Prawidłowość przyznawania wybranych form pomocy przez ośrodki pomocy społecznej z terenu województwa mazowieckiego

Kontrolę doraźną, obejmującą lata 2021–2022, przeprowadzono w ośrodkach pomocy społecznej w: Brwinowie (Środowiskowy OPS), Mińsku Mazowieckim (Miejski OPS) i Nadarzynie (Gminny OPS).
 
"Impulsem do jej podjęcia był m.in. fakt, że pomoc społeczna jest reglamentowana i świadczona w sposób uznaniowy, co może nieść ryzyko działań nieprzejrzystych i zaniedbań" - wyjaśnia NIK.

Izba stwierdziła, że we wszystkich trzech OPS w badanym okresie w sposób rzetelny:

- wystawiano skierowania do domów pomocy społecznej,
- przyznawano usługi opiekuńcze w miejscach zamieszkania,
- przyznawano zasiłki stałe, okresowe i celowe.

"Każda osoba, która złożyła wniosek o udzielenie jednej z tych form pomocy, uzyskała ją. Wnioski te podlegały weryfikacji, m.in. poprzez wywiady środowiskowe i aktualizację" - oceniła Izba.

Według NIK, w skontrolowanych OPS-ach prawidłowo określano: sytuację życiową i materialną wnioskodawców (z jednym wyjątkowym wypadkiem w Mińsku, gdzie tego nie uczyniono, choć minął rok od zakończenia świadczenia wsparcia) oraz wysokość odpłatności za świadczoną pomoc i wysokość zasiłków (i tu w dwóch wypadkach w Mińsku nie zawarto umów z osobami zobowiązanymi do współfinansowania kosztów pobytu w placówce, przez co płatność dokonana została tylko w części). Świadczeniobiorcy byli też - zdaniem NIK - kierowani do wskazanych miejsc udzielania pomocy (DPS) bez zwłoki.

Uwagi do dokumentacji i procedur

"W żadnym ze skontrolowanych ośrodków w Strategiach Rozwiązywania Problemów Społecznych nie uwzględniono ram finansowych, źródeł finansowania ani planowanych wydatków ujętych w wieloletniej perspektywie, jak również nie wyznaczono mierników służących należytemu monitorowaniu realizacji przyjętych celów. Wskutek tego Strategie te miały charakter ogólnikowy i deklaratywny" - zauważa NIK.

Według Izby, OPS w Mińsku Mazowieckim i w Nadarzynie nierzetelnie sporządzały decyzje administracyjne: m.in. nie wskazywano w nich miejsca świadczenia wsparcia (obydwa OPS), błędnie określano termin wnoszenia odpłatności za świadczenia (Mińsk), nie określono zakresu świadczonych usług (Nadarzyn – jedna decyzja).

"Te same placówki nie przedstawiały potrzeb w zakresie pomocy społecznej w corocznych sprawozdaniach z działalności, co jest niezgodne z ustawą o pomocy społecznej. Z kolei OPS w Brwinowie dostarczał wnioskodawcom decyzje administracyjne przesyłkami nierejestrowanymi, co również kontrola uznaje za działanie nieprawidłowe" - stwierdziła Izba.

W tej sytuacji wnioski pokontrolne przedstawione badanym placówkom dotyczyły:

- dokonania rzetelnych i aktualizujących zmian w opracowywanych Strategiach Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2022–2025 poprzez wskazanie ram finansowych i mierników realizacji poszczególnych celów;
- przedstawiania w corocznych sprawozdaniach z działalności potrzeb w zakresie pomocy społecznej;
- rzetelnego przygotowywania decyzji administracyjnych ws. określenia szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze oraz szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak również trybu ich pobierania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
- zawierania z osobami zobowiązanymi umów dotyczących ponoszenia przez te osoby części kosztów pobytu mieszkańca w domu pomocy społecznej;
- dostarczania wnioskodawcom decyzji administracyjnych przesyłką rejestrowaną.

js/