Sułkowice położone są w powiecie myślenickim, na pograniczu Pogórza Wielickiego i Beskidu Średniego, nad rzeką Harbutówką, w odległości ok. 25 km na południe od Krakowa. Przez miasto przebiega droga 956, w bezpośredniej bliskości węzeł dróg 955 i 956. Dogodny dostęp do trasy Kraków - Zakopane oraz portu lotniczego w Krakowie Balicach.

Miasto jest siedzibą gminy, w skład której obok niego wchodzą 4 sołectwa o łącznej liczbie 13,6 tys. mieszkańców. Powierzchnia miasta wynosi 16,5 km kw., zamieszkuje je 6,3 tys.
mieszkańców.

Poczta: 32-440 Sułkowice,
oficjalna strona internetowa: www.sulkowice.pl

HISTORIA 

Pierwsze wzmianki o Sułkowicach pochodzą z lat 1325–1326 i znajdują się w wykazach świętopietrza. Miejscowość występuje w nich pod nazwą Sulicowicz. Fakt, że już w 1326 roku istniała tu parafia, świadczy o znacznie wcześniejszym, być może jeszcze XIII-wiecznym, powstaniu samej osady. W 1340 roku w miejscowości mieszkało 150 osób, a do parafii sułkowickiej należało 375 osób.

Miejscowość była własnością królewską, później należała do starostwa niegrodowego lanckorońskiego. Ludność trudniła się głównie rolnictwem i hodowlą. Początki słynnego później w całym kraju kowalstwa wiążą się prawdopodobnie z budową przez wojewodę krakowskiego Mikołaja Zebrzydowskiego Kalwarii na początku XVII wieku. Do prac sprowadzono wielu rzemieślników, którzy po zakończeniu budowy osiedlali się w pobliskich miejscowościach. Rozwojowi kowalstwa sprzyjało występowanie w okolicy rud darniowych oraz duża lesistość terenu, dzięki której nie było problemu z drewnem potrzebnym do wytopu.

W 1581 roku Sułkowice płaciły pobór z 8 łanów kmiecych, 10 zagród, 8 komorników, 8 rzemieślników, 2 rzeźników i 2 dudów. Rejestr z 1680 roku wymienia istniejące we wsi młyny.
W 1771 roku, w czasie konfederacji barskiej kilka kilometrów od miasta doszło do bitwy złożonego z 1200 żołnierzy oddziału konfederatów z wojskami rosyjskimi w sile 4500 osób.
W bitwie poległo i zostało ciężko rannych około 300 konfederatów. Pochowano ich na wzgórzu zwanym dzisiaj „Groby”.

W 1772 roku, w wyniku I rozbioru, Sułkowice znalazły się pod panowaniem austriackim. Należały do tzw. ekonomii myślenickiej, której administratorem został mianowany przez gubernatora Pergena ostatni za czasów polskich dzierżawca kasztelanii krakowskiej Stanisław Goczałkowski.

W 1777 roku ekonomia myślenicka wraz z Sułkowicami została zakupiona przez Franciszkę Krasińską. Od tego czasu Sułkowice często zmieniały właścicieli, by wreszcie pod koniec XIX wieku trafić do arcyksiążąt Rainera i Leopolda Habsburgów.

W XIX wieku nastąpił dynamiczny rozwój kowalstwa, w 1858 roku w Sułkowicach działało ok. 700 przedstawicieli tego rzemiosła, pod koniec XIX wieku już 1000. Ważną datą w historii Sułkowic jest rok 1887, kiedy to z inicjatywy proboszcza sułkowickiego A. Opidowicza oraz starosty myślenickiego J. Beneschka powstało Towarzystwo Kowali, organizacja spółdzielcza, zrzeszająca 150 kowali. Z jego inicjatywy w 1894 roku otwarto szkołę zawodową, przygotowującą uczniów do zawodu kowalskiego.

Towarzystwo Kowali upadło w 1906 roku, dwa lata później powstała jednak Spółka Kowalska, na bazie której w 1934 roku powstał oddział spółdzielni Małopolski Przemysł Chałupniczy „Spólnota” zatrudniający 70 kowali.

W historii miejscowości tragicznie zapisała się II wojna światowa. W dniu 24 lipca 1943 roku za udział mieszkańców w ruchu oporu okupant dokonał krwawej pacyfikacji, mordując 26 osób. Pochowane one zostały we wspólnej mogile na cmentarzu parafialnym. W uznaniu zasług w walce z hitlerowskim okupantem miasto zostało w 1977 roku odznaczone Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy. Wojska hitlerowskie zostały wyparte z Sułkowic w styczniu 1945 roku.

