Szprotawa: Poszukiwany artysta odnaleziony

Pod koniec stycznia br. Urząd Miejski w Szprotawie opublikował artykuł pt. „Poszukiwany artysta”. Jak napisano, „…Paradoksalnie wiemy więcej o tym, co wieki temu jadał Chrobry, aniżeli co działo się zaledwie przed 30 laty. A rzecz się ma mozaiki zdobiącej portal wejściowy do Szprotawskiego Domu Kultury. Aktualnie budynek przechodzi głęboki remont, ale z zachowaniem artystycznych detali w postaci wspomnianej mozaiki, a także metaloplastyki wewnątrz obiektu. Chcielibyśmy wiedzieć coś o tych dziełach sztuki, jednak zdobycie wiadomości nie jest łatwe. Stąd apel do Czytelników niniejszego artykułu.”

Film: Poszukiwany autor mozaiki w Szprotawie

Ostatni wielki remont SzDK przechodził w latach 1984-1990. Wedle początkowych założeń miał trwać dwa lata, ale w realiach schyłkowego PRL-u budownictwo kulało. Jak donosił „Dwutygodnik Szprotawski”, uroczystego otwarcia obiektu dokonano 25 stycznia 1991 r. Wiele napisano o samym przebiegu uroczystości, ale ani słowem nie wspomniano o autorach wykończenia artystycznego. Zresztą w kolejnym artykule Dwutygodnika pt. „Otwarcie SzDK od kuchni” jego autor uskarżał się, że podczas inauguracji w ogóle nie podziękowano rzeczywiście zaangażowanym w przedsięwzięcie remontowe.

Maciej Boryna ze szprotawskiego magistratu stwierdził, iż „z dużym prawdopodobieństwem mozaikę przy SzDK mógł wykonać jeden z artystów tworzących na terenie dawnego województwa zielonogórskiego. Na podstawie wstępnej analizy stylistycznej oraz zastosowanych technik plastycznych, mozaika mocno przypomina dzieło Zygmunta Prangi (1933-2015), a mianowicie słynną mozaikę przy wejściu do Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze.”

Film: Dyskusja przy drugiej mozaice

Sprawą zainteresował się dr Jacek Gernat z Działu Sztuki Współczesnej Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, a także prof. dr hab. Paulina Komorowska-Birger z Instytutu Sztuk Wizualnych Uniwersytetu Zielonogórskiego wraz z dr Markiem Lalko. Wykonano dokumentację mozaiki i spodziewamy się pierwszych opracowań naukowych. W Szprotawskim Domu Kultury faktycznie znajdują się dwie mozaiki, pierwsza na parterze przy wejściu do obiektu, druga na pierwszej kondygnacji w galerii.

Niespodzianką był telefon do urzędu od pani Magdaleny Prangi, córki nieżyjącego artysty – mówi M.Boryna. Pani Magdalena dysponując autentycznymi projektami potwierdziła, że autorem obu dzieł w Szprotawie był Zygmunt Pranga. Artysta wykonał także inną słynną mozaikę w Szprotawie, tj. w dawnym barze „Mozaika” przy ul. Kościuszki.

Musiało minąć ponad 30 lat, by zainteresowano się pięknymi pracami zielonogórskich mistrzów mozaiki. W tym miejscu trzeba wspomnieć, że w 2017 r. Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków mozaikę w pobliskiej Iłowej, uznając ją za unikatowe w skali kraju dzieło sztuk plastycznych. I tylko na podstawie analizy dzieła wysnuto przypuszczenie, że wykonał ją polski artysta Adam Sadulski (1934-2010). Od 1967 r. był związany z zakładami ceramicznymi w Mirostowicach, pracując jako główny projektant.

Mozaiki szprotawskie wzbudziły dużą ciekawość. Ich wartość wzrosła po identyfikacji autora. O Zygmuncie Prandze na stronie „Sztuka w Zielonej Górze” znajduje się następująca wzmianka:

„Urodził się w Gościcinie w 1933 roku. Malarz i twórca monumentalnych mozaik, m.in. krzyż w kościele pw. Świętego Franciszka z Asyżu w Zielonej Górze oraz w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Zielonej Górze (Droga Krzyżowa, fryz i tympanon). Studiował na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Dyplom uzyskał w pracowni malarstwa prof. Stanisława Borysowskiego. W latach 1978-1983 był sekretarzem zarządu Okręgu Zielonogórskiego ZPAP, a następnie dwukrotnie prezesem Związku, od II do VII 1983, kiedy decyzją Prezydium m.st Warszawy ZPAP został rozwiązany oraz w latach 1990-1993. Swoje prace pokazywał na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych.”

Budynek Szprotawskiego Domu Kultury przechodzi głęboki remont związany z termomodernizacją. Wartościowe mozaiki oczywiście zostaną zachowane dla potomnych – zapewnia burmistrz Szprotawy Mirosław Gąsik. To nasze lokalne i lubuskie dziedzictwo kulturowe.

Lokalizacja mozaiki przy SzDK

Biuro Turystyki i Edukacji Regionalnej
UM Szprotawa