RIO w Gdańsku opublikowała obszerne wyjaśnienia dotyczące możliwości współfinansowania przez JST programów zdrowotnych. 

Izba przywołała w tym kontekście art. 48c ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zgodnie z którym jednostka samorządu terytorialnego, w ramach realizacji zadań własnych, może dofinansowywać programy zdrowotne i programy polityki zdrowotnej, o których mowa w art. 48 ust. 1, inne niż realizowane przez tę jednostkę, polegające na profilaktyce chorób.

RIO zaznaczyła, że dofinansowanie polega na udzieleniu realizatorowi programu wybranemu w trybie określonym w art. 48b dotacji celowej w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Przepis ten, dodany w dniu 1 stycznia 2017 r. do rozdziału dotyczącego programów zdrowotnych i programów polityki zdrowotnej, określa m.in. formę przekazania środków finansowych na rzecz realizatora programu, wyłonionego w trybie wskazanym w art. 48b ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej stanowiąc, że dofinansowanie na rzecz ww. podmiotu powinno odbyć w formie dotacji celowej. 

Jak zauważyła RIO, przepis ten jednoznacznie rozstrzyga również, że – w oparciu o jego treść – dofinansowanie może nastąpić wyłącznie w ramach realizacji zadań własnych jednostki samorządu terytorialnego w zakresie profilaktyki chorób oraz że może obejmować wyłącznie te programy polityki zdrowotnej, które nie są realizowane przez daną jednostkę samorządu terytorialnego.

„Wyżej wymieniony przepis przewiduje zatem możliwość udzielenia dotacji bezpośrednio realizatorowi programu, co wynika wprost z jego treści. Przepis ten nie stanowi natomiast podstawy prawnej do udzielenia dofinansowania jednostce samorządu terytorialnego, która zleca realizację programu” – czytamy w wyjaśnieniach RIO.

Izba zwróciła też uwagę na fakt, że skoro ustawodawca, określając formę dofinansowania zadań objętych programem, wprost odwołał się do przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 r. poz. 305), „to przyjąć należy, że warunkiem koniecznym udzielenia realizatorowi programu dotacji jest uprzednie zaplanowanie wydatku na ten cel w uchwale budżetowej”. 

Zdaniem RIO przekazanie środków realizatorowi programu jest zatem uwarunkowane uprzednim wyodrębnieniem w uchwale budżetowej szczególnej formy wydatku, jakim jest dotacja. Dopiero po przeprowadzeniu ww. procedury dopuszczalnym będzie zawarcie umowy o dotację z takim podmiotem.

Izba wskazała też, że samorząd, który chce współfinansować program polityki zdrowotnej w inny, niż wskazany powyżej sposób, może to uczynić również w oparciu o przepis art. 10 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, który wyraża ogólną kompetencję jednostek samorządu terytorialnego do współdziałania w wykonywaniu zadań publicznych, pozostawiając gminie prawo wyboru formy współdziałania. 

W takim przypadku, jak zaznacza RIO, beneficjentem dotacji będzie JST, która opracowuje, wdraża, realizuje i finansuje program polityki zdrowotnej, a nie wyłoniony przez nią, na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej, realizator programu.