Wprowadzenie nowego typu Środowiskowych Domów Samopomocy dla osób ze spektrum autyzmu – D, a co za tym idzie zmianę standardów świadczonych usług, standardów wyposażenia oraz zmianę wskaźnika zatrudnienia w ŚDS - zakłada projekt rozporządzenia przygotowany przez Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej.

Według stanu na koniec 2016 r. w Polsce było 779 Środowiskowych Domów Samopomocy, 453 prowadziły jednostki samorządu terytorialnego (gminy i powiaty). ŚDS-y to placówki okresowego dziennego lub całodobowego pobytu, w których osoby z zaburzeniami psychicznymi mogą otrzymać częściową opiekę i pomoc w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych oraz posiłek. ŚDS oferuje indywidualne lub zespołowe treningi samoobsługi i treningi umiejętności społecznych.

Teraz - w związku z wdrażaniem programu wsparcia dla rodzin "Za Życiem" - MRPiPS chce zagwarantować miejsca w tych ośrodkach osobom ze spektrum autyzmu lub z niepełnosprawnością sprzężoną. "Osoby, o których mowa, nie znajdowały często miejsca w ŚDS" - wskazuje resort w uzasadnieniu projektu rozporządzenia.

Dla tych osób resort chce wprowadzić nowy typ ŚDS – D - dla osób ze spektrum autyzmu. Jak podkreślono w uzasadnieniu, wyodrębnienie takiej jednostki jest konieczne w związku ze specyficznymi potrzebami osób ze spektrum autyzmu, które do pracy terapeutycznej i poprawy funkcjonowania potrzebują m.in. mniejszej liczebności, odpowiedniej organizacji przestrzeni np. wydzielone strefy aktywności, odpowiednie kolory, faktury, oświetlenie, wyciszenie, zabezpieczenia itp.

W domach miałyby zostać wyodrębnione specjalne pokoje wyciszeń, prowadzony byłby tam też trening umiejętności komunikacyjnych z wykorzystaniem alternatywnych i wspomagających sposobów porozumiewania się w przypadku osób z problemami w komunikacji werbalnej. Minimalna liczba uczestników w domu typu D miałaby wynosić 10 osób.

Zmianie miałby też ulec termin zamykania ŚDS-ów. Obecnie ośrodek może zostać zamknięty tylko w okresie ferii i wakacji, a zamknięcie wymaga uzgodnienia z uczestnikami zajęć. "W toku rozmów z kierownikami ŚDS, uczestnikami i ich rodzicami/opiekunami ustalono, że preferują oni dowolność w ustalaniu terminu zamknięcia domu" - uzasadnia resort.

W nowelizowanym rozporządzeniu planuje się zastąpienie uzgodnienia - zasięgnięciem opinii. Rozwiązanie to spowoduje, że nie będzie dochodziło do sytuacji, że placówka nie może zostać zamknięta, gdyż jedna osoba nie wyraża na to zgody. Zamknięcie placówki służy wypoczynkowi uczestników, kadry oraz umożliwia np. przeprowadzenie remontów. Zachowano natomiast okres trwania zamknięcia, konieczność poinformowania o terminie zamknięcia jednostki prowadzącej lub zlecającej prowadzenie oraz wojewody.

Projekt rozporządzenia zmniejsza też wymogi dla kadry pracującej bezpośrednio z uczestnikiem ŚDS - tacy pracownicy musieliby posiadać co najmniej trzymiesięczne doświadczenie zawodowe w pracy z osobami z zaburzeniami psychicznymi, a nie jak dotąd dodatkowo doświadczenie zawodowe w realizacji usług dla osób z zaburzeniami psychicznymi. "Zmiana przepisu podyktowana jest przede wszystkim faktem, że ŚDS zwłaszcza w mniejszych miejscowościach mają coraz większe problemy z naborem kadry" - wskazuje resort.

Projekt zakłada też nowy wskaźnik zatrudnienia dla ŚDS, w którym przebywają osoby z niepełnosprawnościami sprzężonymi lub spektrum autyzmu - ma on wynosić nie mniej niż 1 pracownik na 3 uczestników. "Zmniejszenie wskaźnika w odniesieniu do tej grupy osób podyktowane jest zwiększonymi potrzebami opiekuńczymi oraz koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa i zindywidualizowanego podejścia do każdego uczestnika z tej grupy"
Zmianie mają też ulec zasady zapewniania ciepłego posiłku, który będzie można kupić dla uczestników. Obecnie ŚDS w ramach terapii kulinarnej prowadzi treningi podczas których uczestnicy przygotowują taki posiłek. Może być on również przyznany w ramach zadania własnego gminy. Resort doszedł do wniosku, że po przyjęciu osób z niepełnosprawnością sprzężoną, mogą one mieć trudność z przygotowaniem przygotować dla siebie i innych posiłku w ramach terapii. Zdarza się też, że uczestnicy nie kwalifikują się do przyznania posiłku (przekraczają kryterium dochodowe) w ramach zadania własnego gminy. Dlatego też aby umożliwić wszystkim spożycie ciepłego posiłku, wprowadzono możliwość zakupienia go np. od firmy cateringowej.

Dostosowanie ŚDS do potrzeb osób ze spektrum autyzmu ma być sfinansowane z budżetów wojewodów, rezerw i dotacji celowych. Termin na dostosowanie domó do nowych standardów to koniec grudnia 2022 r.

js/