Nazwa sołtys wywodzi się z języka niemieckiego (scholtis) i oznacza sędziego. Taka też była rola pierwszych sołtysów na ziemiach polskich, z przełomu XII i XIII wieku, które powstawały we wsiach lokowanych na prawie niemieckim.  

Wraz z powstaniem samorządu terytorialnego w 1990 roku sołtys stał się organem wykonawczym jednostki pomocniczej gminy - sołectwa. Jest wybierany przez zebranie wiejskie, a jego działalność wspiera rada sołecka. Sołtys korzysta z ochrony prawnej przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Szczegółowe regulacje uprawnień sołtysa regulowane są w statucie sołectwa uchwalanym przez radę gminy. Od 2010 roku sołtysi dysponują funduszem sołeckim, z którego mogą wspierać lokalne inicjatywy społeczne czy kulturalne.

W Dniu Sołtysa Mazowiecki Urząd Marszałkowski ogłosił nabór do Mazowieckiego Instrumentu Aktywizacji Sołectw Mazowsze. Do dyspozycji lokalnych społeczności jest 15 mln zł, które sołtysi mogą skierować na modernizację oświetlenia, rewitalizację skwerów, remont świetlic wiejskich, czy rozwój twórczości folklorystycznej. W zeszłym roku z takiej formy pomocy samorządu województwa skorzystało ponad 1 tys. sołectw. Wnioski Urząd przyjmuje do 26 marca.

Na Mazowszu jest 7315 sołtysów, z czego 3218 to kobiety. Wszystkim - w Dniu Sołtysa - "za pracę, pomysły i kreatywność" - podziękował  marszałek Adam Struzik.

"Dziękuję za wytrwałość i konsekwencję w realizacji planów oraz za energię włożoną w pełnienie tej zaszczytnej funkcji. Państwa zaangażowanie, poświęcony czas, aktywność i umiejętności współpracy z władzami gminy i mieszkańcami pozwalają na realizację coraz to nowych przedsięwzięć" - napisała w liście do sołtysów z gminy Świdnica wójt Teresa Mazurek.

Szef Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów Ireneusz Niewiarowski życzy swoim koleżankom i kolegom "spełnienia zamierzeń związanych z sołectwami, docenienia pracy oraz pomyślności w życiu osobistym".

Podziękowania za pracę na rzecz lokalnych wspólnot złożył sołtysom prezydent Andrzej Duda. "To w dużej mierze dzięki sołtysom na polskiej wsi wciąż silne są więzi międzyludzkie, a w codziennych relacjach nadal żywa jest wzajemna życzliwość i chęć współdziałania. Swoją pracą przyczyniają się państwo do poprawy jakości życia na terenach wiejskich, a sołectwa stają się obrazem możliwości Polski, w której wyzwolona została obywatelska aktywność i solidarność" - czytamy na stronie kancelarii prezydenta RP.

Klub Koalicja Polska - PSL zapowiedział w czwartek, że złoży w Sejmie projekt ustawy o sołtysach i radach sołeckich. Poseł Jarosław Rzepa poinformował, że głównym założeniem projektu jest nadanie sołtysom osobowości prawnej. "Polska się zmienia, zmieniają się również gminy i sołectwa. Sołtysi muszą mieć osobowość prawną, by być niezależnym w pozyskiwaniu środków dla swoich społeczności" - powiedział poseł PSL.

Rzecznik PSL Miłosz Motyka podkreślił, że projekt ten jest ważny dla sołtysek i sołtysów, ponieważ to z nimi został napisany i omówiony. Zwrócił się też do polityków partii rządzącej oraz ministra rolnictwa Grzegorza Pudy. "Życzenia i deklaracje nie wystarczą, należy upodmiotowić sołectwa, należy nadać im osobowość prawną, należy zagwarantować im godny zarobek" - powiedział rzecznik ludowców.

woj/