Ministerstwo sprawiedliwości zaproponowało stawkę kwoty bazowej będącej podstawą do wyliczania dotacji na nieodpłatną pomoc prawną w wysokości 6342 zł. Przedstawiciele powiatów pozytywnie oceniają decyzję resortu o wzroście stawki, ale uważają, że jej wzrost jest nadal niewystarczający.
Ministerstwo sprawiedliwości przedstawiło do zaopiniowania projekt rozporządzenia w sprawie wysokości kwoty bazowej w 2024 r. Resort zaproponował wzrost stawki z 5500 do 6342 zł. Na podstawie kwoty bazowej zostanie wyliczona wysokości dotacji na finansowanie zadań polegających na udzielaniu nieodpłatnej pomocy prawnej, świadczeniu nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego oraz edukacji prawnej.
Według Związku Powiatów Polskich pozytywnie należy ocenić decyzję resortu dotyczącą wzrostu kwoty bazowej, jednak wzrost ten nie jest wystarczający, aby w pełni pokryć koszty organizacji systemu nieodpłatnej pomocy prawnej.
„Proponowany wzrost kwoty bazowej na rok 2024, w porównaniu z rokiem 2023 o 842 zł, jest zbyt niski. Wzrost kwoty bazowej pozwoli na podwyżki wynagrodzeń osób świadczących usługi poradnictwa prawnego i obywatelskiego w wysokości około 100 zł netto miesięcznie na jedna osobę (przy założeniu, że wykonawca ma dyżur raz w tygodniu)” – wskazano w opinii do projektu rozporządzenia.
Zdaniem ZPP już teraz, ze względu na zbyt niskie stawki, „można zaobserwować spadek zainteresowania świadczeniem pomocy prawnej w punktach nieodpłatnego poradnictwa prawnego przez adwokatów i radców prawnych, albo kierowanie przez te osoby do punktów aplikantów”. Natomiast utrzymanie niekonkurencyjnych wynagrodzeń może spowodować, że powiaty nie znajdą chętnych do świadczenia tego typu usług.
W opinii do projektu przedstawiciele powiatów przypominają, że w 2016 roku, kiedy powiaty zaczęły realizować zadanie z zakresu nieodpłatnej pomocy prawnej wysokość kwoty bazowej wynosiła 5150 zł. Od stycznia 2016 r. do kwietnia 2023 r. wartość inflacji wyniosła 40,7%. „Jeżeli wziąć pod uwagę trend inflacyjny do końca roku 2023, to kwota bazowa powinna wynieść co najmniej 7699 zł”.
„Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w styczniu 2016 r. wynosiło 4101 zł. Zatem w 2016 r. kwota bazowa wynosiła 125,58% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. W kwietniu 2023 przeciętne miesięczne w sektorze przedsiębiorstw (najnowsze dane dotyczące tego wskaźnika) wyniosło 7430,65 zł. Gdyby przyjąć tę samą relację to wysokość kwoty bazowej w 2024 r. powinna wynosić co najmniej 9331,41 zł” – wylicza ZPP.
W opinii przypomniano też, że gdy przyjmowano ustawę w 2015 r., wysokość kwoty bazowej ustalono m.in. w oparciu o mechanizm ustalania wynagrodzenia zasadniczego prokuratora prokuratury rejonowej w pierwszej stawce wynagrodzenia zasadniczego. Przyjęto wtedy, że wysokość wynagrodzenia osób udzielających nieodpłatnych porad prawnych powinna wynosić 2/3 wynagrodzenia prokuratora prokuratury rejonowej w pierwszej stawce. Według tej zasady wyliczania kwoty bazowej, w 2024 r. powinna ona zostać ustalona na poziomie 7523 zł.
Obecnie projekt rozporządzenia został przedłożony do opiniowania m.in. przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. Nowe stawki mają obowiązywać od 1 stycznia 2024 r. Maksymalny limit wydatków budżetu państwa na wydatki związane z dotacja na nieodpłatną pomoc prawną wynosi 113 415 953 tys. zł.
mr/