Jarocin: Chwała jarociniakom, chwała zwycięzcom

Za czterdzieści dziewięć dni, 27 grudnia obchodzić będziemy 95 rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Jednak to wydarzenia, które rozegrały się w nocy z 8 na 9 listopada 1918 roku w jarocińskich koszarach, zapoczątkowały w zaborze pruskim otwartą walkę zbrojną Polaków o wolność.

Tamtej nocy w wyniku buntu żołnierzy jarocińskiego garnizonu wybuchła rewolucja. Dowództwo rewolucyjnej operacji objął sierżant Bronisław Kirchner z grupą kilkudziesięciu polskich żołnierzy. Polacy zajęli część koszar, urząd pocztowy, więzienie, dworzec kolejowy, aresztowali niemieckiego dowódcę garnizonu i zajęli biura sztabu batalionu. Po tych wydarzeniach, 9 listopada z inspiracji tajnej organizacji jarocińskich patriotów stowarzyszenia „Jedność”, utworzona została pierwsza w zaborze pruskim, na ziemi wielkopolskiej Rada Żołnierska. Następnego dnia z inicjatywy polskich organizacji patriotycznych, działających w Jarocinie ukonstytuowała się Rada Robotnicza, która wspólnie z Radą Żołnierską utworzyły Radę Robotniczo-Żołnierską. Wydarzenia nabierały tempa i rozmachu. Pod naciskiem „Jedności” 11 listopada 1918r. Rada Żołnierska zgodziła się na utworzenie polskiego oddziału wojskowego w jarocińskim garnizonie. Do koszar zaczęli napływać ochotnicy do polskiego oddziału.

Było to wydarzenie zupełnie bez precedensu w tamtym czasie, w tamtych okolicznościach. Wydarzenia określane mianem jarocińskiej rewolucji 1918r. pozwoliły na podjęcie zupełnie bezprecedensowych działań które przyniosły mieszkańcom naszego miasta i ziemi jarocińskiej wolność znacznie wcześniej niżi w Poznaniu czy innych miastach Wielkopolski.

Kiedy Józef Piłsudski 11 listopada 1918r. obejmował władzę w Warszawie, w Jarocinie, dzieci w szkołach oficjalnie uczyły się już w języku polskim a w koszarach formowano polski oddział który nosił orzełki na czapkach, biało-czerwone kokardy i śpiewał polskie pieśni. Dzięki działaniom Powiatowej Rady Ludowej w Jarocinie, jeszcze przed wybuchem powstania w Poznaniu, usunięto ze stanowisk w mieście i w powiecie jarocińskim wielu urzędników niemieckich. Zmiany objęły m.in. burmistrzów, starostów, kierowników szkół i wiele innych stanowisk w administracji i różnych obiektach strategicznych.

Trzeba tutaj zaznaczyć z całą mocą, że to wszystko działo się w Jarocinie prawie pięćdziesiąt dni przed 27 grudnia 1918r, kiedy to zamieszki na ulicach Poznania doprowadziły do niekontrolowanego wybuchu działań zbrojnych w mieście, które „rozlały” się później na całą Wielkopolskę. W grudniu 1918 roku, Jarocin był już miastem wolnym, praktycznie w pełni kontrolowanym przez Polaków, a w dniu wybuchu Powstania Wielkopolskiego jarociniacy mieli sformowanych już 5 kompanii, prawie 1000 powstańców, którzy pierwsi w zaborze pruskim zbrojnie i w sposób zorganizowany wystąpili przeciw zaborcy.

Świętując 95 rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego powinniśmy pamiętać o wydarzeniach, które rozegrały się w Jarocinie wiele dni przed jego wybuchem. Jarociniacy są dzisiaj dumni, że ich dziadkowie w 1918r. pierwsi w Wielkopolsce zbrojnie upomnieli się o wolność.
Andrzej Gogulski