Najnowszą kartę w dziejach Sułkowic stanowi nadanie praw miejskich w 1969 roku.

GOSPODARKA

Tradycyjnym zajęciem ludności Sułkowic było początkowo rolnictwo a później przez kilka wieków kowalstwo, ukierunkowane początkowo na potrzeby grodu w Lanckoronie, a później na potrzeby okolicznej ludności. Szybki rozwój zawodu kowalskiego nastąpił w XIX wieku, wtedy też powstały pierwsze organizacje skupiające przedstawicieli tego zawodu.

Po II wojnie światowej w miejscowości powstały takie przedsiębiorstwa, jak Krakowskie Zakłady Zabawkarskie czy Chałupnicza Spółdzielnia „Model”. Działalność wznowiła także posiadająca przedwojenne korzenie spółdzielnia „Spólnota” przemianowana w 1954 roku na Metalową Spółdzielnię Pracy „KUŹNIA”. Zakład ten przez wiele lat stał się głównym pracodawcą Sułkowic i okolic, w latach 70. ub. wieku zatrudniał ponad 1200 osób.

Największe firmy znajdujące się na terenie miasta reprezentują kapitał prywatny. W większości kultywują one tradycje kowalskie. Należą do nich Fabryka Narzędzi „KUŹNIA” S.A., Producent Narzędzi „Juco” s.c., „POL-MET” oraz „SUŁ-MET”. Zakłady te produkują głównie narzędzia gospodarcze, budowlane, ślusarskie. Galanterię metalową wytwarza zakład Edex-Pol. Liczne drobne zakłady rzemieślnicze działają w branży ślusarskiej i kowalskiej. Ostatnimi laty powstało wiele zakładów meblarskich.

KULTURA

Działalnością kulturalną w mieście zajmuje się Ośrodek Kultury organizujący wszelkiego rodzaju imprezy kulturalne, rekreacyjne, wystawy, konkursy, a także prowadzący zajęcia w różnych kołach tematycznych.

Pod patronatem ośrodka działa kilka zespołów wokalnych, tanecznych i instrumentalnych. Już ponad 60 lat istnieje zespół regionalny „Elegia”. Zespół budzi powszechne uznanie ze względu na szczególne walory artystyczne wyrażające się oryginalnym doborem repertuaru, autentycznością przekazu, dynamiką przyśpiewek obrzędów, wynikających z rodzimych zwyczajów i tradycji. Zespół koncertował w kraju i za granicą, zdobywając liczne nagrody i wyróżnienia.

Dużą popularnością cieszy się chór mieszany „Apassionata” wykonujący repertuar z muzyki klasycznej, renesansu i baroku. W 2002 roku zdobył Brązową Wstęgę na Małopolskim Przeglądzie Chórów w Niepołomicach.

Tradycję kapel podwórkowych kultywuje powstała w 1960 roku Kapela Regionalna „Dudy”. Kapela występowała m.in. w Niemczech, Finlandii i we Francji. W 1989 roku powstał Dziewczęcy Zespół Taneczny „Retro” prezentujący taniec współczesny. Odnosi on liczne sukcesy nie tylko w najbliższym środowisku, ale także w regionie.

Duże tradycje posiada też Orkiestra Dęta, która istnieje już 65 lat. Uświetnia ona wszystkie gminne uroczystości.

Cykliczne imprezy:

- Powiatowy Przegląd Piosenki i Poezji Religijnej – kwiecień/maj
- Piknik Folklorystyczny – czerwiec/lipiec
- Inauguracja Roku Kulturalnego – październik
- Sułkowicka Jesień Szachowa – listopad

WYPOCZYNEK, REKREACJA 

Dla mieszkańców Krakowa Sułkowice stanowią przede wszystkim przystanek na trasie do Kalwarii Zebrzydowskiej, Suchej Beskidzkiej czy Zawoi. Dla turystów pieszych miasto stanowi dogodny punkt wypadowy w niektóre rejony Beskidu Średniego czy Pogórza Wielickiego. W bezpośredniej bliskości znajduje się bowiem Pasmo Barnasiówki, a także Bieńkowskiej i Trzebuńskiej Góry oraz Babicy, gdzie utworzono rezerwat przyrody „Las Gościbia”.

Na terenie gminy Sułkowice znajduje się kilka atrakcji turystycznych, m.in. Cisy Raciborskiego w Harbutowicach i Diabelski Kamień w Rudniku.

