Umożliwienie spółkom komunalnym prowadzenie pod pewnymi warunkami działalności ubocznej - zakłada projekt, który zyskał aprobatę Zarządu Związku Miast Polskich.
Podczas styczniowego posiedzenia w Cieszynie Zarząd Związku Miast Polskich pozytywnie zaopiniował propozycję prezydenta Torunia dotyczącą zmian w przepisach o spółkach komunalnych.
Prezydent zaproponował zmiany w ustawie o samorządzie gminnym oraz ustawie o gospodarce komunalnej, które dopuszczą prowadzenie przez spółki komunalne działalności ubocznej, jeżeli stanowi ona przejaw racjonalnego i właściwego postępowania mającego na celu maksymalne wykorzystanie posiadanego majątku.
Podczas dyskusji Zarząd ZMP zaproponował poprawkę poprzez dodanie do proponowanego zapisu art. 10 ust. 2a kolejnego zdania: „Działalność powyższa nie może przekroczyć 10% obrotów spółki”.
Jak wyjaśniono, „ograniczenie powyższe podważy potencjalny zarzut, że nowelizacja da możliwość spółkom gminnym prowadzenia w przeważającej mierze działalności komercyjnej”.
Pod koniec grudnia 2022 r. NIK opublikowała raport na temat nadzoru samorządów z woj. kujawsko-pomorskiego nad spółkami komunalnymi. Wartość naruszeń wykrytych wtedy przez kontrolerów wyniosła prawie 1 mld zł. W efekcie Izba wystąpiła do premiera o zmianę przepisów i wykreślenie pojęcia spółka „ważna dla rozwoju gminy”.
W toku kontroli ustalono m.in. że Miasto Toruń i Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego nie wykazały w planowanych kwotach długu zobowiązań z tytułu emisji obligacji związanych z umowami wsparcia zawartymi z bankami i spółkami z ich udziałem. W kontroli wykazano, że umowy te, miały konsekwencje podobne do kredytów i pożyczek. Wymienione samorządy błędnie uznały, że nie ma potrzeby ujmowania tych kwot (łącznie odpowiednio 672,6 mln zł oraz 48 mln zł) w wieloletnich prognozach finansowych (WPF). Przez takie działania nie odpowiadały one ustawowemu wymogowi realistyczności, o którym mowa w art. 226 ust. 1 pkt 1 ustawy o finansach publicznych. Nieprawidłowo sporządzono też sprawozdania o stanie zobowiązań według tytułów dłużnych oraz poręczeń i gwarancji za lata 2017-2021.
Pomimo, że kontrola nie wykazała przekroczenia dopuszczalnych granic zadłużania się JST, to pozyskane dane wskazywały na wzrastający poziom zobowiązań spółek oraz konieczność ich wspierania poprzez m.in.: podwyższanie kapitału zakładowego, dopłaty, udzielanie pożyczek, poręczeń i gwarancji. Zdaniem kontrolerów NIK może to, szczególnie w samorządach o gorszej kondycji finansowej, przełożyć się na ryzyka związane z ich bezpieczeństwem finansowym.
Kontrolerzy zwrócili uwagę, że w ostatnich latach w związku z rosnącym zadłużeniem i ograniczonymi środkami samorządy przekazują część swoich zadań (zwłaszcza inwestycyjnych) tworzonym przez siebie spółkom. Posiadają one osobowość prawną i samodzielność ekonomiczną, ale nie są zaliczane do sektora finansów publicznych. "Z tych względów spółki mogą być wykorzystywane m.in. do tzw. transferu zadłużenia poza sektor finansów publicznych, co również pośrednio wpływa na sytuację finansową samorządów. Dlatego też istotne jest, aby samorządy prowadziły kompleksowe działania nadzorcze wobec tych spółek" - zaznaczono w raporcie.
mp/