otrzymuje strażak ratownik OSP, który uczestniczył w działaniu ratowniczym, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu. Status strażaka ratownika OSP jest uwarunkowany ukończeniem z wynikiem pozytywnym szkolenia podstawowego.

„W aktualnym stanie prawnym nie istnieje możliwość wypłaty przez gminę ekwiwalentu za udział kandydata na strażaka w szkoleniu, które przygotowuje go do uczestnictwa w działaniach ratowniczych” - wskazuje RIO w Katowicach.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Kielcach wyjaśnia, że ekwiwalent pieniężny dla strażaków ratowników jest wypłacany z budżetu właściwej gminy i nalicza się go „za każdą rozpoczętą godzinę uczestniczenia przez strażaka w działaniu ratowniczym, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu, powstaje obowiązek wypłaty strażakowi ekwiwalentu pieniężnego w pełnej wysokości, ustalonej przez radę gminy”.

Ruszyły darmowe kursy na prawo jazdy kategorii C dla strażaków OSP

Zdaniem Izby nie należy utożsamiać wypłaty ekwiwalentu z upływem pełnych godzin zegarowych. Przykładowo, za akcję ratowniczą trwającą od godziny 13.40 do godziny 15.20 przysługuje ekwiwalent za 2 godziny, tj. pierwsza godzina liczona za czas od godziny 13.40 do godziny 14.39, druga godzina liczona za czas od godziny 14.40 do godziny 15.20

„Nie można w tym przypadku naliczyć ekwiwalentu tylko za 1 godzinę, tj. 1 pełną godzinę zegarową trwania akcji ratowniczej (od 14.00 do 14.59), jak również nie można naliczyć ekwiwalentu za 3 godziny, tj. 3 kolejno rozpoczęte godziny zegarowe trwania akcji ratowniczej (od 13.40 do 13.59, od 14.00 do 14.59 oraz od 15.00 do 15.20)” – wyjaśnia RIO.

RIO z Poznania przywołała w tym zakresie wcześniej obowiązujące przepisy ustawy o ochronie przeciwpożarowej, które również nakładały na gminy obowiązek wypłaty ekwiwalentu według zasad, wskazanych w obecnych przepisach ustawy o ochotniczych strażach pożarnych.

Samorządy na podjęcie nowej uchwały uwzględniającej przepisy ustawy o ochotniczych strażach pożarnych w zakresie wypłaty ekwiwalentu miały czas od końca czerwca. RIO w Opolu wskazuje, że do czasu podjęcia nowej uchwały o wypłacie ekwiwalentu dla strażaków OSP gminy mogły dokonywać wypłat na podstawie istniejących uchwał podjętych w oparciu o przepisy ustawy o ochronie przeciwpożarowej. 

Zdaniem RIO w Opolu brak przepisów przejściowych w tym zakresie nakazywałby zawieszenie wypłaty ekwiwalentów ze względu na nieważność podjętych uchwał wynikającą z uchylenia podstawy prawnej, jednak Izba dostrzega „potrzebę zastosowania, w tym przypadku, wykładni systemowej przepisów przedmiotowej ustawy, a w szczególności dyrektywy zakładającej, że nie wolno interpretować przepisów w sposób prowadzący do powstania luki prawnej”.

Według RIO w Opolu należy uznać, że „zachowane zostało uprawnienie rady gminy do ustalania w drodze uchwały wysokości ekwiwalentu dla strażaków OSP oraz utrzymano zasadniczą treść podstawy materialnoprawnej, która zawarta została w przepisie umieszczonym w nowym akcie prawnym”. W związku z tym gminy były uprawnione do wypłaty ekwiwalentu do czasu podjęcia nowej uchwały, ale nie dłużej niż do 30 czerwca.

Wypłatę ekwiwalentu dla strażaków ratowników OSP reguluje ustawa z 17 grudnia 2021 r. o strażach pożarnych. Zgodnie z przepisami strażak ratownik OSP, który uczestniczył w działaniu ratowniczym, akcji ratowniczej, szkoleniu lub ćwiczeniu, otrzymuje, niezależnie od otrzymywanego wynagrodzenia, ekwiwalent pieniężny. Wysokość ekwiwalentu pieniężnego, ustalanego przez radę gminy nie rzadziej niż raz na dwa lata, nie może przekraczać 1/175 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego brutto, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. 

mr/