Rada Miejska w Czersku powołując się na ustawę o samorządzie gminnym, ustawę o finansach publicznych oraz art. 81 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami określiła tryb postępowania o udzielenie dotacji celowej na dofinansowanie inwestycji z zakresu ładu przestrzennego na terenie gminy Czersk. Zgodnie z uchwałą o dotację mogły ubiegać się osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe i osoby prawne. 

Dotacja uchwalona przez radę mogła być przeznaczona na remonty elewacji nieruchomości położonych na terenie gminy Czersk w bezpośrednim sąsiedztwie ulic, placów i innych terenów publicznych w pierwszej linii zabudowy, na obiekty wpisane do rejestru zabytków lub leżące w strefach ochrony konserwatora. Zdaniem radnych „dotacje z budżetu umożliwią podjęcie przez właścicieli prac remontowych przy elewacjach frontowych tych budynków oraz poprawią ich stan techniczny i estetyczny, przyczyniając się do poprawy ładu przestrzennego. Proponowane wsparcie finansowe ma na celu aktywizację mieszkańców do podejmowania takich działań i jednocześnie umożliwienie realizacji remontów, których bez tego wsparcia nie są w stanie podjąć."

Reforma planowania i zagospodarowania przestrzennego. MRiT przedstawiło projekt ustawy

Kolegium RIO w Gdańsku zakwestionowało taką interpretację przepisów i stwierdziło nieważność uchwały. Zdaniem RIO wydatkowanie środków budżetowych jest legalne, gdy realizacja zadań następuje na nieruchomościach stanowiących własność gminy lub jeżeli istnieje ku temu wyraźna podstawa prawna. W ocenie Izby w przypadku braku odrębnych przepisów, nie ma podstaw prawnych, aby finansować z budżetu gminy zadania, których realizacja miałaby nastąpić na nieruchomościach niestanowiących własności danej gminy. Inwestycje polegające na dofinansowaniu prac budowlanych przy odnowieniu elewacji frontowej budynków nie będących własnością gminy nie stanowią zadań własny gminy w rozumieniu przepisów ustawy o samorządzie gminnym.

„W badanej uchwale zadanie publiczne związane z ładem przestrzennym polegające na dofinansowaniu prac budowlanych przy odnowieniu elewacji frontowej budynków na nieruchomościach nie należących do gminy nie stanowi zadania z zakresu ładu przestrzennego polegającego na wykonywaniu przez jednostki samorządu terytorialnego zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, jak również nie stanowi zadania o charakterze użyteczności publicznej” – czytamy w uzasadnieniu RIO.

Na taką interpretację przepisów, jaką zastosowała rada gminy, nie wskazuje też ustawa o planowaniu przestrzennym. Z ustawy tej wynika, że przez definicję ładu przestrzennego należy rozumieć takie ukształtowanie przestrzeni, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia wszelkie uwarunkowania funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne, natomiast do zadań gminy należy kształtowanie i prowadzenie polityki przestrzennej, w tym uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. 

Zdaniem RIO bezprzedmiotowe jest również powoływanie się w uchwale na ustawę o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami.  Przepis art. 81 ust. 1 ustawy wprawdzie stanowi podstawę do podjęcia przez jednostki samorządu terytorialnego uchwały w sprawie zasad udzielania dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane , ale dotyczy to zabytków wpisanych do rejestru zabytków lub znajdujących się w gminnej ewidencji zabytków. W zakwestionowanej przez RIO uchwale katalog nieruchomości, na których rewitalizacje można było otrzymać dotacje był znacznie szerszy i obejmował nieruchomości nie podlegające przepisom wynikającym z ustawy o ochronie zabytków.

Uwzględniając wszystkie wymienione przesłanki Kolegium RIO  uznało, że uchwała podjęta przez Radę Miasta Czersk była obarczona wadami o charakterze istotnego naruszenia prawa i została unieważniona w całości.

mr