Doświadczenia europejskich samorządów wskazują, iż wykorzystanie narzędzi ekonomii społecznej przyczynia się do rozwoju społeczno-gospodarczego na poziomie lokalnym. Polskie gminy powinny położyć większy nacisk na współpracę przede wszystkim ze spółdzielniami socjalnymi, które dopiero raczkują na naszym rynku.  

Podczas II Ogólnopolskich Spotkań Ekonomii Społecznej, które odbyły się w dniach 18-20 października w Warszawie, przedstawiono m.in. dobre praktyki współpracy przedsiębiorstw ekonomii społecznej z władzami samorządowymi w Polsce i w Europie. Jak podkreślali uczestnicy konferencji, kluczowe elementy dobrej współpracy pomiędzy tymi podmiotami to sprawozdawczość, wzajemny szacunek, zaangażowanie i autentyczny dialog.

- Gminy muszą pomagać i określać zasady współpracy ze spółdzielniami socjalnymi, zwłaszcza na początku ich działalności, inaczej te przedsiębiorstwa nie poradzą sobie na rynku – przyznał Giovanni Zanolin z gminy Pordenone we Włoszech. Dodał, że ta współpraca może opierać się na przykład na zapewnianiu spółdzielni socjalnej pierwszych zleceń. - Oczywiście nie może to trwać długo, bo członkowie spółdzielni powinni nauczyć się takich reguł funkcjonowania, które obowiązują na normalnym rynku pracy – podkreślił.

Byczyński prototyp
W czerwcu 2005 roku w Byczynie, jako jedna z pierwszych w kraju, powstała spółdzielnia socjalna utworzona przez osoby bezrobotne. Nie miałaby szans na lokalnym rynku bez pomocy władz samorządowych. Kredyt na rozpoczęcie działalności spółdzielni poręczyła gmina.

- Dzięki temu, że bezrobotni podjęli pracę w spółdzielni socjalnej, przestali być klientami opieki społecznej – podkreślił Ryszard Grüner, burmistrz Byczyny. - Korzyścią ze współpracy gminy ze spółdzielnią socjalną jest przede wszystkim to, że udaje nam się przywrócić osoby wykluczone do pracy. Problem bezrobocia w Byczynie dotyczył całych rodzin i jeśli nie podjęlibyśmy odpowiednich działań, to za kilka lat mogłoby się okazać, że w Byczynie ponad 50 proc. obywateli korzysta z pomocy społecznej. Wykorzystaliśmy nasz wielki atut: potencjał ludzki – dodał.

Gmina włączyła działania spółdzielni socjalnej w turystyczny rozwój gminy. Urząd jest zleceniodawcą niektórych prac przy budowie grodu rycerskiego, który powstaje ze środków unijnych w Byczynie. Samorząd był też orędownikiem powołania Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych, wraz z marszałkiem województwa opolskiego utworzył Ośrodek Wsparcia Spółdzielczości Socjalnej z siedzibą w Polanowicach koło Byczyny, który wspiera spółdzielnię finansowo, a także radzi w sprawach księgowości i prawa.

Model wałbrzyski
Od dwóch lat w ramach partnerstwa IW Equal "Muflon" wspólnie z lokalnymi i międzynarodowymi partnerami na terenie powiatu wałbrzyskiego powstają firmy należące do sektora ekonomii społecznej, dostosowane zarówno charakterem (spółdzielnie socjalne, firmy promujące zatrudnienie socjalne, towarzystwa wzajemne), jak i zakresem działalności do specyfiki regionu Wałbrzycha.

W ramach projektu powstał Miejsko-Gminny Program Wspierania Ekonomii Społecznej. - Celem programu jest m.in. rzecznictwo i promocja spółdzielni socjalnych, edukacja samorządowców w zakresie spółdzielczości socjalnej oraz wypracowanie mechanizmów, które pomogą funkcjonować spółdzielniom socjalnym. Program podpisało osiem samorządów z powiatu wałbrzyskiego - poinformował Arkadiusz Czocher z Partnerstwa IW Equal „Muflon”. - Najbardziej widoczne skutki upowszechniania programu widoczne są w Żmigrodzie, gdzie spółdzielnia socjalna ściśle współpracuje z gminą – dodał.

Powiatowy Urząd Pracy zobowiązał się do zapewnienia w latach 2007-2008 środków w Funduszu Pracy dla 10 osób bezrobotnych, które będą chciały założyć spółdzielnię socjalną. PUP będzie też finansował, minimum raz w roku, szkolenie dla osób chcących założyć spółdzielnię socjalną.

- Negocjacje z gminami dotyczące lokalnych programów wspierania ekonomii społecznej trwały kilka miesięcy, ale dzięki temu udało się określić, jakie konkretne działania podejmą władze samorządowe dla spółdzielni socjalnych – podkreślił Arkadiusz Czocher z Partnerstwa IW Equal „Muflon”.

Samorządy wyraziły wolę m.in. do utworzenia w swoich granicach administracyjnych Regionalnego Centrum Wspierania Przedsiębiorczości Społecznej, wskazania co najmniej jednego lokalu użytkowego znajdującego się w zarządzie samorządu, który zostanie przeznaczony na potrzeby spółdzielni socjalnych. Zgodziły się także na zlecanie co najmniej jednego zadania w roku dla spółdzielni socjalnych.

Ogólnopolskie Spotkania Ekonomii Społecznej są największą w Polsce imprezą skierowaną zarówno do środowiska ekonomii społecznej, jak i administracji publicznej i samorządowej. Spotkania są miejscem debaty na temat aktualnej kondycji i szans rozwoju ekonomii społecznej w Polsce. Tematem przewodnim tegorocznych spotkań było wykorzystanie narzędzi ekonomii społecznej do stymulowania rozwoju społeczno-gospodarczego na poziomie regionalnym i lokalnym, ze szczególnym uwzględnieniem takich zagadnień jak partnerstwo publiczno-prywatne oraz rewitalizacja.

Organizatorem spotkań była Stała Konferencja Ekonomii Społecznej (SKES) wraz z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwem Rozwoju Regionalnego oraz Europejską Siecią Miast i Regionów dla Ekonomii Społecznej (REVES).

Anna Mikołajczyk-Kłębek
a.mikolajczyk@pap.pl