W przyjętym stanowisku Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej zwraca uwagę na konieczność radykalnego przyspieszenia tempa eliminacji azbestu z przestrzeni publicznej, bez czego osiągnięcie celu programu jest nierealne.

Związek przytacza dane zawarte w raporcie Najwyższej Izby Kontroli, z którego wynika, że po ponad 12 latach funkcjonowania Programu oczyszczania kraju z azbestu na lata 2009-2032 usunięto niecałe 17 proc. wyrobów zawierających azbest. W cytowanym raporcie NIK wskazała, że w obecnym tempie aby usunąć pozostały azbest potrzeba ponad 60 lat.

Według ZGWRP problem występuje także w innych państwach Unii Europejskiej, a „główną przyczyną wolnego tempa usuwania azbestu jest fakt, iż dofinansowanie ze środków np. budżetu państwa dotyczy wyłącznie demontażu i unieszkodliwiania wyrobów azbestowych, szczególnie pokryć dachowych wykonanych z eternitu. Osoby fizyczne często nie posiadają wystarczających środków finansowych na materiały budowlane i usługi związane z wymianą pokrycia dachowego i dlatego rezygnują z inwestycji”.

Jako krok w dobrym kierunku ZGWRP ocenił wprowadzenie przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi programu wsparcia na wymianę pokryć dachowych z materiałów szkodliwych dla zdrowia lub środowiska w gospodarstwach rolnych w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększenia Odporności. Związek wskazał jednak na konieczność zwiększenia puli środków finansowych dla gmin wiejskich na zadania związane z odbiorem i utylizacją azbestu z obiektów gospodarstw rolnych, ponieważ problem nadal obejmuje bardzo wiele nieruchomości, których właściciele nie są w stanie samodzielnie uporać się z usunięciem azbestu.

ZGWRP postuluje w związku z tym podjęcie nowych działań, które pozwoliłyby na przyspieszenie tempa eliminacji azbestu z przestrzeni publicznej, a w tym m.in.:

„- objęcie wsparciem nie tylko procesów demontażu i unieszkodliwiania azbestu, ale także kosztów wymiany na nowe pokrycia dachowe (na wzór gospodarstw rolnych),

- wprowadzenie do programów termomodernizacyjnych także docieplenia dachów i stropodachów wraz z wymianą pokrycia azbestowego na inne nowoczesne i ekologiczne materiały,

- wprowadzenie dla gmin z obszarami wiejskimi refundacji (rekompensat) z budżetu państwa za ulgi w podatku rolnym związane z inwestycjami w zakresie usuwania azbestu w gospodarstwach rolnych,

- wprowadzenie ulg inwestycyjnych, możliwych do odliczenia od podstawy podatków dochodowych, wydatków związanych z usuwaniem azbestu i wymianą pokryć dachowych. Dla osiągnięcia szybszego i powszechnego efektu ulgi te nie powinny być objęte kryterium dochodowym, gdyż korzyść z wymiany osiąga nie tylko właściciel nieruchomości, ale także jego sąsiedzi,

- ustanowienie Specjalnego Krajowego Funduszu na realizację Programu. Podobne Fundusze powinny być ustanowione przez wszystkie Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,

- odtworzenie gminnych i powiatowych funduszy ochrony środowiska, które działając lokalnie wspierałyby programy rządowe i regionalne w zakresie likwidacji azbestu,

- efektywniejszej edukacji i zwiększenia świadomości o szkodliwości azbestu”.

mam/