W RCL opublikowano projekt ustawy o parkach narodowych, która ma kompleksowo unormować działalności parków narodowych.

Na mocy nowych przepisów ma powstać nowy podmiot - Polskie Parki Narodowe (PPN). Projekt ustawy zakłada, że będzie obejmował Generalną Dyrekcję Polskich Parków Narodowych oraz parki narodowe.

"Celem regulacji jest kompleksowe unormowanie działalności parków narodowych jako form ochrony przyrody oraz podmiotu instytucjonalnego (podmiot zarządzający formą ochrony przyrody). Wobec powyższego omawiany akt prawny określa zadania, zasady działalności oraz organizację parków narodowych. Zawiera także normy prawne odnoszące się do poprawy nadzoru nad funkcjonowaniem parków narodowych" - napisano w Ocenie Skutków Regulacji (OSR).

Jak wskazano w OSR, dzięki nowym regulacjom, Polskie Parki Narodowe będą państwową osobą prawną. Dojdzie, wobec tego skupienia w strukturze funkcjonowania parków narodowych jako obecnych państwowych osób prawnych – z dwudziestu trzech odrębnych podmiotów powstaje jeden, z ośrodkiem centralnym.

"Powodem takiego działania jest konieczność usprawnienia decyzyjności w sprawach merytorycznych (ochrona przyrody) oraz administracyjnych" - dodano.

Do tej pory przepisy dot. parków narodowych regulowała przede wszystkim ustawa o ochronie przyrody, ale przepisy dotyczące funkcjonowania parków narodowych zawarte są w ponad 100 aktach prawnych.

Jak wynika z OSR, ustawa pomogłaby w ustabilizowaniu pozycji finansowej parków narodowych.

Większa rola samorządów w ustalaniu granic parków

Regulacja przewiduje m.in. szersze niż dotychczas włączenie samorządów w proces ustalania lub zmiany granicy parków narodowych. Zgodnie projektem do określenia lub zmiany granic parku konieczne będzie, tak jak dotychczas, uzyskanie uzgodnienia organów uchwałodawczych jednostek samorządu terytorialnego, których działanie to dotyczy. W projekcie zaproponowano jednocześnie, by określanie granic odbywało się przy czynnym udziale zainteresowanych stron, w tym przedstawicieli samorządów, w procedurze konsultacji społecznych. 

Organ opracowujący projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie parku narodowego, w przypadku jego tworzenia, będzie zobowiązany do opracowania programu rozwoju regionu, ze wskazaniem źródeł finansowania określonych działań zawartych w programie. Program będzie opracowywany także w procedurze konsultacji społecznych, a ponadto będzie podlegał opiniowaniu przez jednostki samorządu terytorialnego. Program będzie przyjmowany uchwałą Rady Ministrów. 

Zdaniem autorów projektu, nowy proces określania granic (tworzenia) parków narodowych pozwoli na zwiększenie partycypacji społecznej, a jednocześnie pozwoli na budowanie poparcia dla idei parków narodowych.

Ponadto projekt uwzględnia wypracowane dotychczas środki współpracy z samorządem terytorialnym, w zakresie zachowania zgodności między dokumentami zarządczymi opracowywanymi dla parków narodowych i dokumentów planistycznych samorządu terytorialnego. Chodzi tu w szczególności o zachowanie procedury uzgodnień studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, planów zagospodarowania przestrzennego województw oraz planów zagospodarowania przestrzennego morskich wód wewnętrznych, morza terytorialnego i wyłącznej strefy ekonomicznej w części dotyczącej parku narodowego i jego otuliny.

W projekcie zawarto także przepisy, które wprost dają podstawę jednostkom samorządu terytorialnego na przekazywanie parkom narodowym dotacji na konkretnie wskazane cele, związane z ochroną różnorodności biologicznej oraz ochroną zabytków. 

Przewiduje się, że większość zapisów nowej ustawy wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.

Obecnie istnieją w Polsce 23 parki narodowe o łącznej powierzchni wynoszącej około 317 000 ha. Zgodnie z definicją park narodowy – jako forma ochrony przyrody – obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na obszarze którego ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. Tworzy się go w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej oraz walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody. Celem utworzenia parku narodowego jest także odtworzenie zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów.

mp/