Zarząd Związku Gmin Wiejskich RP zwrócił się z apelem do Pełnomocnika Rządu ds. Samorządu w sprawie niezbędnych rozwiązań dla jednostek samorządu terytorialnego w stanie kryzysu związanego z epidemią koronawirusa.

Zarząd oczekuje, że Pełnomocnik „będzie z całą mocą swojego urzędu, pozycji i pełnomocnictwa wspierał samorządy i zabiegał o pilne specjalne regulacje prawne umożliwiające sprawne wykonywanie zadań przypisanych gminom w okresie kryzysu epidemiologicznego”.

Zdaniem samorządowców pilnego uregulowania wymagają następujące obszary działań przypisanych JST: 

• Wszelkie przyjęte rozwiązania prawno-organizacyjne mają wspierać JST w lepszym i skuteczniejszym funkcjonowaniu urzędów administracji samorządowej, ich jednostek organizacyjnych oraz społeczności lokalnych. 

• Po wnikliwej analizie ustrojowych ustaw samorządowych należy na okres przejściowy wprowadzić specjalne regulacje dot. terminów i sposobu załatwiania spraw wynikających z kodeksu postępowania administracyjnego i ordynacji podatkowej. Regulacje te winny dotyczyć także powinności obligujących organy jednostek samorządu terytorialnego do terminów sprawozdań, raportów, informacji, konsultacji, zebrań, itp. 

• W oparciu o powyższe, należy także albo określić inne sposoby i możliwości techniczne wykonywania ustawowych zadań przez organy stanowiące JST, albo pilnie wprowadzić regulacje umożliwiające organom wykonawczym JST na zastępcze wykonywanie obowiązków organów stanowiących, w sytuacji gdzie nie mogą być one przez nie realizowane. Pomocnym rozwiązaniem może być w tym zakresie urząd komisarza rządowego, zastępującego organy gminy. 

• Ponieważ kondycja finansów jednostek samorządu terytorialnego została osłabiona wcześniejszymi regulacjami związanymi np. z oświatą oraz ulgami w podatkach dochodowych, a nowa sytuacja związana z zapaścią wielu branż wnoszących różnego rodzaju daniny, opłaty i podatki lokalne spowoduje dalsze zmniejszenie wpływów z PIT i CIT, to tzw. pakiet osłonowy musi obejmować także same JST oraz ich jednostki organizacyjne zapewniające codzienną obsługę ludności w ramach usług publicznych. 

• Ponownie winien być rozpatrzony wniosek ZGWRP o rekompensatach dla jednostek samorządu terytorialnego dochodów utraconych z tytułu przyznanych ulg i zwolnień w następstwie klęsk żywiołowych i innych katastrof. Przypominamy, że czyniąc dobrze potrzebującym, JST ponoszą podwójne straty. Raz w zakresie umniejszenia należnych i planowanych dochodów własnych, dwa w zakresie zmniejszenia subwencji wyrównawczej. Związek wnosił ten problem wielokrotnie, także wobec Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego i innych agend rządowych w kontekście zarządzania kryzysowego. Jest on ciągle aktualny, szczególnie w obecnej sytuacji. 

• Należy określić sposób wykonywania przez JST nakładanych na nie zadań, zgodnie z ustawą z dnia 2 marca 2020 r. Regulacji wymaga forma (zarządzenie, decyzja, itp.) nakładania zadań oraz wskazanie źródła ich finansowania. 

• Ze względu na ograniczone możliwości konsultacji, negocjacji oraz nastroje społeczne, a także uwzględniając skutki finansowe, Rada Ministrów winna zawiesić w bieżącym okresie rozpatrywanie wniosków w sprawie regulacji granic gmin, za wyjątkiem tych, które akceptowane są przez wszystkie strony objęte wnioskami oraz spraw związanych ze zmianą nazewnictwa i statusu miejscowości. 

Największe miasta apelują do rządu: potrzebne są szybkie działania

Podobne apele wystosowały już inne korporacje samorządowe, w tym Związek Miast Polskich i Unia Metropolii Polskich. Proponują w nich m.in. zawieszenie wpłat na „janosikowe”, objęcie wsparciem przedsiębiorstw komunalnych, rozwiązanie kwestii opóźnień w płatności podatków, zmianę warunków programów rozwojowych, rezygnację z nowych obciążeń dla samorządów, czy zawieszenie limitów zadłużenia dla JST.

mp/