Od 18 do 20 lipca 2008 Częstochowa zostanie opanowana przez wojska napoleońskie z Czech i Polski. Przyjadą m.in. oddziały z Lidzbarka Warmińskiego, Sobótki i Kłodzka liczące prawie 200 legionistów, wyposażone w 14 armat.

Przez trzy dni odbywać się będą pokazy życia obozowego, musztry, inscenizacje bitewne. Inscenizacja bitewna w wykonaniu wszystkich regimentów w umundurowaniu z okresu Księstwa Warszawskiego odbędzie m.in. na Błoniach Jasnogórskich.

Impreza odbywa się pod patronatem Prezydenta Miasta Częstochowy.

Przedsięwzięcie dofinansowano z dotacji: Ministerstwa Obrony Narodowej, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, Urzędu Miasta Częstochowy. Opieką medialną otoczy legionistów: TVP Katowice, Gazeta Wyborcza, Polskie Radio Katowice, Telewizja „Orion”, Radio „Fiat”.

Organizatorami imprezy są Częstochowska Organizacja Turystyczna i Stowarzyszenie „Twierdza Częstochowa”.

Telefon kontaktowy do Częstochowskiej Organizacji Turystycznej:

Tel. 034 368 22 60

e-mail: czot@czestochowa.um.gov.pl

www.czestochowa.pl/turystyka .

Program imprezy

Piątek, 18 lipca 2008 r.

godz. 17.00 – 21.00 – przyjazd wojsk historycznych do Częstochowy

godz. 22.00 - pokaz ogni sztucznych do muzyki z epoki napoleońskiej, z udziałem armat inscenizatorów, uroczyste rozpoczęcie Biwaku – Promenada Czesława Niemena

Sobota, 19 lipca 2008 r.

godz. 10.00 – 10.30 – kilkuosobowe regimenty i działony artylerii w różnych częściach miasta: Rynek Wieluński, Pl. Rady Europy, Stare Miasto, ul. 7 Kamienic, Al. Pokoju, Błeszno - odczytają informację o Biwaku i zaproszą na inscenizację historyczną.

godz. 10.00 – 12.00 – pokaz życia ozowego dla widzów – Promenada Czesława Niemena

godz. 15.30 – wkroczenie regimentów na pl. Biegańskiego, prezentacja regimentów, pokaz musztry, złożenie meldunku Prezydentowi Miasta, odezwa Prezydenta i uroczyste otwarcie Biwaku, oddanie salwy honorowej – piechota i artyleria, - indywidualne prezentacje dla publiczności i fotografów

godz. 17.30 – 18.30 – BITWA NA BŁONIACH JASNOGÓRSKICH – inscenizacja bitwy w wykonaniu regimentów - rekonstruktorów historii wojskowej, występujących w umundurowaniu z okresu Księstwa Warszawskiego

godz. 19.00 – 20.00 – pokaz życia obozowego dla widzów – Promenada Czesława Niemena

Niedziela, 20 lipca 2008 r.

godz. 10.30 – wyjazd Wojsk Księstwa Warszawskiego do Złotego Potoku:

godz. 12.00 - odprawa wojsk, pokaz musztry, salwy karabinowe i armatnie – Zespół Pałacowo-Parkowy w Złotym Potoku

godz. 11.00 – uczestnictwo grup rekonstrukcyjnych we mszy św. na Jasnej Górze

godz. 12.30 – Pl. Biegańskiego - Apel Pobitewny dla dowódców regimentów pod nazwą. „Wspólne dziedzictwo kulturowe”

- wręczenie inscenizatorom okolicznościowych dyplomów i medali pamiątkowych

- uroczyste zakończenie Biwaku wojsk napoleońskich.

Sponsorzy:

- Firma „Złoty Potok”

- Goliard sp. z o.o., Rudniki

- „Społem” PSS Jedność Częstochowa

- SITA Częstochowa

- Zakład Piekarniczo-Cukierniczy „ARTO” Artur Kryk Częstochowa

- Firma „Dominator” Częstochowa

Trochę historii

List Jana Henryka Dąbrowskiego, datowany w kwaterze głównej w Poznaniu 21 XI 1806, do Jego Wysokości księcia de Neuchatel, Ministra Wojny, szefa sztabu genreralnego Wielkiej Armii Cesarza Napoleona I

Monseigneur !

