Toruń: Rok Zbigniewa Herberta

Uchwałą Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 10 lipca 2007 - w dziesiątą rocznicę śmierci wielkiego poety - 2008 rok został ogłoszony Rokiem Zbigniewa Herberta. W posiedzeniu Sejmu wzięły udział siostra poety Halina Żebrowska i żona Katarzyna Herbert.

W ramy niniejszych obchodów wpisało się miasto Toruń, w którym zostało zaplanowanych szereg przedsięwzięć kulturalnych poświęconych wielkiemu twórcy. Celem projektu jest przedstawienie fenomenu Zbigniewa Herberta - wielkiego poety, człowieka i estety. Podjęcie próby odnalezienia korzeni jego poezji, inspiracji, które sięgają tych kilku lat pobytu w Toruniu stanowiących bardzo ważny etap w życiu poety. Nastąpi to w formie organizacji koncertów, wystaw, przeglądu filmów, konferencji naukowej, konkursów recytatorskich i spotkań z publicznością, mających przybliżyć poezję wielkiego twórcy, jego życie i estetykę. Program został zaprojektowany w sposób pozwalający dotrzeć z myślą herbertowską do możliwie najszerszego kręgu odbiorców, częstokroć zachęcając ich do aktywnego uczestnictwa.

Rok Zbigniewa Herberta w Toruniu jest szczególnym wydarzeniem. Nawiązuje ono do toruńskich śladów księcia poetów. W liście do Jerzego Turowicza z 1951 roku, zapowiadając opuszczenie Torunia, Zbigniew Herbert wyznaje, że wiązał z tym miastem „nadzieję o przystani”. Czas w nim spędzony (1947 – 1951) to bardzo ważny etap w rozwoju twórczym poety. W Toruniu bowiem kończy studia prawnicze i rozpoczyna filozoficzne, ale również, co ważniejsze, poznaje wybitnego filozofa — metafizyka i moralistę — Henryka Elzenberga. intelektualna przyjaźń, uwieczniona w korespondencji pomiędzy filozofem i poetą, jest ważna, jeśli zważyć, że Herbert — twórca, którego dzieło zyskało rozgłos międzynarodowy — to jeden z kilku najwybitniejszy polskich poetów-myślicieli, nie tylko XX wieku, ale w ogóle: w całej historii polskiej literatury, równy Kochanowskiemu czy Norwidowi. Sam poeta napisze po latach w wierszu pod znamiennym tytułem Do Henryka Elzenberga w stulecie Jego urodzin: „Kim stałbym się gdybym Cię nie spotkał — Mój Mistrzu Henryku / […] / Byłbym do końca życia śmiesznym chłopcem / Który szuka”. Właśnie dyktowane koniunkturą polityczną zmiany na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika, w tym zlikwidowanie katedry filozofii i odsunięcie od pracy ze studentami Henryka Elzenberga, sprawi, że Herbert w 1951 roku opuści Toruń i przeniesie się do Warszawy.

W naszym projekcie chcemy przedstawić ten okres w życiu poety, jego pobyt w naszym mieście zwyczaje oraz jego dzieło.

Współorganizatorami przedsięwzięcia są Centrum Kultury Dwór Artusa oraz Dom Muz, ponadto projekt będzie realizowany przy współpracy z Instytutem Literatury Polskiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, Muzeum Okręgowym w Toruniu, Fundacją Kultury Bałtyckiej PROBALTICA …


Program ważniejszych przedsięwzięć planowanych w ramach obchodów
Roku Zbigniewa Herberta w Toruniu

W dniu 10 grudnia w Dworze Artusa spektakl „Raport z oblężonego miasta zainaugurował obchody Roku Zbigniewa Herberta w Toruniu.

1. Słowo Herberta. Koncert słowno – muzyczny
Wykonawcy: Krzysztof Kolberger – recytacja, Robert Grudzień – fortepian , (Dwór Artusa 31.01.2008r.)

2. Spotkania z poezją: Z zadyszki poetyckiej. Toruńscy aktorzy Teatru im. W.Horzycy interpretują utwory Zbigniewa Herberta. Spotkania będą odbywały się co najmniej raz na kwartał podczas wieczornych spotkań z publicznością w Kafeterii Artus. Spotkaniom towarzyszyć będzie „słowo o Herbercie” prezentowane przez humanistów – znawców twórczości wielkiego poety (Dwór Artusa, marzec, czerwiec, wrzesień, listopad/grudzień)

3. Zbigniew Herbert w interpretacji młodzieży – konkurs recytatorski dla szkół ponadgimnazjalnych w Toruniu. Przesłuchania oraz koncert laureatów odbędą się w Dworze Artusa podczas Toruńskiego Festiwalu Książki (maj – listopad 2008)

4. Wystawa Śladami zmysłu Herberta – składająca się z tablic z cytatami z dzieł poety sięgająca do toruńskich i filozoficznych korzeni jego dzieł (Rynek Staromiejski maj – czerwiec 2008)

