Podczas wyborów samorządowych i wyborów do europarlamentu pracownicy biura Rzecznika Praw Obywatelskich wraz z reprezentantami społeczeństwa obywatelskiego przeprowadzili kontrolę lokali wyborczych oznaczonych jako dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.

Szczegółowe wymogi lokalu określone są w rozporządzeniu ministra infrastruktury z lipca 2011 r. w sprawie lokali obwodowych komisji wyborczych dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych.

„Pomimo 13 lat obowiązywania szczegółowych przepisów w tym zakresie, nadal powszechnie występują problemy z ich przestrzeganiem” - wskazano w raporcie podsumowującym kontrolę.

Objęła ona 487 lokali wyborczych na terenie całego kraju. Jak zaznaczono w raporcie RPO, jedynie w przypadku 14 proc. kontrolowanych lokali (w 67 na 487) nie wykryto żadnego naruszenia przepisów rozporządzenia, a bariery utrudniające dotarcie do budynku stwierdzono w otoczeniu 121 (25 proc.) kontrolowanych lokali wyborczych.

Do najczęstszych uchybień należały: brak dodatkowego oświetlenia w miejscu zapewniającym tajność głosowania (48 proc.) i brak odpowiednio dostosowanych dwóch wysokości miejsca do głosowania w miejscu zapewniającym tajność głosowania (41 proc.).

Ponadto, jak zaznaczono w raporcie, około 25 proc. członków obwodowych komisji wyborczych nie została przeszkolona lub nie rozumiała wymogów dostępności.

Według Rzecznika Praw Obywatelskich wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast powinni przywiązywać większą wagę do kwestii przygotowania lokali wyborczych na potrzeby osób z niepełnosprawnościami, a ponadto konieczne jest zintensyfikowanie szkoleń dla członków obwodowych komisji wyborczych, gdyż „ich przygotowanie w zakresie warunków dostępności lokalu dla osób z niepełnosprawnościami nie jest wystarczające”.

RPO wskazuje w raporcie także potrzebę uzupełnienia przepisów rozporządzenia z 2011 r. o kilka unormowań, m.in. o konieczność dostosowania okolic lokalu wyborczego do potrzeb osób z niepełnosprawnością i uwzględnienie potrzeb wyborców z niepełnosprawnościami innymi niż niepełnosprawność ruchu lub niedowidzenie. Istotne jest także takie przeformułowanie przepisów, aby były one w pełni zrozumiałe dla członków komisji.

RPO zwraca uwagę, że zapewnienie dostępności lokali wyborczych dla osób z niepełnosprawnościami to istotna gwarancja zasady powszechności wyborów oraz element demokratyzacji systemu wyborczego. „Ponadto zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych należy zapewnić im +możliwość pełnego i efektywnego uczestnictwa w życiu publicznym i politycznym+” - podkreślono w raporcie.

Zgodnie z rozporządzeniem z 2011 r. lokal obwodowej komisji wyborcze dostosowany do potrzeb wyborców z niepełnosprawnością powinien m.in. znajdować się na parterze budynku bez barier architektonicznych albo wyposażonego w podjazdy lub inne urządzenia umożliwiające samodzielne dotarcie do niego tym wyborcom; co najmniej jedne drzwi prowadzące do lokalu powinny umożliwiać dogodne warunki ruchu wyborcom z niepełnosprawnością; krawędzie stopni schodów znajdujących się w lokalu oraz prowadzących do niego powinny wyróżniać się kolorem kontrastującym z kolorem posadzki; w lokalu należy wyznaczyć co najmniej jedno miejsce zapewniające tajność głosowania wyborcom z niepełnosprawnością dostosowane do ich potrzeb, które powinno mieć co najmniej 1,2 m szerokości i 1,2 m głębokości oraz umożliwiać pisanie na dwóch wysokościach: 0,8 i 1,1 m.; urna wyborcza powinna mieć nie więcej niż 1 m wysokości. 

from/ mok/ mr/