Konkurs Innowacyjny Samorząd jest projektem Serwisu Samorządowego PAP, w którym nagradzane są najbardziej innowacyjne gminy, miasta, powiaty i województwa. Celem konkursu jest promocja kreatywnych samorządów, które są inspiracją dla pozostałych jednostek samorządu terytorialnego do podejmowania działań na rzecz innowacyjności. 

Wiele projektów zgłoszonych do tegorocznej edycji konkursu było pokłosiem rozwiązań wdrożonych lub rozbudowanych w związku z ograniczeniami spowodowanymi pandemią koronawirusa. W ciągu ostatnich miesięcy samorządy udoskonaliły projekty związane z poszerzeniem zakresu e-usług,  wprowadziły innowacyjne usługi społeczne i realizowały nowatorskie zadania z dziedziny ekologii i ochrony środowiska. 

Obecny na gali minister rozwoju i technologii Waldemar Buda zaznaczył, że innowacyjny samorząd nie oznacza konieczności stosowania nowych rozwiązań technologicznych, ale może wyróżniać się nowoczesnym podejściem np. do spraw społecznych.

„Innowacyjny to wcale nie oznacza, że musimy stosować absolutnie najnowocześniejsze cyfrowe technologie. Myślę, że jest wiele przykładów, że innowacyjne podejście wiązało się z nowoczesnym myśleniem” – mówił minister. 

Podkreślał też, że samorządowcy często korzystają z rozwiązań stosowanych w innych gminach, co jest dobrą praktyką, jednak czasami warto wdrażać własne pomysły. „Warto jest co jakiś czas zastanowić się jak się wyróżnić, w tym pozytywnym tego słowa znaczeniu. Na tym mogłaby polegać ta innowacyjność, żeby do jakiegoś zadania samorządu, przypisanego w ustawie, podejść w sposób nietypowy, nowoczesny, inny. Myślę, że to jest gwarancją dobrej oceny mieszkańców” – powiedział Buda.

Premier podziękował samorządom za innowacyjność i kreatywność

Konkurs i gala Innowacyjny Samorząd 2022 odbywały się w cieniu konfliktu na Ukrainie, dlatego też nie zabrakło wyrazów uznania dla samorządowców za działania na rzecz uchodźców w pierwszych dniach wojny, organizację pomocy humanitarnej oraz wsparcia dla obywateli Ukrainy, którzy nadal pozostają w Polsce. List z podziękowaniami przysłał ambasador Ukrainy w Polsce Andrij Deszczycia.  

W tegorocznej edycji konkursu zgłoszono 237 projektów. Najwięcej, bo aż 64 wpłynęło w kategorii gmin miejskich. Gminy wiejskie złożyły 51 projektów, gminy miejsko-wiejskie – 37, powiaty – 28, duże miasta – 28, województwa – 28.

Poniżej lista nagrodzonych samorządów w poszczególnych kategoriach:

Gminy wiejskie

I miejsce: Czerwonak - e-Odpady - System Gospodarki Odpadami Komunalnymi w Gminie Czerwonak

Zintegrowany system informatyczny składający się z aplikacji „Odpady”, „Odpady Księgowość oraz „C.Deklaracje”, którego głównym zadaniem jest wsparcie realizacji zadania gospodarki odpadami komunalnymi na terenie gminy Czerwonak. Innowacyjne podejście do tego obowiązku spowodowało, że w okresie od listopada do grudnia zarejestrowano w systemie blisko cztery tysiące deklaracji na odbiór odpadów komunalnych co stanowiło 91% wszystkich złożonych do tej pory deklaracji. 

W przypadku osób, które zalegają z wpłatami, system deklaracyjny „C.Deklaracje” wysyła informację o braku wpłaty za pomocą SMS. Wdrożenie systemu pozwoliło też na uzyskanie efektu zwiększonego zainteresowania mieszkańców instytucją podpisu elektronicznego i profilu zaufanego co miało bezpośredni wpływ na liczbę wniosków składanych elektronicznie.