5. Konferencja naukowa Herbert Metafizyczny organizowana przy współpracy z Instytutem Literatury Polskiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Projekt ma charakter przede wszystkim naukowy, wezmą w nim jednakże udział nie tylko badacze akademiccy ale również studenci, w tym także z innych uniwersytetów (50 – 60 osób).
Celem konferencji jest podjęcie namysłu nad szeroko rozumianą metafizycznością pisarstwa Zbigniewa Herberta, organizatorzy przewidują zatem, że referaty dotyczyć będą, między innymi: problematyki ontologicznej (kategorie bytu, rzeczy, istnienia, możliwości, przygodności i konieczności); metafizyki świata (pojęcie świata, wszechświata – kosmosu, rzeczywistości, całości); metafizyki człowieka i człowieka wobec metafizyki, problematyki konieczności i przygodności świata i ludzkiego istnienia (między klasycyzmem, romantyzmem a awangardą), inspiracji filozoficznych poetyckiej metafizyki Herberta (np. Blaise Pascal, Friedrich Nietzsche, Henryk Elzenberg) …

Konferencji będą towarzyszyły również imprezy artystyczne:
Wystawa 18 banerów o rozmiarze 3 x 1 m pr. „Apostoł w podróży służbowej”, prezentująca dzieła Zbigniewa Herberta (w tym również jego rysunki) na tle opisywanych przez niego dzieł sztuki prezentujących twórczość Zbigniewa Herberta, występy artystów toruńskich (Sławomir Maciejewski, aktor Teatru im. Wilama Horzycy w Toruniu; Toruńska Grupa artystyczna Ultima Thule) recital włoskiego aktora Giuseppe Pampilgioniego recytującego wierszy Zbigniewa Herberta po włosku i jego akompaniatora oraz koncert Przemysława Gintrowskiego.
(Uniwersytet Mikołaja Kopernika 15 – 17 maja 2008 r.)

6. Kwadrans z Herbertem – co niedzielne plenerowe spotkania z poezją Zbigniewa Herberta pod pomnikiem M. Kopernika na Rynku Staromiejskim w wykonaniu aktorów i muzyków - perkusistów (maj – czerwiec godz. 13.00)

7. Rozstrzygnięcie i koncert laureatów ogólnopolskiego Konkursu Kompozytorskiego Poświęconego Twórczości Zbigniewa Herberta (Związek Kompozytorów Polskich, Fundacja Kultury Bałtyckiej PROBALTICA, maj 2008)


8. Koncert Toruńscy Artyści Pamięci Zbigniewa Herberta, wśród wykonawców znajdą się: Bogdan Hołownia; Jacek Bryndal, Mariusz Lubomski, Joanna Koroniewska, Miłka Malzhan, Bogusław Linda, Paweł Kuczyński, Adam Nowak, Sławomir Wierzcholski, Tomek Kamiński, Małgorzata Kożuchowska (4 października 2008)

9. Obrazy filmowe Pana Cogito – Wokół Słowa i Bycia Zbigniewa Herberta – przegląd filmów i panel dyskusyjny (Kino Orzeł, październik 2008):
a. „Obywatel poeta” z udziałem autora Jerzego Zalewskiego,
b. cykl filmów „Ogród Barbarzyńcy”
– „PIERRO DELLA FRANCESCA”,
– „LISTY NASZYCH CZYTELNIKÓW”,
– „IL DUOMO SIENA”,
– „POETA DOCTUS U DORÓW”,
c. filmy z Archiwum Krakowskiego,
d. filmy z Archiwum TVP,

8. Wersety panseisty koncert słowno – muzyczny
Wykonawcy: Anna Dymna, Mirosław Baka, Jacek Bończyk – recytacja i śpiew oraz zespół instrumentalny pod kierunkiem Hadriana Tabędzkiego (Dwór Artusa, listopad 2008)

9. Konkurs na realizację teatralną inspirowaną twórczością Zbigniewa Herberta
zatytułowany ”Raport Pana Cogito” adresowany do młodzieżowych i studenckich grup
teatralnych (Dom Muz, listopad 2008)

10. Zakończenie Roku Herbertowskiego z udziałem Krzysztofa Globisza:
a. warsztaty dla młodzieży szkolnej, studentów i amatorów sztuki aktorskiej prowadzone przez Krzysztofa Globisza (Dom Muz),
b. występ „Proza poetycka - bajki” – program specjalnie przygotowany na zakończenie Roku Herberta w Toruniu (Dwór Artusa, listopad),

W ramach promocji całego przedsięwzięcia zostanie przygotowana strona internetowa Ślady Herberta w Toruniu zawierającej kalendarium i program imprez, propozycje wycieczek śladami Herberta i wybrane utwory związane z Toruniem.

Agnieszka Pietrzak
rzecznik prasowy prezydenta Torunia