Przez miasto przebiegają następujące szlaki turystyczne:
ŻÓŁTY: w kierunku zachodnim przez Lanckoronę i Skawinki na Chełm. W Lanckoronie przecięcie ze szlakiem niebieskim na Przełęcz Sanguszki i w drugą stronę do Kalwarii Zebrzydowskiej.
ŻÓŁTY SZLAK PAPIESKI: w kierunku wschodnim przez Pisaną, Barnasiówkę i Dalin do Myślenic.
NIEBIESKI: w kierunku północno-wschodnim przez Rudnik i Lisią Górę do Krzywaczki (tzw. Szlak Sułkowickich Kowali).

ZABYTKI

- Murowana kaplica pw. św. Zofii z 1825 roku w stylu neoromańskim. Prezbiterium zamknięte półkoliście, zwrócone ku zachodowi. Kaplicę nakrywa dach siodłowy. We wnętrzu ołtarz późnobarokowy, ciekawe drewniane drzwi z XVII wieku z wyrytą na nich „stopką Matki Boskiej”. 
- Figury św. Jana Nepomucena z 1790 roku oraz św. Floriana z 1828 roku ustawione przy wejściu do kościoła Najświętszego Serca Pana Jezusa (kościół został zbudowany w latach 60. XX wieku. Znajduje się w nim kamienna barokowa chrzcielnica z 1. poł. XVII wieku przeniesiona ze starej świątyni wystawionej w 1618 roku, jej fundamenty zostały wyeksponowane obok dzisiejszego kościoła).
- Pomnik w centrum miasta z wyrytym napisem „Ofiarom pacyfikacji dokonanej przez hitlerowców w dniu 24 VII 1943 roku. Społeczeństwo Sułkowic”. Pomnik odsłonięto w 1975 roku.
- Kilkanaście zabytkowych kuźni z XIX wieku rozrzuconych po mieście.
- Izba tradycji rzemiosła i szkolnictwa zawodowego w Zespole Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących
- Izba Tradycji w Miejskiej Bibliotece Publicznej w „starej szkole” w Rynku.

WARTO WIEDZIEĆ

- W kaplicy pw. św. Zofii znajdują się ławki z kościoła parafialnego w Wadowicach, na których wielokrotnie klęczał Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II.
- Przy głównej bramie cmentarza parafialnego rosną dwa zabytkowe platany – drzewa ozdobne o łuszczącej się płatami korze.
- Od 1923 roku w Sułkowicach istnieje Klub Sportowy „Gościbia”. Prowadzi on zajęcia w dwóch sekcjach: piłki nożnej oraz piłki ręcznej kobiet (największe osiągnięcia to mistrzostwo Polski Juniorek Młodszych w 1992 roku oraz wicemistrzostwo Polski Juniorek Młodszych w 1993 roku). Od 2003 roku klub występuje w ekstraklasie.
- W 2005 roku Gmina Sułkowice jako jedna z dwóch gmin województwa małopolskiego otrzymała tytuł „Gmina Przyjazna Środowisku”, przyznany przez prezydenta RP.

ATRAKCJE W OKOLICY

- Pomnik przyrody Cisy Raciborskiego w Harbutowicach. Starszy z nich mierzy ok. 15 m wysokości i 3 m obwodu. Jego wiek określa się na 1200 lat. Młodszy ma około 650 lat. Są to najstarsze drzewa tego gatunku w Polsce. Swoją nazwę zawdzięczają ich odkrywcy, prof. Marianowi Raciborskiemu (1863–1917). Obydwa okazy są prawnie chronione od 1934 roku, od 1954 roku stanowią pomnik przyrody.
- Diabelski Kamień w Paśmie Barnasiówki na terenie wsi Rudnik. Stanowi go mur skalny zbudowany z piaskowca o długości ok. 30 m, wysokości do 6 m i szerokości do 2,5 m podzielony szczelinami na kilka części. Obok niego wznosi się samotna skała w kształcie maczugi o obwodzie dochodzącym do 10 m.
- Karczma „Pod Kogutkiem” z 1763 roku w Krzywaczce. Parterowa, z facjatą zakończoną trójkątnym szczytem. Budynek nakryty dachem łamanym z naczółkami. Z tyłu obiekt gospodarczy. Dziedziniec zamknięty murem z dwiema symetrycznymi bramami. Obiekt obecnie pełni pierwotną funkcję, można tam zjeść i odpocząć.
- Przełęcz Sanguszki i wzgórze „Groby”. Na widokowej przełęczy wzniesiony jest pomnik w formie kamiennego obelisku z napisem „Przejście przez tę górę zbudowano za rządów Ich Ekscelencji C. K. Namiestnika K. Badeniego i Marszałka Krajowego Ks. Sanguszki D. 4 maja 1895 r.”. Nieopodal przełęczy znajduje się wzgórze „Groby” mogiłą konfederatów barskich.