II miejsce: Stare Babice - Bezpłatny system opieki telemedycznej dla kobiet w ciąży

Bezpłatny system polega na opiece telemedycznej wraz z udostępnieniem sprzętu KTG i monitoringiem ginekologiczno-położniczym. Sprzęt KTG można wypożyczyć na 2, 4 lub 8 tygodni. Program wykorzystuje najnowszą technologię, aby zapewnić najwyższy komfort i bezpieczeństwo mieszkankom oczekującym na urodzenie dziecka. Pośrednio dba również o zdrowie  i bezpieczeństwo nowonarodzonych mieszkańców gminy.

III miejsce: Bieliny - e-Wsparcie środowiska rolników z terenu gminy Bieliny – przykład wielopłaszczyznowej współpracy międzysektorowej

Samorząd gminy wychodząc naprzeciw potrzebom rolników w siedzibie urzędu zorganizował punkt pomocy, w którym mogli oni otrzymać wsparcie przy wypełnianiu wniosków o dopłaty obszarowe za pomocą aplikacji eWniosekPlus. Projekt ten przeciwdziała wykluczeniu cyfrowemu i dyskryminacji osób nie posiadających wystarczających umiejętności korzystania z mobilnych aplikacji internetowych.

Wyróżnienia: Jeżewo, Przywidz, Dębowa Kłoda, Hażlach, Stare Babice, Płośnica, Michałowice,  Zielonki, Bobrowniki, Brody.

Gminy miejsko-wiejskie

I miejsce: Szprotawa - Pierwsza na świecie upcyklingowa kładka na łopacie turbiny wiatrowej w Szprotawie

Kładka w centrum miasta, na rzece Szprotawa powstała w ramach startupowej działalności lokalnej firmy „Anmet”, która wykorzystuje własne patenty na nadanie drugiego życia ekologicznie problemowym, zużytym elementom turbin wiatrowych. Dzięki kładce ponownie spięto strategiczne kwartały miasta, budując przy tym ścieżkę rowerową do centrum oraz nadrzeczną ścieżkę spacerową. 

Dzięki tej inwestycji w jednym miejscu skoncentrowano przystań kajakową, ścieżki spacerowe, ścieżkę rowerową i parkingi, wraz z przeprawą przez rzekę, przez co stworzono nowe możliwości w zakresie rekreacji, wypoczynku i turystyki. 

II miejsce: Kozienice - Centrum Usług Społecznych w Gminie Kozienice miejscem integracji i koordynacji usług społecznych dla mieszkańców

Centrum Usług Społecznych to pierwsza tego typu jednostka w kraju. W CUS realizowane są projekty opracowane z myślą o starszych mieszkańcach gminy, takie jak np. Złota Rączka, Teleopaska, Opieka Wytchnieniowa czy Asystent osobisty osoby niepełnosprawnej. Oferta CUS, dzięki ukierunkowaniu na wsparcie wszystkich mieszkańców, czyli również osób, które dotychczas nie korzystały z usług pomocy społecznej, stanowi zintegrowane rozwiązanie instytucjonalne.

III miejsce: Pleszew - Pleszew- razem dla życia

Projekt to inicjatywa społeczno-edukacyjna, która ma na celu uświadomienie ludziom  jak ważne jest ratowanie ludzkiego życia. To jedno z największych szkoleń, jakie miało miejsce w Wielkopolsce. Niemal 4 tys. osób w jednym czasie wykonywało resuscytację krążeniowo-oddechową. Akcja polegała na wspólnej nauce reanimacji pod okiem ratowników medycznych, strażaków i pielęgniarek w ramach Światowego Dnia Przywracania Czynności Serca. Część uczniów reanimowała na pleszewskim Rynku, pozostali w swoich szkołach w salach gimnastycznych lub na korytarzach. Starsi ćwiczyli na fantomach, młodsi na dużych maskotkach.

