Minister Finansów opublikował interpretację ogólną w sprawie opodatkowania VAT czynności wykonywanych przez jednostki samorządu terytorialnego polegających na instalacji systemów odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz usuwaniu azbestu. Ma ona związek z dwoma wyrokami Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 30 marca 2023 r. w sprawach C-612/21 Gmina O. i C-616/21 Gmina L.

W pierwszym z nich TSUE wskazał wprost, że dostarczenie i zainstalowanie przez gminę, za pośrednictwem przedsiębiorstwa, systemów odnawialnych źródeł energii (OZE) na rzecz jej mieszkańców, jeżeli taka działalność nie ma na celu osiągania stałego dochodu i skutkuje jedynie zapłatą przez tych mieszkańców kwot pokrywających najwyżej jedną czwartą poniesionych kosztów, a pozostała część jest finansowana ze środków publicznych nie stanowi dostawy towarów i świadczenia usług.

To może być przełom w opodatkowaniu VAT gminnych projektów. Ciechanów wygrał w TSUE

Trybunał zwrócił uwagę, że typowy przedsiębiorca dąży do stałego osiągania dochodu, tymczasem gminy w danym przypadku nie zamierzają świadczyć regularnie usług instalacji systemów OZE i nie zatrudniają ani nie zamierzają zatrudniać pracowników w tym celu, co odróżnia niniejszą sprawę od spraw, w których świadczenia gminne miały charakter trwały.

W ocenie TSUE, w tym przypadku gmina nie jest podatnikiem VAT, nie musi płacić podatku VAT od tych usług i tym samym obciążać nim mieszkańców. Wkład własny mieszkańców ani dofinansowanie nie stanowi zapłaty za usługi opodatkowane podatkiem VAT.  

Samorządy mogą skorygować naliczony VAT

W interpretacji ogólnej Minister Finansów powtórzył wszystkie najważniejsze tezy wyroków TSUE. Wskazał też na możliwe do podjęcia przez samorządy działania w zakresie już rozliczonego VAT.

„W przypadku, gdy czynności w zakresie dostawy i instalacji systemów OZE albo usuwania wyrobów i odpadów zawierających azbest wykonane przez jednostkę samorządu terytorialnego w okolicznościach analogicznych jak w sprawach będących przedmiotem postępowania przed TSUE (i które w świetle wskazówek zawartych w tych wyrokach powinny być uznane za nieobjęte zakresem podatku VAT), zostały przez tę jednostkę opodatkowane, a podatek należny z tego tytułu został rozliczony, jednostka samorządu terytorialnego może dokonać korekty tego rozliczenia” – czytamy w interpretacji ogólnej.

Minister przypomniał, że dokonując takiej korekty JST jest jednocześnie zobowiązana do stosownego skorygowania podatku naliczonego uprzednio odliczonego od podatku należnego, zawartego we wszystkich wydatkach związanych z realizacją tych programów. 

„Korekta podatku naliczonego powinna dotyczyć zarówno wydatków bezpośrednio związanych z tymi czynnościami (np. zakup od podmiotu zewnętrznego instalacji OZE czy usług usuwania azbestu), jak też wydatków związanych z nimi pośrednio (np. związanymi
z kosztami obsługi tych programów) – w całości lub w części, w jakiej dotyczyły realizacji przedmiotowych czynności” – zaznaczono w interpretacji.

Ponadto przypomniano, że dokonanie korekt podatku należnego oraz podatku naliczonego w związku z uznaniem czynności w zakresie dostawy i instalacji systemów OZE albo usuwania wyrobów i odpadów zawierających azbest powoduje również konieczność weryfikacji tzw. prewspółczynnika, na podstawie którego, zgodnie z art. 86 ust. 2a ustawy o VAT, obliczany jest podatek naliczony związany z działalnością gospodarczą w przypadku, gdy podatnik nabywa towary i usługi wykorzystywane zarówno do celów wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, jak i do celów innych niż działalność gospodarcza.

Trzy miesiące na dostosowanie rozliczeń VAT

Zgodnie z interpretacją na dostosowanie rozliczeń VAT w tego typu projektach samorządy mają trzy miesiące od końca miesiąca, w którym opublikowano interpretację od opublikowania interpretacji ogólnej.

Minister zwrócił jednak uwagę, że część projektów jest w trakcie realizacji i szybkie dostosowanie sposobu dokonywanych dotąd rozliczeń podatku VAT do nowych wymogów może być utrudnione. Dlatego, jak dodał, organy podatkowe nie będą w okresie przejściowym kwestionować dotychczasowego sposobu rozliczania.    

„W przypadku stosowania przez jednostki samorządu terytorialnego za ww. trzymiesięczny okres opodatkowania VAT przedmiotowych czynności – finansowanych ze środków publicznych, jak i z wpłat pochodzących od właścicieli nieruchomości – z jednoczesnym odpowiednim skorzystaniem z prawa do odliczenia podatku naliczonego, taki sposób rozliczenia VAT nie powinien być kwestionowany” – czytamy w interpretacji MF.

mp/