Nieprawidłowości i uchybienia dotyczące naliczania i wypłaty wynagrodzeń w jednostkach samorządu terytorialnego najczęściej spowodowane były błędną interpretacją obowiązujących przepisów prawa bądź ich nieprzestrzeganiem – wynika z kontroli koordynowanej, którą przeprowadziły w samorządach regionalne izby obrachunkowe. Najczęściej błędy pojawiały się w naliczaniu dodatków, nagród i „trzynastek”.
Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych przedstawiła informację o wynikach kontroli koordynowanej wynagrodzeń w jednostkach samorządu terytorialnego. Kontrolą objęto łącznie 91 jednostek, w tym: 40 gmin wiejskich, 34 gminy miejsko-wiejskie i 17 gmin miejskich. Podczas kontroli regionalne izby obrachunkowe sprawdziły prawidłowość ustalania i wypłacania wynagrodzeń pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin i miast w 2022r.
Jak zaznaczono w wystąpieniu pokontrolnym, naliczenia i wypłaty wynagrodzeń pracownikom samorządowym w zdecydowanej większości były prawidłowo realizowane. Jednostki co do zasady przestrzegały obowiązujących przepisów prawa dotyczących ustalania wynagrodzeń miesięcznych, nagród jubileuszowych, odpraw emerytalnych, rentowych, ekwiwalentów pieniężnych za niewykorzystany urlop wypoczynkowy oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego.
„Stwierdzone nieprawidłowości i uchybienia nie miały w poszczególnych kontrolowanych jednostkach charakteru powszechnego i najczęściej spowodowane były błędną interpretacją obowiązujących przepisów prawa bądź ich nieprzestrzeganiem. Nieprawidłowości te skutkowały wypłaceniem wskazanych wyżej świadczeń w wysokości zawyżonej o kwotę 859 241,75 zł oraz zaniżonej o kwotę 118 572,61 zł” – wskazano w wystąpieniu.
Jak podsumowała KR RIO, z ustaleń zawartych w protokołach pokontrolnych wynika, że doprecyzowania wymagają przepisy dotyczące m.in. minimalnego poziomu dodatku funkcyjnego, sposobu i warunków przyznawania dodatku specjalnego oraz ewentualnych innych dodatków dla pracowników zatrudnionych na podstawie powołania. Konieczne jest też doprecyzowanie przepisów dotyczących dodatku specjalnego, w tym „okresowości” jego przyznawania.
Przykłady nieprawidłowości zawartych w wystąpieniach pokontrolnych
- nieokreślenie – w regulaminie wynagradzania – maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę oraz wprowadzenie postanowień umożliwiających przyznanie nagród m.in. za systematyczne i efektywne podnoszenie kwalifikacji zawodowych, tj. za działania należące do podstawowych obowiązków pracownika samorządowego, a także z okazji Dnia Pracownika Samorządowego oraz zakończenia roku kalendarzowego. Powyższe było niezgodne z art. 36 ust. 6 ustawy o pracownikach samorządowych, według którego pracownikowi samorządowemu można przyznać nagrodę za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej;
- kontrola wydatków na wynagrodzenia wykazała, że w latach 2022 i 2023, przyznano wójtowi gminy nagrody pieniężne, a przesłankami uzasadniającymi przyznanie nagród były „szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej”, „nadzór i kontrola w związku z realizacją ustawy …..”, co było sprzeczne z przepisami art. 36 ust. 6 ustawy o pracownikach samorządowych, z których wynika, że nagrodę za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej można przyznać tylko pracownikom zatrudnionym na podstawie powołania lub umowy o pracę;
- nieuzasadnione zmniejszenie wysokości dodatku za wieloletnią pracę za czas nieobecności w pracy z powodu choroby;
- wypłacenie pracownikowi wyższej stawki dodatku za wieloletnią pracę w miesiącu, w ciągu którego nabył prawo do tej stawki;
- przyznanie pracownikowi dodatku specjalnego, jako stałego składnika wynagrodzenia, co naruszało art. 36 ust. 5 ustawy o pracownikach samorządowych, zgodnie z którym pracownikom z tytułu okresowego zwiększenia obowiązków służbowych lub powierzenia dodatkowych zadań, można przyznać dodatek specjalny;
- wypłacenie pracownikowi dodatku specjalnego za realizację jego podstawowych zadań;
- przyznanie dwóm pracownikom dodatku specjalnego z naruszeniem postanowień obowiązującego w Urzędzie Gminy Regulaminu wynagradzania, co spowodowało, wypłacenie dodatku w zaniżonej wysokości;
- ustalenie - pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy – dodatku funkcyjnego oraz wynagrodzenia zasadniczego w wysokościach przekraczających maksymalne kwoty przewidziane dla przyznanej kategorii zaszeregowania, wynikające z obowiązującego Regulaminu wynagradzania pracowników, proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. W konsekwencji powyższego nastąpiło również zawyżenie dodatku stażowego;
- wypłacenie pracownikowi wynagrodzenia za cały miesiąc, mimo ustania stosunku pracy w trakcie tego miesiąca;
- nieprzeliczenie wysokości wypłaconej nagrody jubileuszowej, w związku z przyznaniem – z mocą wsteczną – dodatku specjalnego oraz wypłacenie nagrody na podstawie wynagrodzenia z dnia nabycia do niej prawa, zamiast – korzystniejszego dla pracownika – wynagrodzenia z dnia jej wypłaty;
- wypłacenie pracownikowi nagrody jubileuszowej, mimo nienabycia do niej prawa, w wyniku zaliczenia niezakończonego okresu zatrudnienia do okresów uprawniających do nabycia prawa do nagrody;
- przyjęcie do podstawy obliczenia nagrody jubileuszowej wynagrodzenia, które nie obowiązywało na dzień nabycia prawa do nagrody jubileuszowej ani na dzień jej wypłaty;
- zaokrąglanie, naliczonego pracownikom dodatkowego wynagrodzenia rocznego, do pełnych złotych oraz niezachowanie ustawowego terminu wypłacenia tego wynagrodzenia;
- wypłacenie dodatkowego wynagrodzenia rocznego w nieprawidłowej wysokości w związku z błędnym ustaleniem podstawy jego naliczenia (do podstawy naliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych 32 zaliczono dodatek stażowy za czas choroby i jednorazowy dodatek specjalny), co spowodowało wypłatę dodatkowego wynagrodzenia rocznego w kwocie zawyżonej;
- nieuwzględnienie, w podstawie naliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego, periodycznie wypłacanego dodatku specjalnego;
- nieprawidłowe naliczenie dodatkowego wynagrodzenia rocznego, poprzez wliczenie do podstawy jego obliczenia, poza stałymi składnikami wynagrodzenia, również nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania, tj. jednomiesięcznych dodatków specjalnych oraz premii (skutkiem powyższego, dodatkowe wynagrodzenie roczne zostało naliczone i wypłacone w wysokości wyższej od należnej).
mr/