Wyróżnienia: Kępno, Busko-Zdrój, Olesno, Grodzisk Mazowiecki, Mielno, Piaseczno, Jarocin.

Gminy miejskie

I miejsce: Zduńska Wola - Stop Smog

Stop Smog to dostępna w Internecie, intuicyjna w obsłudze aplikacja, która mieszkańcom Zduńskiej Woli umożliwia sprawdzenie, czy mogą podłączyć nieruchomość do sieci cieplnej lub gazociągu. Szacuje ponadto koszty budowy przyłącza, zakupu kotła i wymiany instalacji. Porównuje je z wydatkami na ogrzewanie elektryczne, biomasę i ciekły gaz. Podpowiada też mieszkańcom, z jakich dotacji mogą skorzystać, promując dopłaty miejskie i rządowe w ramach programu Czyste Powietrze. 

Aplikacja umożliwia wypełnienie on-line wniosku o dotację z miejskiego programu Stop Smog. Wszystkie wykonane przez system kalkulacje użytkownik może wysłać na swój adres e-mail. Może też zostawić numer telefonu, by otrzymać SMS z informacjami o naborze do programów dotacyjnych.

II miejsce: Opole - „ReUżytkownia” w Opolu

„ReUżytkownia” to miejsce wymiany rzeczy. Dawny lokal handlowy umiejscowiony w ścisłym centrum miasta został zrewitalizowany i nadano mu nowe funkcje społeczne. Poza bieżącą działalnością wymiany „ReUżytkownia” jest również miejscem edukacji ekologicznej. Odbywają się w niej warsztaty z zakresu wykorzystania niepotrzebnych rzeczy i odpadów do tworzenia np. ozdób i dekoracji czy szycia wielorazowych toreb. Działalność ta prowadzona jest przy współpracy z organizacjami pozarządowymi. Od chwil otwarcia w różnego rodzaju warsztatach wzięło udział ok. 200 osób.

III miejsce: Rzeszów - Atlas Rzeszowskiej Edukacji (ARE)

Atlas Edukacji to innowacyjny projekt wykorzystujący otwarte dane miejskie. W Atlasie zostały zgromadzone dane o wszystkich szkołach miejskich takie jak np. zdawalność matur, liczba nauczycieli, liczba stypendystów, liczba obiektów sportowych itp. Uczniowie mogą zobaczyć wszystkie szkoły na interaktywnej mapie, skorzystać z wyszukiwarki szkół. Została wdrożona także porównywarka szkół, za pomocą której uczniowie mogą porównywać szkoły po różnych parametrach np. średnie wyniki z matury, egzaminów itp. 

Wyróżnienia: Suwałki, Słupsk, Świdnik, Kołobrzeg, Olsztyn, Ełk, Kielce, Gliwice.

Powiaty

I miejsce: powiat tarnowski - Lokalny System Ostrzegania Powodziowego

Projekt LSOP to nowoczesne narzędzie monitorowania zagrożeń pogodowych na terenie zlewni rzeki Biała Tarnowska w południowej Małopolsce. System zawiera informacje i generuje komunikaty dla służb kryzysowych oraz mieszkańców pozwalające na odpowiednio wczesne przygotowanie się do zbliżającego się zagrożenia powodziami błyskawicznymi, co ma szanse ograniczyć straty materialne przede wszystkim w mieniu ruchomym.  

Model ostrzegający o wystąpieniu powodzi błyskawicznych oparty został na aktualnych danych z lokalnego radaru meteorologicznego oraz danych z prognozy bieżącej, krótkoterminowej. Każdy zainteresowany mieszkaniec po zasubskrybowaniu może otrzymywać komunikaty o ostrzeżeniach sms lub e-mail. Osoby spoza terenu zlewni rzeki Biała Tarnowska otrzymają ostrzeżenia o nagłych opadach nawalnych, a osoby z terenu zlewni dodatkowo ostrzeżenia o mogących wystąpić powodziach rzecznych.