Spieszę przekazać Waszej Wysokości poniższy raport o wzięciu Częstochowy, jaki uczynił mi Kacper Miaskowski, były kapitan artylerii polskiej, obarczony przeze mnie tym zadaniem. Częstochowa może być przyrównana do Notre- Dame de Lorette ze względu na skarby, jakie pobożność Polaków tam nagromadziła.

Raport

Udaliśmy się zgodnie z rozkazem W Ekscelencji 18 tegoż miesiaca pod Częstochowę. Naszą kolumnę składało 100 strzelców konnych francuskich o 150 naszych konfederatów. Garnizon pruski składał się z batalionu silnego 1000 ludzi i 26 dział. Otoczylismy twierdzę pod wieczór. Wszystkie armaty natychmiast zagrały, ale niewiele nam uczyniły złego. Z nadejściem nocy nasz komendant francuski nakazał nam rozpalić wielkie ognie wokół fortecy. Rozłożyliśmy je w taki sposób, że garnizon uwierzył, iż mamy artylerię i piechotę.. Nazajutrz rano o 7 godzinie udałem się do komendanta pruskiego. Był tak przerażony naszym wybiegiem, że zgodził się kapitulować. Weszliśmy w południe do twierdzy i objęliśmy ją w imieniu Jego Cesarskiej Mosci. Garnizon złożył broń, oficerowie zachowali szpady. Będę miał zaszczyt przysłać poniżej szczegóły kapitulacji. Mianowałem komendantem fortecy Stanisława Wosińskiego, byłego kapitana strzelców polskich, godnego polecenia z racji odwagi i rany, jaką otrzymał w naszej ostatniej wojnie z Rosjanami. Dla spraw` cywilnych mianowałem panów Waldgena i Bagniewskiego, znanych ze swego zapału i patriotyzmu. Mam zaszczyt polecić W Ekscelencji pana Ksawerego Grabowskiego, byłego porucznika artylerii polskiej, znanego ze swej gorliwości.

Podpisano Miaskowski

Komisja departamentalna wysłała na me polecenie komisarza do Częstochowy dla przejęcia opieki nad skarbem NM Panny i nadzorowania, by nic nie zginęło.

Ten list J. H. Dąbrowskiego posłużył Wacławowi Gąsiorowskiemu w powieści dla młodzieży „Huragan” dla przedstawienia ułańskiej fantazji przyszłych szwoleżerów.

Niżej losy Częstochowy w okresie wojen napoleońskich ( wg portalu „historycy”, oparciu m.in. o prace prof. Dariusza Złotkowskiego z Akademii Jana Długosza)

28 lutego 1793 roku wojska pruskie pod dowództwem ppłk. Hansa Wartenberga dokonały blokady twierdzy. Wymiana ognia artyleryjskiego zakończyła się 5 marca kiedy to po otrzymaniu wiadomości, że twierdza nie może liczyć na pomoc ze strony wojsk koronnych mjr Wierzbowski poddał warownię. Na sejmie grodzieńskim próbowano przeforsować decyzję o przeniesieniu obrazu do Janowa lub Krakowa, nie doszło jednak do porozumienia w tej kwestii.

- 28 października klasztoru wizytował Fryderyk Wilhelm. Okupacja pruska trwała 14 lat. Kolejnymi dowódcami byli: do 1796 de Zeltzer, w latach 1796-1805 gen. Politz, po nim funkcję tą objął mjr Hundt

- 31 października 1806 roku „Grand Armee” przekroczyła linię Odry. Wojska pruskie wycofały się z terenów przedrozbiorowych Polski pozostawiając załogi w ważniejszych twierdzach m.in. w Częstochowie. W Wielkopolsce wybuchła insurekcja. (Częstochowa należała wtedy do departamentu kaliskiego). Na wieść o możliwości wywiezienia przez Prusaków skarbca z Jasnej Góry, szlachcic Michał Pruszak z 500 gospodarzami zaatakował placówkę pruską w Starej Częstochowie. Rozpoczął także pertraktacje z mjr Hundtem o poddaniu warowni. W tym samym czasie klasztorem zainteresował się marszałek Davout (znawcy historii klasztoru A.Achmatowicz, W. Kęder i D. Złotkowski twierdzą, że motywem działania Davouta był bogactwa ukryte w skarbcu). Wysłał on pod twierdzę ppłk. Deschampsa z szaserami płk. Guyona. Deschamps i Kasper Miaskowski użyli fortelu wprowadzając w błąd co do liczebności swoich oddziałów mjr Hundta, który poddał twierdzę. Na wniosek Jana Henryka Dąbrowskiego Napoleon nakazał zabezpieczenie skarbca.

