Izba udzieliła wyjaśnień dotyczących zakresu danych udostępnianych przez jednostkę samorządu terytorialnego w związku z udzielaniem ulg w postaci odroczeń, umorzeń i rozkładania na raty należności przysługujących tej jednostce.

Chodzi o art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f ww. ustawy o finansach publicznych, który obliguje zarząd jednostki samorządu terytorialnego do podawania do publicznej wiadomości informacji obejmującej wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym w zakresie podatków lub opłat udzielono ulg, odroczeń, umorzeń lub rozłożono spłatę na raty w kwocie przewyższającej łącznie 500 zł, wraz ze wskazaniem wysokości umorzonych kwot i przyczyn umorzenia. 

Jak zauważyła RIO, ustawodawca w podanej regulacji nie sprecyzował rodzajów opłat (objętych ww. preferencjami), które winny być podawane do publicznej wiadomości. Jednak jak zaznaczyła, nie oznacza to zupełnej dowolności w kwalifikowaniu należności do tej grupy. 

Według RIO  dla właściwej identyfikacji sformułowania opłaty, najbardziej miarodajne będzie odniesienie się do stosownych regulacji prawnych ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 23 z późn. zm.), która zawiera kompleksowy katalog źródeł dochodów jednostek samorządu terytorialnego, wyszczególniając m.in. źródła dochodów własnych powiatu ((sprawa, którą zajmowała się RIO dotyczyła właśnie takiej jst), którymi są: 

1) wpływy z opiat stanowiących dochody powiatu, uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów; 
2) dochody uzyskiwane przez powiatowe jednostki budżetowe oraz wpłaty od powiatowych zakładów budżetowych;
3) dochody z majątku powiatu; 
4) spadki, zapisy i darowizny na rzecz powiatu; 
5) dochody z kar pieniężnych i grzywien określonych w odrębnych przepisach;
6) 5,0% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej; 
7) odsetki od pożyczek udzielanych przez powiat, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej; 8) odsetki od nieterminowo przekazywanych należności stanowiących dochody powiatu; 
9) odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej; 
10) dotacje z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego; 
11) inne dochody należne powiatowi na podstawie odrębnych przepisów. 

Jak zauważyła RIO, z ww. regulacji wynika, że ustawodawca w sposób jednoznaczny wyodrębnił różne grupy dochodów, w tym m.in.: wpływy z opłat, dochody z majątku powiatu, czy dochody z kar pieniężnych i grzywien. 

Według Izby grupa dochodów w postaci - wpływów z opłat (stanowiących dochody powiatu i uiszczanych na podstawie odrębnych przepisów) stanowi odrębną pozycję od pozostałych wymienionych grup dochodów, w tym od - dochodów z majątku powiatu (np. umów najmu, dzierżawy) czy od - dochodów z kar pieniężnych i grzywien (np. za brak przerejestrowania/wyrejestrowania pojazdu). 

W ocenie RIO opisane wyżej systemowe uwarunkowania prawne, przy niedopuszczalności stosowania wykładni rozszerzającej przepisów prawnych (szczególnie dotyczących sfery gospodarki finansowej) pozwalają przyjąć stanowisko, że w wykazie, o którym mowa w art. 37 ust. 1 pkt 2 lit f ustawy o finansach publicznych, powinny zostać ujęte wskazane tam preferencje - jednakże zastosowane wyłącznie w odniesieniu do opłat stanowiących dochody powiatu, uiszczanych na podstawie odrębnych ustaw. 

Jednocześnie Izby podkreśliła, że nie można ograniczać danych ujmowanych w ww. wykazie jedynie do opłat, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe, czy opłat o których mowa w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity: Dz.U. z 2019 r. poz. 1170 z późn. zm.). 

„Przy takim założeniu jednostki samorządu terytorialnego o statusie powiatu i województwa nie miałyby możliwości realizacji ww. obowiązku, a z pewnością nie taka była intencja ustawodawcy. Podobnie, nie można rozszerzać ww. danych o inne rodzaje dochodów własnych, w tym kar pieniężnych i grzywien, bowiem pod względem normatywnym nie stanowią one opłat” – wyjaśniła RIO dodając, że nie ma znaczenia fakt, czy opłaty - w rozumieniu ww. art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f ustawy o finansach publicznych - mają status należności publicznoprawnych (np. opłata za zajęcie pasa drogowego) czy cywilnoprawnych (np. opłata za użytkowanie wieczyste). 

Zdaniem Izby ustalenie katalogu wspomnianych opłat należy już do jednostki samorządu terytorialnego, która posiada pełną wiedzę ze względu na zakres realizowanych zadań publicznych. 

mp/