II miejsce: powiat poznański - Wspomaganie procesu inwestycyjnego poprzez wykorzystanie e-usług w procesie koordynacji sytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu

Dwie elektroniczne usługi publiczne umożliwiają obywatelom i przedsiębiorcom realizację ustawowego obowiązku za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Jedna, dedykowana inwestorom i projektantom zajmującym się sieciami uzbrojenia terenu, służy obsłudze wniosków o koordynację usytuowania projektowanych sieci uzbrojenia terenu. Druga służy do obsługi narad koordynacyjnych.

III miejsce: powiat toruński - Bike roads view Powiatu Toruńskiego jako innowacyjne narzędzie zarządzania infrastrukturą rowerową

Interaktywna mapa dróg rowerowych pozwala na pozostawianie w ciągłym kontakcie zarządca drogi z i jej użytkownik. Narzędzie to służy do promocji dróg rowerowych, pozwala wykonać inwentaryzację infrastruktury rowerowej. Videorejestracja umożliwia szczegółową inwentaryzację dróg i zapewnia też optymalne zarządzanie infrastrukturą drogową oraz jest nowoczesnym narzędziem promocji ścieżek rowerowych.

Wyróżnienia: miasto na prawach powiatu Katowice, powiat iławski, miasto na prawach powiatu Jelenia Góra (2 projekty), powiat żuromiński, powiat gostyński, powiat sokólski (2 projekty), powiat pilski (2 projekty)

Duże miasta

I miejsce: Katowice - Katowickie sklepy socjalne

Sklepy socjalne z artykułami: spożywczymi, chemicznymi czy odzieżą adresują swoją ofertę do osób najbardziej potrzebujących wsparcia. Prowadzenie sklepów ma na celu polepszenie sytuacji ekonomicznej osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej, doświadczających stałych lub tymczasowych trudności finansowych, powstałych w wyniku nieprzewidywalnych zdarzeń jak choroba czy nagła utrata pracy.

Z zakupów w sklepach korzystać mogą osoby posiadające specjalne skierowania wydane przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Katowicach lub Fundację Wolne Miejsce, tj. takie, których dochód nie przekracza obecnie 300% kryterium dochodowego określonego ustawie 
o pomocy społecznej (2 103,00 zł w przypadku osób samotnie gospodarujących oraz 1 584,00 zł w przeliczeniu na każdą osobę w rodzinie).  Średnio każdego dnia zakupy w sklepach socjalnych robi około 120 osób. 

II miejsce: Gdynia - Mobilna stacja ładowania samochodów elektrycznych zasilana z sieci trolejbusowej

Stacja ładowania pojazdów elektrycznych, która wykorzystuje prąd odzyskany z trolejbusów. Zadaniem nowej stacji ładowania, która została umieszczona poza siecią trolejbusową jest pobieranie energii elektrycznej z publicznej sieci niskiego napięcia (3 x 400 V, 50 Hz) oraz ładowanie trolejbusów akumulatorowych i e-busów za pomocą odbieraków prądu, gdy pojazdy są zaparkowane. Ładowarka będzie używana w miejscach, w których planowany będzie postój dla trolejbusów bateryjnych i autobusów elektrycznych (np. w oczekiwaniu na zaplanowany kurs) i gdzie nie będzie dostępu do sieci trolejbusowej.

III miejsce: Białystok - „Platforma startowa dla nowych pomysłów - Hub of Talents 2” Realizator: Białostocki Park Naukowo-Technologiczny - jednostka budżetowa Miasta Białystok

Założeniem projektu jest pomoc w rozwijaniu pomysłów biznesowych w ramach tworzonych nowych spółek. Przedsiębiorstwa startup są inkubowane zgodnie z indywidualnie zaplanowaną ścieżką rozwoju. Pracują nad rozwojem pomysłu i modelu biznesowego. W ramach procesu startupy korzystają z szeregu bezpłatnych usług, zmierzających do opracowania produktu (MVP) oraz ze wsparcia prawnego, księgowego, marketingowego.

