Komisja Skarbników Unii Metropolii Polskich im. Pawła Adamowicza spotkała się w Warszawie na dwudniowym posiedzeniu i dyskutowała bieżących problemach związanych z finansowaniem zadań realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, a w szczególności – miasta. W trakcie spotkania przyjęto także stanowisko skierowane do Sejmu X kadencji oraz nowego rządu wskazujące priorytetowe zmiany w systemie finansów jednostek samorządu terytorialnego.   

"Przyjęte stanowisko generalnie powiela te postulaty, które do tej pory niejednokrotnie przyjmowaliśmy" – zaznaczył Krzysztof Mączkowski, skarbnik Łodzi i przewodniczący Komisji Skarbników UMP.

"Przede wszystkim apelujemy w nim o pełną rekompensatę skutków zmian podatkowych, które odbywały się w latach 2019 – 2022 m.in. w ramach kolejnych edycji Polskiego Ładu, czy jako tzw. „Piątka Kaczyńskiego”. Aby te wszystkie ubytki zrekompensować konieczne jest: po pierwsze włączenie do podziału pomiędzy budżet państwa i JST dochodów z podatku ryczałtowego PIT, a po drugie ustalenie w puli powiększonej o ryczałt łącznego udziału samorządowego na poziomie 68,25%. To spowoduje wzrost dochodów JST z podatku PIT o 46 mld zł i doprowadzi je do wysokości 93,5 mld zł" – wyliczał Mączkowski.  

W ocenie skarbników największych polskich miast, aby uzdrowić system finansowy JST, niezbędne jest podjęcie pilnych działań w trzech płaszczyznach. Po pierwsze konieczne jest urealnienie i ustabilizowanie wysokości subwencji oświatowej poprzez powiązanie jej wysokości z wartością PKB. Komisja zarekomendowała jednocześnie, aby wysokość subwencji oświatowej odpowiadała wartości 3% PKB. 

Po drugie konieczne jest zrealizowanie pełnej rekompensaty dla JST skutków zmian podatkowych z lat 2019 - 2022 wraz z wprowadzeniem mechanizmów systemowych zabezpieczających JST przed skutkami ewentualnych, przyszłych zmian w podatkach stanowiących dochód JST. W tym celu komisja zarekomendowała zwiększenie udziałów JST w dochodach z PIT oraz objęcie udziałem JST w podatku dochodowym pobieranym w formie ryczałtu oraz urealnienie poziomu referencyjnego dochodów JST z PIT i CIT i jego rozdzielenie względem tych źródeł. Zdaniem skarbników podział rekompensat między JST powinien być dokonywany proporcjonalnie do rzeczywistych strat. 

Trzecia rekomendacja dotyczy usunięcia wad systemu wyrównawczego (tzw. „Janosikowe”) stwierdzonych m.in. przez Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu sygnalizacyjnym z dnia 26 lutego 2013 r. (sygn. akt S 1/13). W ocenie Komisji Skarbników UMP powinno to nastąpić m.in. poprzez: zmianę wartości współczynników determinujących wysokość wpłat oraz urealnienie liczby mieszkańców. 

"Jedną z najważniejszych rzeczy jest uwzględnienie PIT ryczałtowego do podstawy obliczania udziału przypadającego jednostkom samorządu terytorialnego w podatku dochodowym od osób fizycznych" – podkreślił Marcin Urban, skarbnik Wrocławia.  

Przypomniał on, że obecnie PIT ryczałtowy stanowi obecnie w 100% dochód budżetu państwa, a zmiany podatkowe wprowadzone w ostatnich latach przez rząd spowodowały, że znaczna część podatników, którzy dotychczas rozliczali swój PIT na zasadach ogólnych przeszło na rozliczanie PIT w formie ryczałtowej. W efekcie tej migracji podatkowej wpływy budżetu centralnego wzrosły kosztem dochodów jednostek samorządu terytorialnego. 

"Postulujemy także ustalenie subwencji oświatowej na poziomie 3% wartości PKB. Samorządy od lat coraz więcej dokładają do finansowania oświaty z własnych środków, a przekazywana z budżetu centralnego kwota subwencji oświatowej w przeważającej części samorządów nie wystarcza już nawet na sfinansowanie w 100% nauczycielskich wynagrodzeń" – wyjaśnił Urban. 

„Powiązanie wysokości subwencji oświatowej z PKB w wysokości nie mniejszej niż 3% spowodowałoby wzrost wysokości subwencji oświatowej dla JST o prawie 37 mld zł i pozwoliłoby m.in. na sfinansowanie zapowiadanej na 2024 r. 30% podwyżki nauczycielskich wynagrodzeń.” – czytamy w przyjętym przez Komisje Skarbników UMP stanowisku. 

mp/