- Po traktacie w Tylży Częstochowa weszła w skład Księstwa Warszawskiego, a twierdza stała się warownią państwową. Przez cały rok 1808 trwały prace fortyfikacyjne na Jasnej Górze.

- 3 kwietnia 1809 roku komendantem twierdzy został mjr Kajetan Stuart wcześniej kpt artylerii Legionów.

- 10 kwietnia 1809 na terytorium Księstwa Warszawskiego wtargnął 7 korpus brata cesarzowej Austrii arcyksięcia Ferdynanda d'Este. Na jego rozkaz tego samego dnia z Krakowa wyruszyła brygada austriacka dowodzona przez gen. Bronovacky'ego w celu zajęcia twierdzy jasnogórskiej. Do obrony w twierdzy szykowała się 800 osobowa załoga, w jej skład wchodziły oprócz wojsk mjr Stuarta, 3 pułk ułanów płk Józefa Łączyńskiego i ochotnicy z Gwardii Narodowej (z Częstochowy, Kłobucka i Krzepic). Na przeciw obrońcom stanęło 5 tyś piechoty, 1000 kawalerzystów i 100 artylerzystów z 14 działami i 2 haubicami. Austriacy nie szturmowali bezpośrednio umocnień ograniczyli się do blokady twierdzy. W dniach 19-21 kwietnia doszło tylko do sporadycznej wymiany ognia po czym Bronovacky wyruszył na Warszawę oddelegowując już podczas marszu płk Grammonta z 1500 piechurami (2 batalion piechoty szeklerskiej), 200 kawalerzystami z pułku szwoleżerów cesarskich i z 70 artylerzystami z 6 działami i 2 haubicami. Grammont stanął pod Jasną Górą 2 maja. Mjr Stuart zdecydował się bronić na przedpolach. Walki toczyły się o kościoły św. Jakuba, św. Barbary i Częstochówkę. Najdłużej trwały walki o nowicjat św. Barbary, który Austriacy zdobyli 16 maja. Cały czas trwało bombardowanie fortecy i próby szturmów piechoty skutecznie powstrzymywane przez ogień artylerii fortecznej. Grammont kilkakrotnie zmieniał kierunki uderzeń na twierdzę. Mjr Stuart kontratakował. Tego samego dnia po siedmiu godzinach zażartych walk Austriacy zostali wyparci z nowicjatu św. Barbary. W nocy z 16 na 17 maja Austriacy odstąpili od wzgórza i udali się do Krakowa. Mjr Stuart (z siłami 5 pułku) zaatakował garnizony w Koziegłowach i Pilicy. Za obronę twierdzy mjr Stuart awansował do stopnia pułkownika. Wyróżnienia otrzymali także inni żołnierze i gwardziści.

- Po klęsce Napoleona w kampanii 1812 roku na teren księstwa wkroczyły wojska rosyjskie.

- W 1813 roku po przybyciu do Częstochowy księcia Józefa Poniatowskiego wraz z członkami Rady Stanu na kilka dni Jasna Góra stała się siedzibą rządu.

- Pod Częstochowę jako pierwsi przybyli Kozacy gen. Grekowa. 21 marca pod Jasną Górą stanęły główne siły gen Fabiana Ostena-Sackena (ponad 7000 tyś żołnierzy, ponad 1300 kozaków, artyleria – 48 dział) które rozpoczęły oblężenie. Dowódcą twierdzy był w tym czasie płk Antoni Górski (stan załogi: 56 oficerów, 48 podoficerów, 978 żołnierzy, artyleria - 24 działa). Mimo ostrzału artyleryjskiego z dział warowni Rosjanie przygotowali teren do ataku na twierdzę praktycznie ze wszystkich stron. Po wybudowaniu redut Rosjanie prowadzili bardzo skuteczny ogień artyleryjskich. Warunki polityczne w kraju i sytuacja w samej twierdzy zmusiły płk Górskiego do poddania warowni. Tak zakończyło się ostatnie w dziejach Jasnej Góry oblężenie twierdzy (nie licząc pielgrzymek).


Ireneusz Leśnikowski