Wyróżnienia: Częstochowa (2 projekty), Gdynia, Białystok, Bydgoszcz (2 projekty), Gdańsk 

Województwa

I miejsce: województwo kujawsko-pomorskie - Kujawsko-Pomorska Szkoła Internetowa

W związku z pandemią koronawirusa została uruchomiona pierwsza w Polsce Kujawsko-Pomorska Szkoła Internetowa. Pierwsza e-lekcja odbyła się 16 marca 2020 roku. W ramach KPSI przeprowadzono 1131 e-lekcji. Zanotowano ponad 2,8 miliona wyświetleń, ponad 40 tysięcy reakcji i komentarzy. 39 nauczycieli-fachowców, którzy na co dzień pracują w najlepszych szkołach w regionie prowadziło nieprzerwanie przez 23 tygodnia, łącznie z wakacjami program zajęć zdalnych na żywo.

E-lekcje odbywały się w dwóch studiach nagraniowych i oprócz uczniów z regionu oglądali mieszkańcy wielu innych krajów m.in. Wielkiej Brytanii,  Niemiec, Holandii, Ukrainy, Danii, Norwegii, Litwy, Francji, Belgii, Czech, Słowacji, Stanów Zjednoczonych, Australii, a nawet  Egiptu. Wszystkie lekcje zostały zarchiwizowane i mogą być odtwarzane przez kolejnych zainteresowanych uczniów. 

II miejsce: województwo wielkopolskie - Inicjatywa „HACKATHON PARTNERSTWA ODRY - innowacyjni razem przeciwko pandemii”

HACKATHON PARTNERSTWA ODRY–innowacyjni razem przeciwko pandemii to inicjatywa zrealizowana w 2021 przez woj. wielkopolskie wspierane przez Kraj Związkowy Brandenburgia oraz Uniwersytet Ekonomiczny. Adresowany był do społeczności polskich i niemieckich regionów przygranicznych tj. Partnerstwa Odry oraz przedstawicieli administracji, instytucji badawczych, edukacyjnych, organizacji pozarządowych i innych. Celem było wzmocnienie zainteresowania Polską, ukazanie jej kreatywnego i innowacyjnego oblicza w walce ze skutkami SARS-CoV-2 i ukazanie jej zaangażowania w działania na arenie międzynarodowej.

III miejsce: województwo zachodniopomorskie - „Azymut-Samodzielność” Mieszkania wspomagane dla osób w spektrum autyzmu.

Projekt skierowany jest do JST, które pilotażowo wdrożą na swoim terenie model mieszkalnictwa wspomaganego dla osób z całościowym zaburzeniem rozwoju, w tym z autyzmem i zespołem Aspergera oraz do beneficjentów ostatecznych wsparcia. W województwie zachodniopomorskim powstało 6 mieszkań wspomaganych - treningowych, utworzonych w ramach projektu „Azymut – Samodzielność”.

Wyróżnienia: województwo małopolskie (4 projekty), województwo podlaskie, województwo świętokrzyskie, województwo mazowieckie.

W skład kapituły konkursu weszli: dyrektor biura Związku Powiatów Polskich Rudolf Borusiewicz, prezes Unii Miasteczek Polskich Grzegorz Cichy, dyrektor biura Unii Metropolii Polskich Tomasz Fijołek, redaktor prowadzący Serwisu Samorządowego PAP Mateusz Kicka, prof. Stanisław Łobejko ze Szkoły Głównej Handlowej, dyrektor biura Związku Województw RP Jakub Mielczarek, pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. GovTech Justyna Orłowska, dr Tomasz Pilewicz ze Szkoły Głównej Handlowej, dyrektor biura Związku Miast Polskich Andrzej Porawski oraz dyrektor biura Związku Gmin Wiejskich RP Leszek Świętalski. 

Konkurs Innowacyjny Samorząd 2022 honorowym patronatem objął Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki. Patronami przedsięwzięcia byli też: Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz GovTech. Partnerem strategicznym konkursu i gali był Play.

mr/