Uchwalone przepisy wdrażają postanowienia dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady UE w zakresie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców oraz przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy. Chodzi m.in. o wprowadzenie dodatkowych dni urlopu oraz zmiany w zakresie urlopu rodzicielskiego.

Zmiany w urlopach

Zgodnie z uchwalonymi przepisami pracownik będzie miał prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze do pięciu dni w roku kalendarzowym. Urlop będzie można wykorzystać w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej krewnym lub pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym. Urlop ten będzie mógł być wykorzystany jednorazowo lub w częściach. Za czas urlopu pracownikowi nie będzie przysługiwało wynagrodzenie.

7 kwietnia wejdą w życie przepisy o pracy zdalnej (dokument)

Nowe przepisy Kodeksu wprowadzają też możliwość zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. Urlop ten przysługuje w wymiarze dwóch dni albo 16 godzin w roku kalendarzowym, z zachowaniem za czas tego zwolnienia prawa do 50 proc. wynagrodzenia, które obliczane jest tak, jak wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego.

Zmiany w prawie do urlopów dotyczą też prawa do urlopu rodzicielskiego, którego okres nieprzenoszalny będzie wynosił po 9 tygodni dla każdego z rodziców. W noweli znalazły się też wariantowe rozwiązania w zakresie wynagradzania rodziców za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. 

Zgodnie z nowymi regulacjami kobieta może otrzymywać 100 proc. zasiłek za cały okres korzystania z urlopu macierzyńskiego, natomiast za okres korzystania z urlopu rodzicielskiego oboje rodzice mieliby prawo do 70 proc. zasiłku albo kobieta miałaby prawo złożyć wniosek o wypłacanie jej 81,5 proc. zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego, przy czym za okres 9-tygodniowej nieprzenoszalnej części tego urlopu dla ojca dziecka przysługiwałby zasiłek macierzyński w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.

W przypadku niewykorzystania w pierwszym roku życia dziecka ani jednego dnia urlopu rodzicielskiego na wniosek pracownika następowałoby wyrównanie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego do 100 proc. podstawy zasiłku macierzyńskiego, a zasiłek macierzyński za urlop rodzicielski wykorzystywany w kolejnych latach życia dziecka byłby płatny na poziomie 70 proc. dla obojga rodziców.

Zmienione przepisy zakładają też skrócenie okresu na skorzystanie z urlopu ojcowskiego do 12 miesięcy od dnia urodzenia dziecka.

Umowa, wynagrodzenie i przerwa

Ponadto nowela nakłada na pracodawcę obowiązek informowania pracownika o wynagrodzeniu, w tym początkowym wynagrodzeniu podstawowym, wszystkich innych elementach składowych wskazanych oddzielnie oraz częstotliwości i sposobie wypłacania wynagrodzenia, do którego pracownik jest uprawniony. Pracodawca będzie musiał też poinformować o szkoleniach oraz długości płatnego urlopu przysługującego pracownikowi. 

Nowelizacja doprecyzowuje też przepisy dotyczące umów zawieranych na okres próbny. Zgodnie z nowymi przepisami „umowę o pracę na okres próbny będzie zawierało się na okres nieprzekraczający: 1 miesiąca – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony krótszy niż 6 miesięcy; 2 miesięcy – w przypadku zamiaru zawarcia umowy o pracę na czas określony wynoszący co najmniej 6 miesięcy i krótszy niż 12 miesięcy”. 

Pracownik po przepracowaniu co najmniej 6 miesięcy, w tym również na podstawie umowy na okres próbny, będzie miał prawo do wystąpienia o formę zatrudnienie z bardziej przewidywalnymi lub bezpieczniejszymi warunkami pracy. Pracodawca będzie musiał odpowiedzieć pisemnie na wniosek w terminie nie przekraczającym jednego miesiąca. Wystąpienie o zmianę warunków pracy nie będzie mogło być podstawą do wypowiedzenia umowy.

W przepisach znajdą się dwie dodatkowe przerwy, które będą wliczane do czasu pracy. Pracownik będzie miał prawo do drugiej przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeżeli dobowy wymiar pracy pracownika jest dłuższy, niż 9 godzin pracy, oraz trzeciej przerwy trwającej co najmniej 15 minut, jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika jest dłuższy, niż 16 godzin.

Wprowadzenie rozwiązań przewidzianych w nowelizacji Kodeksu pracy oraz niektórych innych ustaw będzie stanowiło częściową realizację reformy „Uelastycznienie form zatrudnienia, w tym wprowadzenie pracy zdalnej” zawartej w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności. 

Ostatnia nowela Kodeksu pracy, która 6 lutego ukazała się w Dzienniku Ustaw, dotyczyła przepisów o pracy zdalnej i hybrydowej oraz regulacji pozwalających na kontrolę trzeźwości pracowników. 

mr/